توضیحات
" بسم الله الرحمن الرحیم "
" آیاتی که در جزء سوم آمده اند و در تأویل به ولایت چهارده معصوم علیهم السلام اشاره دارند عبارتند از: "
1.سوره بقره ، آیه 253 :
"تِلْكَ الرُّسُلُ فَضَّلْنا بَعْضَهُمْ عَلى بَعْضٍ مِنْهُمْ ..."
"ما بعضى از آن پیامبران را بر بعضى دیگر برترى بخشیدیم ... "
تفسیر ولایی :
پیامبر (صلی الله علیه و آله) : پیامبر (صلی الله علیه و آله) در خطاب به امام علی (علیه السلام) فرمود: خداوند متعال موجودی بهتر از من و گرامی‌تر از من نیافریده است». علی (علیه السلام) فرمود: «ای رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله)! تو افضل هستی یا جبرئیل (علیه السلام)»؟ [پیامبر (صلی الله علیه و آله)] فرمود: «ای علی (علیه السلام)! خداوند متعال پیامبران مرسل خود را بر فرشتگان مقرّبش برتری داده و مرا بر همه‌ی پیغمبران و مرسلین فضیلت داده است. ای علی (علیه السلام)! فضیلت بعد از من مخصوص تو می‌باشد و بعد از تو نیز مخصوص امامان بعد از تو خواهدبود و فرشتگان، خدمتگزاران ما و خدمتگزاران دوستان ما هستند».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۲۸۴ / عیون اخبار الرّضا (ج۱، ص۲۶۲/ نورالثقلین)
2.سوره بقره ، آیه 255 :
"... مَنْ ذَا الَّذي يَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلاَّ بِإِذْنِهِ ..."
"... یست که در نزد او، جز به فرمانش شفاعت کند؟! ..."
تفسیر ولایی :
امام صادق (علیه السلام :) آن شفاعت‌کنندگان، ما هستیم.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۲۹۶ / المحاسن، ج۱، ص۱۸۳/ بحارالأنوار، ج۸، ص۴۱/ العیاشی، ج۱، ص۱۳۶/ البرهان/ نورالثقلین)
3.سوره بقره ، آیه 256 :
"لا إِكْراهَ فِي الدِّينِ قَدْ تَبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَيِّ فَمَنْ يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَ يُؤْمِنْ بِاللهِ فقد استَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقى لاَ انْفِصامَ لَها وَ أللهُ سَميعٌ عَليمٌ "
"اکراهى در قبول دین، نیست. [زیرا] راه درست از راه انحرافى، روشن شده‌است. بنابراین، کسى که به طاغوت (بت و شیطان، و هر موجود طغیانگر) کافر شود و به خدا ایمان‌آورد، به محکم‌ترین دستگیره چنگ زده است، که گسستن براى آن نیست. و خداوند، شنوا و داناست."
تفسیر ولایی :
امام رضا (علیه السلام) : " طَّاغُوتِ " همان کسانی هستند که حق خاندان محمّد (صلی الله علیه و آله) را غصب کردند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۰۲/ القمی، ج۱، ص۸۴/ بحارالأنوار، ج۸۹، ص۲۶۳/ بحارالأنوار، ج۶۴، ص۲۱)
4.سوره بقره ، آیه 257 :
"أللهُ وَلِيُّ الَّذينَ آمَنُوا يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ وَ الَّذينَ كَفَرُوا أَوْلِياؤُهُمُ الطَّاغُوتُ يُخْرِجُونَهُمْ مِنَ النُّورِ إِلَى الظُّلُماتِ أُولئِكَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فيها خالِدُونَ "
"خداوند، ولىّ و سرپرست کسانى است که ایمان آورده‌اند؛ آنها را از ظلمت‌ها خارج ساخته، به‌سوى نور مى‌برد. ولى کسانى که کافر شدند، اولیاى آنها طاغوت‌ها هستند؛ که آنها را از نور خارج ساخته، به‌سوى ظلمت‌ها مى‌برند؛ آنها اهل دوزخند و جاودانه در آن خواهند بود."
تفسیر ولایی :
1.امام رضا (علیه السلام) :" اللهُ وَلِیُّ الَّذِینَ آمَنُوا" [یعنی] ایشان (کسانی که ایمان می‌آورند) کسانی هستند که از خاندان محمّد (صلی الله علیه و آله) تبعیّت کردند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۰۸ / القمی، ج۱، ص۸۴)
2.امام صادق (علیه السلام) : نُورِ، آل محمّد (صلی الله علیه و آله) است و ظُلُماتِ، دشمنان ایشان می‌باشد.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۰۸ بحارالأنوار، ج۲۳، ص۳۱۰/ العیاشی، ج۱، ص۱۳۸/ نورالثقلین/ البرهان)
5.سوره بقره ، آیه 259 :
"أَوْ كَالَّذي مَرَّ عَلى قَرْيَةٍ وَ هِيَ خاوِيَةٌ عَلى عُرُوشِها قالَ أَنَّى يُحْيي هذِهِ أللهُ بَعْدَ مَوْتِها فَأَماتَهُ أللهُ مِائَةَ عامٍ ثُمَّ بَعَثَهُ قالَ كَمْ لَبِثْتَ قالَ لَبِثْتُ يَوْماً أَوْ بَعْضَ يَوْمٍ قالَ بَلْ لَبِثْتَ مِائَةَ عامٍ فَانْظُرْ إِلى طَعامِكَ وَ شَرابِكَ لَمْ يَتَسَنَّهْ وَ انْظُرْ إِلى حِمارِكَ وَ لِنَجْعَلَكَ آيَةً لِلنَّاسِ وَ انْظُرْ إِلَى الْعِظامِ كَيْفَ نُنْشِزُها ثُمَّ نَكْسُوها لَحْماً فَلَمَّا تَبَيَّنَ لَهُ قالَ أَعْلَمُ أَنَّ أللهَ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَديرٌ "
"یا همانند کسى که از کنار یک آبادى [ویران‌شده] عبور کرد، در حالى که دیوارهاى آن، به روى سقف‌هایش فرو ریخته‌بود، [و اهل آن همگى مرده‌بودند، او با خود] گفت: «چگونه خدا این‌ها را پس از مرگ، زنده مى‌کند؟!» [در این هنگام، ] خدا او را یکصد‌سال میراند؛ سپس زنده کرد؛ و به او گفت: «چه قدر درنگ کردى»؟ گفت: «یک روز؛ یا بخشى از یک روز». فرمود: «بلکه یکصد سال درنگ کردى! نگاه کن به غذا و نوشیدنى خود، که هیچ‌گونه تغییرى نیافته است! [پس بدان خدا بر همه چیز قادر است]. ولى به درازگوش خود نگاه کن [که چگونه از هم متلاشى شده!، آنچه مى‌بینى، هم براى اطمینان خاطر توست، و هم] براى این که تو را نشانه‌اى براى مردم [در مورد معاد] قرار دهیم. [اکنون] به استخوان‌ها [ى مرکب سوارى خود] نگاه کن که چگونه آنها را برپا ساخته، به هم پیوند مى‌دهیم، سپس گوشت بر آنها مى‌پوشانیم»! هنگامى که [این حقایق] بر او آشکار شد، گفت: «مى‌دانم خدا بر هر چیزى تواناست»."
تفسیر ولایی :
امام باقر (علیه السلام) : مَثَل امر ما مانند آن کسی است که خداوند او را صد سال میراند آنگاه دوباره برانگیخت. (اشاره به ظهور امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف))
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۳۲/ بحارالأنوار، ج۵۱، ص۲۲۴)
6.سوره بقره ، آیه 262 :
"الَّذينَ يُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ في سَبيلِ اللهِ ثُمَّ لا يُتْبِعُونَ ما أَنْفَقُوا مَنًّا وَ لا أَذىً لَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ "
"کسانى که اموال خود را در راه خدا انفاق مى‌کنند، سپس به دنبال انفاقى که کرده‌اند، منّت نمى‌گذارند و آزارى نمى‌رسانند، پاداش آنها نزد پروردگارشان [محفوظ] است؛ نه ترسى دارند، و نه اندوهگین مى‌شوند."
تفسیر ولایی :
ابن‌عباس (رحمة الله علیه) : "ثُمَّ لا یُتْبِعُونَ ما أَنْفَقُوا مَنًّا وَ لا أَذیً" درباره‌ی علی (علیه السلام) نازل شده است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۴۸ / بحارالأنوار، ج۴۱، ص۲۵/ المناقب، ج۲، ص۷۱)
7.سوره بقره ، آیه 265 :
"وَ مَثَلُ الَّذينَ يُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللهِ وَ تَثْبيتاً مِنْ أَنْفُسِهِمْ كَمَثَلِ جَنَّةٍ بِرَبْوَةٍ أَصابَها وابِلٌ فَآتَتْ أُكُلَها ضِعْفَيْنِ فَإِنْ لَمْ يُصِبْها وابِلٌ فَطَلٌّ وَ أللهُ بِما تَعْمَلُونَ بَصيرٌ "
"و [عمل] کسانى که اموال خود را براى خشنودى خدا و پایدار‌ساختن [فضایل انسانى در] روح خود، انفاق مى‌کنند، همچون باغى است که در نقطه‌ی بلندى باشد، و باران‌هاى درشت به آن برسد، و میوه‌ی خود را دوچندان دهد. و اگر باران درشت به آن نرسد، بارانى نرم به آن مى‌رسد. [و در هر‌حال، شاداب و با طراوت است] و خداوند به آنچه انجام می‌دهید، بیناست."
تفسیر ولایی :
امام صادق (علیه السلام) : مَثَلُ الَّذِینَ یُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللهِ علی [منظور این آیه است]؛ امیرالمؤمنین (علیه السلام) و برترین [مصداق] این افراد است و او کسی است که قرآن می‌فرماید: اموالش را برای کسب رضای خداوند انفاق می‌کرد.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۵۴/ بحارالأنوار، ج۴۱، ص۳۵/ العیاشی، ج۱، ص۱۴۸)
8.سوره بقره ، آیه 269 :
"يُؤْتِي الْحِكْمَةَ مَنْ يَشاءُ وَ مَنْ يُؤْتَ الْحِكْمَةَ فَقَدْ أُوتِيَ خَيْراً كَثيراً وَ ما يَذَّكَّرُ إِلاَّ أُولُوا الْأَلْبابِ "
"دانش و حکمت را به هرکس بخواهد [و شایسته باشد] مى‌دهد؛ و به هرکس دانش داده‌شود، خیر فراوانى داده شده است. و جز خردمندان، [این حقایق را درک نمى‌کنند، و] متذکّر نمى‌گردند."
تفسیر ولایی :
1.امام صادق (علیه السلام) : هرگاه علم صحیح خواستی، آن را از اهل‌بیت پیامبر (صلی الله علیه و آله) بگیر. علم را به ما داده‌اند و حکمت و فصل‌الخطاب را برای ما تشریح کرده‌اند. خداوند ما را برگزیده و چیزی که به احدی در جهان نداده، به ما داده است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۷۰ / بحارالأنوار، ج۲۶، ص۱۵۸)
2.پیامبر (صلی الله علیه و آله) : آنکه جویای حکمت است، باید اهل‌بیت مرا دوست بدارد.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۷۰ بحارالأنوار، ج۲۷، ص۱۱۶)
9.سوره بقره ، آیه 274 :
"الَّذينَ يُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ بِاللَّيْلِ وَ النَّهارِ سِرًّا وَ عَلانِيَةً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ "
"کسانى که اموال خود را، شب یا روز، پنهان یا آشکار، انفاق مى‌کنند، مزدشان نزد پروردگارشان [محفوظ] است؛ نه ترسى بر آنهاست، و نه اندوهگین مى‌شوند."
تفسیر ولایی :
1.پیامبر (صلی الله علیه و آله) : آیه‌ی: الَّذِینَ یُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ بِاللَّیْلِ وَ النَّهارِ سِرًّا وَ عَلانِیَةً در شأن علی (علیه السلام) نازل شده است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۸۲ /بحارالأنوار، ج۴۱، ص۳۵/ عیون أخبارالرضا (ج۲، ص۶۲/ البرهان)
2.امام باقر (علیه السلام) : این آیه درمورد علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) نازل شد. او چهاردرهم با خود داشت که یک درهم شب، یک درهم روز، یک درهم پنهانی و درهمی از آن را هم آشکارا صدقه‌دادند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص/۳۸۲ تأویل الآیات الظاهره، ص۱۰۴/ شواهدالتنزیل، ج۱، ص۱۴۷/ فرات الکوفی، ص۷۱/ شواهدالتنزیل، ج۱، ص۱۴۹؛ فیه: «دنانیر» بدل «دراهم» و «بعضها» بدل «واحد»)
*سوره آل عمران:
10.سوره آل عمران ، آیه 7 :
"هُوَ الَّذي أَنْزَلَ عَلَيْكَ الْكِتابَ مِنْهُ آياتٌ مُحْكَماتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتابِ وَ أُخَرُ مُتَشابِهاتٌ فَأَمَّا الَّذينَ في قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ ما تَشابَهَ مِنْهُ ابْتِغاءَ الْفِتْنَةِ وَ ابْتِغاءَ تَأْويلِهِ وَ ما يَعْلَمُ تَأْويلَهُ إِلَّا اللهُ وَ الرّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنّا بِهِ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنا وَ ما يَذَّكَّرُ إِلّا أُولُوا الْأَلْبابِ "
"او كسى است كه اين كتاب آسمانى را بر تو نازل كرد كه بخشى از آن، آيات «محكم» (صريح و روشن) است كه اساس اين كتاب مى‌باشد؛ [و پيچيدگى آيات ديگر، را برطرف مى‌كند]. و بخشى ديگر، «متشابه» [و پيچيده] است. امّا آنها كه در قلوبشان انحراف است، به‌دنبال آيات متشابه‌اند، تا فتنه‌انگيزى كنند [و مردم را گمراه سازند] و تفسير [نادرستى] براى آن مى‌طلبند؛ درحالىكه تفسير آنها را، جز خدا و راسخان در علم، نمى‌دانند. [آنها كه به‌دنبال درك اسرار آيات قرآنند] مى‌گويند: «ما به آن ايمان آورديم؛ تمامى آن از جانب پروردگار ماست». و جز خردمندان، متذكّر نمى‌شوند [و اين حقيقت را درك نمى‌كنند]."
تفسیر ولایی :
1.پیامبر (صلی الله علیه و آله) : در قرآن آیه‌ای وجود ندارد، مگر اینکه دارای ظاهر و باطنی است و هیچ حرفی از قرآن نیست که دارای حدّ و حدود نباشد و هر حدّی سرآغازی در ظاهر و باطن قرآن و تأویل آن دارد "وَ ما یَعْلَمُ تَأْویلَهُ إِلَّا اللهُ وَ الرّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ" ما آل‌محمّد (صلی الله علیه و آله) هستیم.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۴۶۸/ بحارالأنوار، ج۳۳، ص۱۵۵/ کتاب سلیم بن قیس، ص۷۶۹؛ فیه: «و ما منه حرفٌ الا و له ... و تأویله» محذوفٌ / البرهان؛ فیه: و ما منه ... و فی روایهًْ اخری» محذوفٌ)
2.امام صادق (علیه السلام) : "ما وَ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ" هستیم و ما تأویل آن را می‌دانیم.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۴۶۸ / بحارالأنوار، ج۲۳، ص۱۹۸/ بحارالأنوار، ج۲۳، ص۱۹۸/ البرهان/ نورالثقلین)
11.سوره آل عمران، آیه 13 :
"قَدْ كانَ لَكُمْ آيَةٌ في فِئَتَيْنِ الْتَقَتا فِئَةٌ تُقاتِلُ في سَبيلِ اللهِ وَ أُخْرَى كافِرَةٌ يَرَوْنَهُمْ مِثْلَيْهِمْ رَأْيَ الْعَيْنِ وَ اللهُ يُؤَيِّدُ بِنَصْرِهِ مَنْ يَشاءُ إِنَّ في ذالِكَ لَعِبْرَةً لِأُولِي الْأَبْصارِ "
"در دو گروهى كه [در ميدان جنگ بدر]، با هم رو‌به‌رو شدند، نشانه [و عبرتى] براى شما بود: يك گروه، در راه خدا نبرد مى‌كردند؛ و جمع ديگرى كافر بودند، [و در راه شيطان و بت مى‌جنگيدند]، درحالىكه كافران، مؤمنان را با چشم خود، دو برابر آنچه بودند، مى‌ديدند. [و اين خود عاملى براى وحشت و شكست آنها شد]. و خداوند، هركس را بخواهد [و شايسته باشد]، با يارى خود، تأييد مى‌كند. در اين، عبرتى است براى صاحبان بصيرت."
تفسیر ولایی :
پیامبر (صلی الله علیه و آله) : هنگامی‌که شبانه مرا به‌سوی آسمان سیر دادند، بر ساق عرش این عبارت را دیدم: «هیچ معبودی جز خداوند نیست. محمّد (صلی الله علیه و آله) فرستاده‌ی من و برگزیده‌ی من از میان خلقم می‌باشد. او را به‌وسیله‌ی علی (علیه السلام) تأیید و به‌وسیله‌ی او یاری کردم»
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۴۸۲ / بحارالأنوار، ج۳۶، ص۵۳)
12.سوره آل عمران ، آیه 18 :
"شَهِدَ اللهُ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلّا هُوَ وَ الْمَلائِكَةُ وَ أُولُوا الْعِلْمِ قائِماً بِالْقِسْطِ لا إِلهَ إِلّا هُوَ الْعَزيزُ الْحَكيمُ "
"خداوند، [با ايجاد نظام هماهنگ جهان هستى] گواهى مى‌دهد كه معبودى جز او نيست و فرشتگان و صاحبان دانش، [نيز، بر اين مطلب] گواهى مى‌دهند؛ درحالىكه [خداوند] قيام به عدالت دارد؛ معبودى جز او نيست، اوست توانا و حكيم."
تفسیر ولایی :
1.امام باقر (علیه السلام) : امّا قول خداوند متعال: "أُولُوا الْعِلْمِ قائِماً بِالْقِسْطِ"؛ صاحبان علم، انبیاء و اوصیاء (علیهم السلام) هستند و آنها بپادارنده‌ی عدل و دادگری در ظاهر هستند و عدلِ در باطن، امیرالمؤمنین (علیه السلام) است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۴۹۶ / بحارالأنوار، ج۲۳، ص۲۰۴/ بحارالأنوار، ج۳۶، ص۱۳۲/ العیاشی، ج۱، ص۱۶۵/ فرات الکوفی، ص۷۷/ نورالثقلین)
2.امام کاظم (علیه السلام) : "أُولُوا الْعِلْمِ قائِماً بِالْقِسْطِ"؛ یعنی امام.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۴۹۸ / بحارالأنوار، ج۲۳، ص۲۰۴/ المناقب، ج۱، ص۲۸۵؛ فیه: «الأیمّهًْ اماما بعد امام» بدلٌ «امام»/ العیاشی، ج۱، ص۱۶۶/ نورالثقلین)
13.سوره آل عمران ، آیه 19 :
"إِنَّ الدِّينَ عِنْدَ اللهِ الْإِسْلامُ وَ مَا اخْتَلَفَ الَّذينَ أُوتُوا الْكِتابَ إِلّا مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْعِلْمُ بَغْياً بَيْنَهُمْ وَ مَنْ يَكْفُرْ بِآياتِ اللهِ فَإِنَّ اللهَ سَريعُ الْحِسابِ "
"دين در نزد خدا، اسلام است. و كسانى‌كه كتاب آسمانى به آنان داده شد، [با يكديگر] اختلاف نكردند، مگر بعد از آگاهى و از روى ستم و حسد ورزى؛ و هركس به آيات خدا كفر ورزد، [بداند كه] خداوند، سريع الحساب است."
تفسیر ولایی :
امام باقر (علیه السلام) : "إِنَّ الدِّینَ عِنْدَ الله الْإِسْلامُ" اسلام، تسلیمِ ولایت علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) بودن است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۵۰۲/ بحارالأنوار، ج۳۵، ص۳۴۱/ المناقب، ج۳، ص۹۵)
14.سوره آل عمران ، آیه 28 :
"لايَتَّخِذِ الْمُؤْمِنُونَ الْكافِرينَ أَوْلِياءَ مِنْ دُونِ الْمُؤْمِنينَ وَ مَنْ يَفْعَلْ ذالِكَ فَلَيْسَ مِنَ اللهِ في شَيْءٍ إِلّا أَنْ تَتَّقُوا مِنْهُمْ تُقاةً وَ يُحَذِّرُكُمُ اللهُ نَفْسَهُ وَ إِلَى اللهِ الْمَصيرُ "
"افراد با ايمان نبايد به‌جاى مؤمنان، كافران را دوست و سرپرست خود انتخاب كنند؛ و هركس چنين كند، هيچ رابطه‌اى با خدا ندارد [و پيوند او به كلّى از خدا گسسته مىشود]؛ مگر اينكه از آنها تقيّه كنيد [و به خاطر هدف‌هاى مهمترى كتمان نماييد]. خداوند شما را از [نافرمانى] خود، برحذر مى‌دارد؛ و بازگشت [شما] به‌سوى خداست."
تفسیر ولایی :
امام علی (علیه السلام) : علی (علیه السلام) به محمّدبن‌ابوبکر و اهل مصر نامه‌ای نوشت: امّا بعد شما را به تقوای الهی سفارش میکنم در آنچه که نسبت به آن مسئولید و در گرو آن هستید و بسوی آن بازمی گردید: که خدای متعال می‌فرماید: "کُلُّ نَفْسٍ بِمَا کَسَبَتْ رَهِینَة"؛ (آری) هر کس در گرو اعمال خویش است (مدّثّر/۳۸) و می‌فرماید: "وَ یُحَذِّرُکُمُ اللّهُ نَفْسَهُ وَ إِلَی اللّهِ الْمَصِیرُ".
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۵۲۰ / بحارالأنوار، ج۳۳، ص۵۴۳)
15.سوره آل عمران، آیه 32 :
"قُلْ أَطيعُوا اللهَ وَ الرَّسُولَ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّ اللهَ لا يُحِبُّ الْكافِرينَ "
"بگو: «از خدا و پيامبر، اطاعت كنيد؛ و اگر سرپيچى كنيد، خداوند كافران را دوست نمى‌آرد»."
تفسیر ولایی :
امام صادق (علیه السلام) : دین بر پیروی از پیامبر (صلی الله علیه و آله) بنا شده است: قُلْ إِنْ کُنْتُمْ تُحِبُّونَ الله فَاتَّبِعُونِی و پیروی از کتاب خدا به دلیل این آیه است: و از نوری که با او نازل شده پیروی نمودند. (اعراف/۱۵۷) و پیروی از ائمّه (علیهم السلام) از اولاد پیامبر (صلی الله علیه و آله) به دلیل: و کسانی که به نیکی از آنها پیروی کردند. (توبه/۱۰۰)، می‌باشد. پیروی از پیامبر (صلی الله علیه و آله) موجب محبّت می‌شود: یُحْبِبْکُمُ الله و پیروی از قرآن موجب سعادت؛ هرکس از هدایت من پیروی کند، نه گمراه می‌شود، و نه در رنج خواهد بود! (طه/۱۲۳) پیروی از ائمّه (علیهم السلام) سبب بهشت می‌شود.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۵۲۸ / بحارالأنوار، ج۲۴، ص۵۱)
16.سوره آل عمران ، آیه 33 :
"إِنَّ اللهَ اصْطَفى آدَمَ وَ نُوحاً وَ آلَ إِبْراهيمَ وَ آلَ عِمْرانَ عَلَى الْعالَمينَ "
"خداوند، آدم و نوح و خاندان ابراهيم و خاندان عمران را بر جهانيان برترى داد."
تفسیر ولایی :
1.امام باقر (علیه السلام) :گ ما از آنها هستیم و ما باقیمانده‌ی آن خاندان می‌باشیم.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۵۳۲/ بحارالأنوار، ج۲۳، ص۲۲۵/ العیاشی، ج۱، ص۱۶۸/ نورالثقلین/ البرهان)
2.امام صادق (علیه السلام) : سؤال‌کننده‌ای از او پرسید و گفت: «ای پسر رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله)! درباره‌ی آل‌محمّد (صلی الله علیه و آله) مرا خبر بده که آنها چه کسانی هستند»؟ فرمود: «آنها فقط اهل‌بیت (علیهم السلام) او هستند» ... . سؤال‌کننده گفت: «فدایت شوم! دلیلی از کتاب خدا به من عطا کن که به‌وسیله‌ی آن استدلال کنم بر اینکه آل‌محمّد (صلی الله علیه و آله) فقط اهل‌بیت پیامبرند نه غیر از آنها». فرمود: «بله، خدای عزّوجلّ فرمود در حالی که او راستگوترین گویندگان است: "إِنَّ اللهَ اصْطَفی آدَمَ وَ نُوحاً وَ آلَ إِبْراهِیمَ وَ آلَ عِمْرانَ عَلَی الْعالَمِین"؛ سپس بیان فرمود آنهایی را که برگزیده است چه کسانی هستند؛ پس فرمود:" ذُرِّیَّةً بَعْضُها مِنْ بَعْضٍ وَ اللهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ"؛ و ذرّیّه قوم نیست بلکه نسل آنهاست و خدای عزّوجلّ فرمود: ای آل داوود! شکر [این همه نعمت را] به‌جا آورید. (سبأ/۱۳).
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۵۳۸ / دعایم الإسلام، ج۱، ص۲۹/ البرهان)
17.سوره آل عمران ، آیه 39 :
"فَنادَتْهُ الْمَلائِكَةُ وَ هُوَ قائِمٌ يُصَلِّي فِي الْمِحْرابِ أَنَّ اللهَ يُبَشِّرُكَ بِيَحْيى مُصَدِّقاً بِكَلِمَةٍ مِنَ اللهِ وَ سَيِّداً وَ حَصُوراً وَ نَبِيّاً مِنَ الصّالِحينَ "
"و درحالىكه او در محراب ايستاده، مشغول نيايش بود، فرشتگان او را صدا زدند: «خدا تو را به «يحيى» بشارت مى‌دهد؛ [كسى] كه كلمه‌ی خدا (مسيح) را تصديق مى‌كند و رهبر خواهد بود و از هوس‌هاى سركش بركنار، و پيامبرى از صالحان است»."
تفسیر ولایی :
رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) : درباره‌ی حسن و حسین (علیها السلام) این چنین است: آن دو، دو سرور جوانان اهل بهشت هستند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۵۵۸ / بحارالأنوار، ج۱۴، ص۱۸۵/ الإمام العسکری، ص۶۵۹)
18.سوره آل عمران ، آیه 45 :
"إِذْ قالَتِ الْمَلائِكَةُ يا مَرْيَمُ إِنَّ اللهَ يُبَشِّرُكِ بِكَلِمَةٍ مِنْهُ اسْمُهُ الْمَسيحُ عيسَى ابْنُ مَرْيَمَ وَجيهاً فِي الدُّنْيا وَ الْآخِرَةِ وَ مِنَ الْمُقَرَّبينَ "
"[به ياد آوريد] هنگامى را كه فرشتگان گفتند: «اى مريم! خداوند تو را به كلمه‌اى (وجود با عظمتى) از سوى خود بشارت مى‌دهد كه نامش «مسيح، عيسى پسر مريم» است؛ درحالىكه در دنيا و آخرت، آبرومند؛ و از مقرّبان [الهى] خواهد بود."
تفسیر ولایی :
امام علی (علیه السلام) : روزی رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) به‌دنبال من می‌گشت، پس گفت: «ای امّ‌ایمن! آیا می‌دانی برادرم کجاست»؟ امّ‌ایمن گفت: «برادرت چه کسی است»؟ فرمود: «علی (علیه السلام)». گفت: «ای رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله)! آیا دخترت را به ازدواج برادرت درآوردی»؟! فرمود: «بله، امّا به خداوند سوگند ای امّ‌ایمن! او را به همسری مردی درآوردم که کفوی شریف و آبرومند در دنیا و آخرت؛ و از مقرّبان [الهی] خواهد بود».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۵۷۰ / بحارالأنوار، ج۴۳، ص۱۰۵)
19.سوره آل عمران ، آیه 53 :
"قوله تعالي: رَبَّنا آمَنّا بِما أَنْزَلْتَ وَ اتَّبَعْنَا الرَّسُولَ فَاكْتُبْنا مَعَ الشّاهِدينَ "
"پروردگارا! به آنچه نازل كرده‌اى، ايمان آورديم و از فرستاده‌ی [تو] پيروى نموديم؛ ما را در زمره‌ی گواهان قرار ده»."
تفسیر ولایی :
امام کاظم (علیه السلام) : ما آن گواهانیم؛ گواهی برای پیامبران (علیهم السلام) بر امّت آنها می‌دهیم.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۵۸۶ بحارالأنوار، ج۲۳، ص۳۳۶/ المناقب، ج۴، ص۲۸۳)
20.سوره آل عمران ، آیه 61 :
"فَمَنْ حَاجَّكَ فيهِ مِنْ بَعْدِ ما جاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَأَبْناءَكُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَكُمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللهِ عَلَى الْكاذِبينَ "
"هرگاه بعد از علم و دانشى كه به تو رسيده، [باز] كسانى درباره‌ی مسيح با تو به ستيز برخيزند، بگو: «بياييد ما فرزندان خود را دعوت كنيم، شما نيز فرزندان خود را؛ ما زنان خويش را دعوت نماييم، شما نيز زنان خود را؛ ما از نفوس خود [و كسى كه همچون جان ماست] دعوت كنيم، شما نيز از نفوس خود؛ آنگاه مباهله [و نفرين] كنيم و لعنت خدا را بر دروغگويان قرار‌دهيم»."
تفسیر ولایی :
پیامبر (صلی الله علیه و آله) : هنگامی‌که آیه: "نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَکُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَکُم" نازل شد، پیامبر (صلی الله علیه و آله)، علی (علیه السلام)، فاطمه (سلام الله علیها)، حسن و حسین (علیها السلام) را خواند و فرمود: «خدایا اینان خاندان من هستند».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۶۰۸ / بحارالأنوار، ج۳۷، ص۲۶۴/ بحارالأنوار، ج۳۹، ص۳۱۵/ بحارالأنوار، ج۲۱، ص۳۴۲/ المناقب، ج۳، ص۳۶۸/ کشف الغمهًْ، ج۱، ص۱۵۰/ کشف الیقین، ص۲۸۱/ الطرایف، ج۱، ص۴۴/ العمدهًْ، ص۱۳۱/ الأمالی للطوسی، ص۳۰۶/ بشارهًْ المصطفی، ص۲۰۳)
21.سوره آل عمران ، آیه 68 :
"إِنَّ أَوْلَى النّاسِ بِإِبْراهيمَ لَلَّذينَ اتَّبَعُوهُ وَ هذَا النَّبِيُّ وَ الَّذينَ آمَنُواوَ اللهُ وَلِيُّ الْمُؤْمِنينَ "
"سزاوارترين مردم به ابراهيم، كسانى هستند كه از او پيروى كردند، و اين پيامبر و كسانى كه [به او] ايمان آورده‌اند [از همه سزاوارترند]؛ وخداوند، ولىّ و سرپرست مؤمنان است."
تفسیر ولایی :
امام علی (علیه السلام) : ما اهل‌بیت (علیهم السلام) اولی از جمیع مردمان به حضرت ابراهیم (علیه السلام) و وارث ایشانیم و ما اولوالارحام آن جماعتیم که وارث کعبه مکرّمه‌اند، زیرا که آل‌ابراهیم (علیه السلام) ماییم آیا شما از ملّت حضرت ابراهیم (علیه السلام) برمی‌گردید.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۶۳۰ بحارالأنوار، ج۳۲، ص۹۶/ بحارالأنوار، ج۳۳، ص۱۳۶/ الاحتجاج، ج۱، ص۱۶۰/ نورالثقلین)
22.سوره آل عمران ، آیه 73 :
"وَ لاتُؤْمِنُوا إِلّا لِمَنْ تَبِعَ دينَكُمْ قُلْ إِنَّ الْهُدى هُدَى اللهِ أَنْ يُؤْتى أَحَدٌ مِثْلَ ما أُوتيتُمْ أَوْ يُحاجُّوكُمْ عِنْدَ رَبِّكُمْ قُلْ إِنَّ الْفَضْلَ بِيَدِ اللهِ يُؤْتيهِ مَنْ يَشاءُ وَ اللهُ واسِعٌ عَليمٌ "
"و [گفتند]: جز به كسى كه از آيين شما پيروى مى‌كند، [واقعاً] ايمان نياوريد». بگو: «هدايت [واقعى]، هدايت الهى است [و توطئه‌ی آنها] بى‌اثر است». و گفتند: «تصوّر نكنيد به كسى همانند كتاب آسمانى شما داده مىشود، يا اينكه مى‌توانند در پيشگاه پروردگارتان، با شما بحث و گفتگو كنند»، بگو: «فضل به دست خداست و به هركس بخواهد [و شايسته باشد]، مى‌دهد و خداوند، داراى مواهب گسترده و آگاه [از موارد شايسته‌ي آن] است."
تفسیر ولایی :
امام کاظم (علیه السلام) : پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «ای مردم! پیرو هدایت خدا باشید تا رستگار شوید؛ راه یابید و آن راه من و راه این شخص علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) است هرکه پیرو علی (علیه السلام) در حیات من باشد و بعد از مرگم پیرو من بوده است و پیرو من پیرو خداست و هرکس پیرو خدا باشد گمراه و بدبخت نمی‌شود.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۶۳۴ / تأویل الآیات الظاهره، ص۳۱۵)
23.سوره آل عمران ، آیه 77 :
"إِنَّ الَّذينَ يَشْتَرُونَ بِعَهْدِ اللهِ وَ أَيْمانِهِمْ ثَمَناً قَليلاً أُولئِكَ لا خَلاقَ لَهُمْ فِي الْآخِرَةِ وَ لا يُكَلِّمُهُمُ اللهُ وَ لا يَنْظُرُ إِلَيْهِمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ وَ لا يُزَكِّيهِمْ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَليمٌ "
"كسانى كه پيمان الهى و سوگندهاى خود را [به نام مقدّس او] به بهاى ناچيزى مى‌فروشند، بهره‌اى در آخرت نخواهند داشت؛ و خداوند با آنها سخن نمى‌گويد و به آنان در قيامت نگاه [رحمت] نمى‌كند و آنها را پاك نمى‌سازد؛ و عذاب دردناكى براى آنهاست."
تفسیر ولایی :
1.امام صادق (علیه السلام) : در روز رستاخیز خداوند عزّت با سه فرقه سخن نگوید و از آلودگی تطهیرشان نمی‌کند و آنان گرفتار شکنجه‌ای پر درد باشند اوّل: هرکس به ناحق ادّعای امامت کند. دوّم: هرکس امام برحق را انکار کند. سوّم: هرکس که تصوّر کند دو فرقه‌ی اوّل از اسلام محمّدی نصیب و بهره‌ای دارند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۶۴۰ / بحارالأنوار، ج۷، ص۲۱۲/ بحارالأنوار، ج۶۵، ص۲۷۵/ بحارالأنوار، ج۶۹، ص۱۳۱/ نورالثقلین)
2.پیامبر (علیه السلام) : بهشت بر کسی که به اهل‌بیت (علیهم السلام) من ظلم کند و با آنها بجنگد و بر کسی که به حریم آنها تجاوز کند و بر دشنام‌دهنده‌ی به آنها، حرام شده است. "أُولئِکَ لاخَلاقَ لَهُمْ فِی الْآخِرَةِ وَ لا یُکَلِّمُهُمُ اللهُ ... یَوْمَ الْقِیامَةِ وَ لا یُزَکِّیهِمْ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِیمٌ."
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۶۴۲ بحارالأنوار، ج۲۷، ص۲۰۲/ بحارالأنوار، ج۲۷، ص۲۲۲ / الأمالی للطوسی، ص۱۶۴/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۱۱۹/ جامع الأخبار، ص۱۶۰/ نورالثقلین)
24.سوره آل عمران ، آیه 81 :
"وَإِذْ أَخَذَ اللهُ ميثاقَ النَّبِيِّينَ لَما آتَيْتُكُمْ مِنْ كِتابٍ وَ حِكْمَةٍ ثُمَّ جاءَكُمْ رَسُولٌ مُصَدِّقٌ لِما مَعَكُمْ لَتُؤْمِنُنَّ بِهِ وَ لَتَنْصُرُنَّهُ قالَ أَ أَقْرَرْتُمْ وَ أَخَذْتُمْ عَلى ذالِكُم إِصْري قالُوا أَقْرَرْنا قالَ فَاشْهَدُوا وَ أَنَا مَعَكُمْ مِنَ الشّاهِدينَ "
"و [به‌خاطر بياوريد] هنگامى را كه خداوند، از پيامبران [و پيروان آنها]، پيمان مؤكّد گرفت، كه هرگاه كتاب و دانش به شما دادم، سپس پيامبرى به‌سوى شما آمد كه با نشانه‌هايى كه نزد شماست، هماهنگ بود، به او ايمان بياوريد و او را يارى كنيد. و فرمود: «آيا پديرفتند؟ و بر آن، با من پيمان مؤكّد بستيد»؟ گفتند: «[آرى] پذيرفتيم». [خداوند به آنها] فرمود: «پس گواه باشيد! و من [نيز] با شما از گواهانم»."
تفسیر ولایی :
1.امام صادق (علیه السلام) : بعد از آن (پیمان به ربوبیّت خداوند) از پیامبران برای رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) پیمان گرفت که به او ایمان بیاورند و امیرالمؤمنین (علیه السلام) را یاری کنند؛ پس خداوند فرمود: "وَ إِذْ أَخَذَ اللهُ مِیثاقَ النَّبِیِّینَ لَما آتَیْتُکُمْ مِنْ کِتابٍ وَ حِکْمَة".
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۶۵۲ / بحارالأنوار، ج۵، ص۲۳۶/ نورالثقلین)
2.پیامبر (صلی الله علیه و آله) : در عالم اظلّه (عالم سایه‌ها که مربوط به قبل از خلقت بدن انسان‌ها است) نبوّت هیچ پیامبری کامل نشد مگر اینکه ولایت من و ولایت اهل‌بیتم (علیهم السلام) بر او عرضه شد و در برابر آن پیامبر (صلی الله علیه و آله) ایستادند پس پیامبران (علیهم السلام) به اطاعت و ولایت آنها اقرار نمودند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۶۵۴ / بحارالأنوار، ج۲۶، ص۲۸۱)
25.سوره آل عمران ، آیه 85 :
"وَ مَنْ يَبْتَغِ غَيْرَ الْإِسْلامِ ديناً فَلَنْ يُقْبَلَ مِنْهُ وَ هُوَ فِي الْآخِرَةِ مِنَ الْخاسِرينَ "
"و هركس جز اسلام [و تسليم در برابر فرمان حقّ]، آيينى براى خود انتخاب كند، از او پذيرفته نخواهد شد؛ و او در آخرت، از زيانكاران است."
تفسیر ولایی :
امام صادق (علیه السلام ) : منظور از" وَ مَنْ یَبْتَغِ غَیْرَ الْإِسْلامِ دیناً فَلَنْ یُقْبَلَ مِنْهُ وَ هُوَ فِی الْآخِرَةِ مِنَ الْخاسِرین"؛ یعنی هرکس تسلیم به ولایت ما نباشد.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۶۷۰ / بحارالأنوار، ج۲۳، ص۳۵۸/ المناقب، ج۴، ص۲۸۳)
26.سوره آل عمران ، آیه 90 :
"إِنَّ الَّذينَ كَفَرُوا بَعْدَ إيمانِهِمْ ثُمَّ ازْدادُوا كُفْراً لَنْ تُقْبَلَ تَوْبَتُهُمْ وَ أُولئِكَ هُمُ الضّالُّونَ "
"كسانى كه پس از ايمان آوردن، كافر شدند و سپس بر كفر [خود] افزودند، هيچ‌گاه توبه آنان، [كه از روى ناچارى يا در آستانه‌ی مرگ صورت مى‌گيرد]، پذيرفته نمى‌شود؛ و آنها گمراهان [واقعى]اند."
تفسیر ولایی :
امام سجّاد (علیه السلام) : سپس امام حسین (علیه السلام) جلو آمد تا در مقابل آن لشکر از خدا بی‌خبر قرار گرفت ... خدای ما بهترین پروردگار است ولی شما بد مردمی هستید. زیرا به گمان خود اقرار به اطاعت کردید و به حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله) ایمان آوردید سپس پشت به ذرّیّه و عترت پیامبر (علیهم السلام) خود نمودید و می‌خواهید آنان را شهید نمایید. حقا که شیطان بر شما مسلّط شده و شما را از یاد خدای بزرگ برده است. شما و این اراده‌ای که دارید نابود شوید! ما از آنِ خداییم و به‌سوی او بازمی‌گردیم»!. (بقره/۱۵۶) شما قومی هستید که از بعد از ایمان کفر ورزیدید پس نابود باد! قوم کافران!
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۶۷۴ بحارالأنوار، ج۴۵، ص۵)
27.سوره آل عمران ، آیه 91 :
"إِنَّ الَّذينَ كَفَرُوا وَ ماتُوا وَ هُمْ كُفّارٌ فَلَنْ يُقْبَلَ مِنْ أَحَدِهِمْ مِّلْءُ الْأَرْضِ ذَهَباً وَ لَوِ افْتَدى بِهِ أُولئِكَ لَهُمْ عَذابٌ أَليمٌ وَ ما لَهُمْ مِنْ ناصِرينَ "
"كسانى كه كافر شدند و درحال كفر از دنيا رفتند، اگر صفحه‌ی زمين پر از طلا باشد، و آن را به‌عنوان فديه [و كفّاره اعمال بد خويش] بپردازند، هرگز از هيچ‌يك آنها پذيرفته نخواهد شد؛ و براى آنان، مجازاتِ دردناكى است؛ و هيچ ياورى ندارند."
تفسیر ولایی :
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) : "إِنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا وَ ماتُوا وَ هُمْ کُفَّارٌ فَلَنْ یُقْبَلَ مِنْ أَحَدِهِمْ مِلْءُ الْأَرْضِ ذَهَباً وَ لَوِ افْتَدی بِهِ أُولئِکَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِیمٌ وَ ما لَهُمْ مِنْ ناصِرِینَ" تمام این آیه درباره‌ی دشمنان آل‌محمّد (علیهم السلام) است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۶۷۴ القمی، ج۱، ص۱۰۶)