توضیحات
" بسم الله الرحمن الرحیم "
" آیاتی که در جزء هفتم آمده اند و در تأویل به ولایت چهارده معصوم علیهم السلام اشاره دارند عبارتند از: "
1.سوره مائده ، آیه 90 :
"يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَ الْمَيْسِرُ وَ الْأَنْصابُ وَ الْأَزْلامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّيْطانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ"
"اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! شراب و قمار و بتها و ازلام (نوعى بخت آزمايى)، پليد و از عمل شيطان است، از آن دورى كنيد تا رستگار شويد. "
تفسیر ولایی:
امام صادق (علیه السلام) : داودبن‌کثیر گوید: امام صادق (علیه السلام) فرمود: ای داود، منظور از نماز و زکات و روزه و حج و ماه حرام و سرزمین حرام و خانه‌ی کعبه و قبله‌ی خدا و وجه‌الله، ما هستیم؛ خداوند متعال فرمود: پس به هر جای که رو کنید، همان‌جا رو به خداست. (بقره/۱۱۵) ما، آیات و بیّنات هستیم و دشمنان ما در قرآن، فحشا و منکر و بغی و خمر و قمار و انصاب و ازلام و اصنام و بتها و جبت و طاغوت و مرده و خون و گوشت خوک، هستند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۲۳۰/ بحار الأنوار، ج۲۴، ص۳۰۳)
2.سوره مائده ، آیه 92 :
"وَ أَطيعُوا اللهَ وَ أَطيعُوا الرَّسُولَ وَ احْذَرُوا فَإِنْ تَوَلَّيْتُمْ فَاعْلَمُوا أَنَّما عَلى رَسُولِنَا الْبَلاغُ الْمُبينُ "
"اطاعت كنيد خدا را و اطاعت كنيد پيامبر [خدا] را؛ و [از نافرمانى] برحذر باشيد. و اگر سرپيچى‌كنيد، [مستحّق مجازات خواهيد بود؛ و] بدانيد بر پيامبر ما، جز ابلاغ آشكار، نيست."
تفسیر ولایی:
امام صادق (علیه السلام) : حسین‌بن‌نعیم صحّاف گوید: از امام صادق (علیه السلام) در مورد آیه: "وَ أَطیعُوا الله وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ وَ احْذَرُوا..." پرسیدم. فرمود: به خدا قسم پیشینیان شما و نه شما و نه کسانی که بعد از شما می‌آیند، هلاک نشدند مگر به‌واسطه‌ی ترک ولایت ما و انکار حقّ ما. پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله) از دنیا خارج نشد مگر اینکه برگردن این امّت حقّ ما را لازم نمود، خداوند هر کس را که بخواهد به راه راست هدایت میکند. (نور/۴۶)».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۲۳۲/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۱۶۶/ نورالثقلین)
3.سوره مائده ، آیه 95 :
"يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا تَقْتُلُوا الصَّيْدَ وَ أَنْتُمْ حُرُمٌ وَ مَنْ قَتَلَهُ مِنْكُمْ مُتَعَمِّداً فَجَزاءٌ مِثْلُ ما قَتَلَ مِنَ النَّعَمِ يَحْكُمُ بِهِ ذَوا عَدْلٍ مِنْكُمْ هَدْياً بالِغَ الْكَعْبَةِ أَوْ كَفَّارَةٌ طَعامُ مَساكينَ أَوْ عَدْلُ ذلِكَ صِياماً لِيَذُوقَ وَبالَ أَمْرِهِ عَفَا اللهُ عَمَّا سَلَفَ وَ مَنْ عادَ فَيَنْتَقِمُ اللهُ مِنْهُ وَ اللهُ عَزيزٌ ذُو انْتِقامٍ "
"اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! در‌حال احرام، شكار نكنيد؛ و هركس از شما از روى عمد آن را به قتل برساند، بايد كفّاره‌اى معادل آن از چهارپايان بدهد؛ [كفّاره‌اى] كه دو نفر عادل از شما، معادل بودن آن را تصديق كنند؛ و به‌صورت قربانى به [حريم] كعبه برسد؛ يا [به‌جاى قربانى]، با اطعام مستمندان كفّاره دهد؛ يا معادل آن، روزه بگيرد، تا كيفر كار خود را بچشد. خداوند گذشته را عفو كرده است. و هركس تكرار كند، خدا او را مجازات مى‌كند؛ و خداوند، توانا و داراى مجازات است."
تفسیر ولایی:
1.امام باقر (علیه السلام) : زراره گوید: از امام باقر (علیه السلام) درباره‌ی این آیه «ذَوَا عدْلٍ مِّنکُمْ پرسیدم»، حضرت فرمود: «منظور از عدل، رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و امام پس از اوست». سپس فرمود: «این از چیزهایی است که نویسندگان درباره‌ی آن اشتباه کرده‌اند».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۲۴۸ / الکافی، ج۴، ص۳۹۷/ بحارالأنوار، ج۹۶، ص۱۵۶/ العیاشی، ج۱، ص۳۴۳/ نورالثقلین/ البرهان)
2.امام علی (علیه السلام) : منظور از "یحکُم بِه ذَوَا عدْلٍِّ منکُمْ" امام است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۲۴۸ بحارالأنوار، ج۱۰۱، ص۴۲۰/ البرهان)
4.سوره مائده ، آیه 101 :
"يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا تَسْئَلُوا عَنْ أَشْياءَ إِنْ تُبْدَ لَكُمْ تَسُؤْكُمْ وَ إِنْ تَسْئَلُوا عَنْها حينَ يُنَزَّلُ الْقُرْآنُ تُبْدَ لَكُمْ عَفَا اللهُ عَنْها وَ اللهُ غَفُورٌ حَليمٌ "
"اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! از چيزهايى‌كه اگر براى شما آشكار گردد، شما را در رنج مى‌افكند، سؤال نكنيد؛ و اگر به‌هنگام نزول قرآن، از آنها سؤال كنيد، براى شما آشكار مى‌شود؛ خداوند آنها را [براى سهولت] ناديده گرفته است. و خداوند، آمرزنده و داراى حلم است."
تفسیر ولایی:
امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) : از اسحاق‌بن‌یعقوب روایت است: این مطلب از ناحیه‌ی مقدّسه امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) به‌وسیله‌ی محمّدبن‌عثمان وارد شد: «و امّا علّت غیبت که واقع شده، خداوند می‌فرماید: "یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تَسْئَلُوا عَنْ أَشْیاءَ إِنْ تُبْدَ لَکُمْ تَسُؤْکُمْ" هر یک از پدران من ناچار از آن بودند که بیعت با ظالم زمان خود را به گردن بگیرند، ولی من موقعی ظهور می‌کنم که بیعت هیچ یک از ستمگران را به گردن نگرفته‌ام، و امّا چگونگی انتفاعی که مردم در غیبت من از وجودم می‌برند مانند استفاده از آفتاب است که ابر آن را از نظرها مستور ساخته است. وجود من امان مردم روی زمین است چنان‌که ستارگان امان اهل آسمان هستند. پس درهای سؤال را از چیزی که سودی به‌حال شما ندارد ببندید، و برای فهم چیزی که تکلیف به آن ندارید، خود را ناراحت نکنید».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۲۶۴ / بحارالأنوار، ج۵۲، ص۹۲/ إعلام الوری، ص۴۵۲/ الخرایج والجرایح، ج۳، ص۱۱۱۳/ بحارالأنوار، ج۷۵، ص۳۸۰/ نورالثقلین)
5.سوره مائده ، آیه 109 :
"يَوْمَ يَجْمَعُ اللهُ الرُّسُلَ فَيَقُولُ ما ذا أُجِبْتُمْ قالُوا لا عِلْمَ لَنا إِنَّكَ أَنْتَ عَلاَّمُ الْغُيُوبِ "
"[به ياد‌آوريد] روزى را كه خداوند، پيامبران را جمع مى‌كند، و مى‌گويد: «[در برابر دعوت شما]، چه پاسخى به شما داده شد»؟، مى‌گويند: «ما چيزى نمى‌دانيم؛ تو خود، داناى همه‌ی اسرار نهان هستى»."
تفسیر ولایی:
امام صادق (علیه السلام) : از امام صادق (علیه السلام) نقل شده که در مورد آیه: "یَوْمَ یَجْمَع الله الرُّسُلَ فَیَقُولُ مَاذَا أُجِبْتُمْ قَالُواْ لاَ علْمَ لَنَا" فرمود: «آنها می‌گویند ما از غیرِ تو (خدا) خبری نداریم. تمام قرآن [در ظاهر]، نوعی سرزنش است و باطن آن انس و نزدیک‌شدن به خدا است».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۲۸۲ بحارالأنوار، ج۷، ص۲۷۹/ معانی الأخبار، ص۲۳۱/ نورالثقلین/ البرهان)
6.سوره مائده ، آیه 110 :
"إِذْ قالَ اللهُ يا عيسَى‌ابْنَ‌مَرْيَمَ اذْكُرْ نِعْمَتي عَلَيْكَ وَ عَلى والِدَتِكَ إِذْ أَيَّدْتُكَ بِرُوحِ الْقُدُسِ تُكَلِّمُ النَّاسَ فِي الْمَهْدِ وَ كَهْلاً وَ إِذْ عَلَّمْتُكَ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ وَ التَّوْراةَ وَ الْإِنْجيلَ وَ إِذْ تَخْلُقُ مِنَ الطِّينِ كَهَيْئَةِ الطَّيْرِ بِإِذْني فَتَنْفُخُ فيها فَتَكُونُ طَيْراً بِإِذْني وَ تُبْرِئُ الْأَكْمَهَ وَ الْأَبْرَصَ بِإِذْني وَ إِذْ تُخْرِجُ الْمَوْتى بِإِذْني وَ إِذْ كَفَفْتُ بَني إِسْرائيلَ عَنْكَ إِذْ جِئْتَهُمْ بِالْبَيِّناتِ فَقالَ الَّذينَ كَفَرُوا مِنْهُمْ إِنْ هذا إِلاَّ سِحْرٌ مُبينٌ "
"[به خاطر بياور] هنگامى را كه خداوند به عيسى‌بن‌مريم گفت: ياد كن نعمتم را كه به تو ومادرت بخشيدم؛ زمانى كه تو را با «روح القدس» تأييد‌كردم؛ كه در گاهواره و نيز در‌حال ميانسالى، با مردم سخن مى‌گفتى؛ و هنگامى را كه كتاب و حكمت و تورات و انجيل را به تو آموختم؛ و هنگامى را كه به اذن من، از گل چيزى به‌صورت پرنده مى‌ساختى، و در آن مى‌دميدى، و به اذن من، پرنده‌اى مى‌شد؛ و كور مادرزاد، و مبتلا به بيمارى پيسى را به اذن من، شفا مى‌دادى؛ و هنگامى‌كه مردگان را به اذن من زنده مى‌كردى؛ و هنگامى كه بنى‌اسرائيل را از آسيب‌رساندن به تو، باز داشتم؛ در آن زمان كه دلايل روشن براى آنها آوردى، ولى جمعى از كافران آنها گفتند: «اين‌ها جز سحر آشكار نيست»."
تفسیر ولایی:
امام باقر (علیه السلام) : اوصیاء محدّث هستند، روحالقدس با آنها صحبت میکند، ولی او را نمی‌بینند. حضرت علی (علیه السلام) آنچه از او می‌پرسیدند را به روحالقدس عرضه میداشت و در دل خود احساس میکرد که به جواب رسیده است، بعد جواب را میگفت، جواب همان بود که فرموده بود.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۲۸۸ بصایر الدرجات، ج۱، ص۴۵۳)
*سوره انعام :
7.سوره انعام ، آیه1 :
"الْحَمْدُ لِلهِ الَّذي خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ جَعَلَ الظُّلُماتِ وَ النُّورَ ثُمَّ الَّذينَ كَفَرُوا بِرَبِّهِمْ يَعْدِلُونَ "
"حمد و سپاس، مخصوص خداوندى است كه آسمان‌ها و زمين را آفريد، و ظلمت‌ها و نور را پديد آورد؛ امّا كافران براى پروردگار خود، همتا و شبيه قرار مى‌دهند [با اينكه دلايل توحيد و يگانگى او، در آفرينش جهان آشكار است]."
تفسیر ولایی:
امام باقر (علیه السلام) : خداوند سبحان در وحدانیّت خویش یکتا بود، به کلمه‌ای تکلّم کرد و آن کلمه تبدیل به نور شد و از آن نور محمّد (صلی الله علیه و آله) و علی (علیه السلام) و عترتش (علیهم السلام) را آفرید. بعد تکلّم به کلمه دیگری کرد که به روحی تبدیل شد و آن روح را در آن نور قرار داد و آن را ساکن بدنهای ما گردانید. از این روست که ما روح اللَّه و کلمه‌ی خدا هستیم که در قالب ما از خلق خود در حجاب قرار گرفته است. آن زمان که نه خورشیدی، نه ماهی و نه چشمی بر هم زنی وجود داشت، ما پیوسته در سایه عرش سبز در حال تسبیح و تقدیس بودیم، سپس خداوند شیعیان ما را آفرید. و شیعه را به این نام نامیده‌اند، چون آنها از شعاع نور ما آفریده شده‌اند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۳۱۸/ بحار الأنوار، ج۲۵، ص۲۳)
8.سوره انعام ، آیه19 :
"قُلْ أَيُّ شَيْ‌ءٍ أَكْبَرُ شَهادَةً قُلِ اللهُ شَهيدٌ بَيْني وَ بَيْنَكُمْ وَ أُوحِيَ إِلَيَّ هذَا الْقُرْآنُ لِأُنْذِرَكُمْ بِهِ وَ مَنْ بَلَغَ أَ إِنَّكُمْ لَتَشْهَدُونَ أَنَّ مَعَ اللهِ آلِهَةً أُخْرى قُلْ لا أَشْهَدُ قُلْ إِنَّما هُوَ إِلهٌ واحِدٌ وَ إِنَّني بَري‌ءٌ مِمَّا تُشْرِكُونَ "
"بگو: «بالاترين گواهى، گواهى كيست»؟ [سپس] بگو: «خداوند، گواه ميان من و شماست؛ و [بهترين دليل اين است كه] اين قرآن بر من وحى شده، تا شما و تمام كسانى را كه اين [قرآن] به آنها مى‌رسد، با آن بيم دهم. آيا به‌راستى شما گواهى مى‌دهيد كه معبودان ديگرى با خداست»؟! بگو: «من هرگز چنين گواهى نمى‌دهم». بگو: «اوست تنها معبود يگانه؛ و من از آنچه همتاى او قرار مى‌دهيد، بيزارم»."
تفسیر ولایی:
امام صادق (علیه السلام) : "وَ أُوحِیَ إِلَیَّ هذَا الْقُرْآنُ لِأُنْذِرَکُمْ بِهِ وَ مَنْ بَلَغَ"، منظور [از مَنْ بَلَغَ] امامان بعد از پیامبر (صلی الله علیه و آله) هستند و آنها با قرآن مردم را بیم می‌دهند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۳۴۶ / بحارالأنوار، ج۹، ص۲۰۱/ بحارالأنوار، ج۸۹، ص۱۰۱/ العیاشی، ج۱، ص۳۵۶/ البرهان)
9.سوره انعام ، آیه23 :
"ثُمَّ لَمْ تَكُنْ فِتْنَتُهُمْ إِلاَّ أَنْ قالُوا وَ اللهِ رَبِّنا ما كُنَّا مُشْرِكينَ "
"سپس پاسخ و عذر آنها، چيزى جز اين نيست كه مى‌گويند: «به خداوندى كه پروردگار ماست سوگند كه ما مشرك نبوديم»!"
تفسیر ولایی:
امام باقر (علیه السلام) : "وَ اللهُ رَبِّنَا مَا کُنَّا مُشْرِکِینَ"، منظور آنان ولایت علی (علیه السلام) است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۳۵۲ / الکافی، ج۸، ص۲۸۷/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۱۳/ بحارالأنوار، ج۳۶، ص۹۳/ بحارالأنوار، ج۵۱، ص۶۲/ القمی، ج۱، ص۱۹۹/ البرهان)
10.سوره انعام ، آیه28 :
"بَلْ بَدا لَهُمْ ما كانُوا يُخْفُونَ مِنْ قَبْلُ وَ لَوْ رُدُّوا لَعادُوا لِما نُهُوا عَنْهُ وَ إِنَّهُمْ لَكاذِبُونَ "
"[آنها پشيمان نيستند] بلكه آنچه [از اعمال و نيات] كه قبلاً پنهان مى‌كردند، در برابر آنها آشكار شده [و به وحشت افتاده‌اند]. و اگر بازگردند، به آنچه كه از آن نهى شده بودند باز مى‌گردند؛ و آنها دروغگويانند."
تفسیر ولایی:
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه): "بَلْ بَدَا لَهُم مَّا کَانُواْ یُخْفُونَ مِن قَبْلُ" یعنی از دشمنی با امیرالمؤمنین (علیه السلام). "وَ لَوْ رُدُّواْ لَعَادُواْ لِمَا نُهُواْ عَنْهُ وَإِنَّهُمْ لَکَاذِبُونَ".
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۳۵۸/ بحارالأنوار، ج۳۱، ص۵۱۲/ البرهان/ نورالثقلین/ بحارالأنوار، ج۳۱، ص۵۱۲)
11.سوره انعام ، آیه44 :
"فَلَمَّا نَسُوا ما ذُكِّرُوا بِهِ فَتَحْنا عَلَيْهِمْ أَبْوابَ كُلِّ شَيْ‌ءٍ حَتَّى إِذا فَرِحُوا بِما أُوتُوا أَخَذْناهُمْ بَغْتَةً فَإِذا هُمْ مُبْلِسُونَ "
"[آرى]، هنگامى‌كه آنچه را به آنها يادآورى شده بود فراموش كردند، درهاى همه چيز [از نعمت‌ها] را به روى آنها گشوديم؛ تا [كاملاً] به آن خوشحال شدند [و دل بستند]؛ ناگهان آنها را گرفتيم [و سخت مجازات كرديم]؛ در‌اين‌هنگام، همگى مأيوس شدند؛ [و درهاى اميد به روى آنها بسته شد]."
تفسیر ولایی:
امام باقر (علیه السلام) : "فَلَمَّا نَسُوا ما ذُکِّرُوا بِهِ فَتَحْنا عَلَیْهِمْ أَبْوابَ کُلِّ شَیْءٍ حَتَّی إِذا فَرِحُوا بِما أُوتُوا أَخَذْناهُمْ بَغْتَةً فَإِذا هُمْ مُبْلِسُونَ"؛ هنگامی‌که ولایت علی (علیه السلام) را رها کردند درحالی‌که به آن فرمان داده شده بودند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۳۸۶ / بحارالأنوار، ج۳۱، ص۵۲۳/ العیاشی، ج۱، ص۳۶۰/ نورالثقلین/ البرهان/ فرات الکوفی، ص۱۳۳/ بصایرالدرجات، ص۷۷)
12.سوره انعام ، آیه54 :
"وَ إِذا جاءَكَ الَّذينَ يُؤْمِنُونَ بِآياتِنا فَقُلْ سَلامٌ عَلَيْكُمْ كَتَبَ رَبُّكُمْ عَلى نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ أَنَّهُ مَنْ عَمِلَ مِنْكُمْ سُوءاً بِجَهالَةٍ ثُمَّ تابَ مِنْ بَعْدِهِ وَ أَصْلَحَ فَأَنَّهُ غَفُورٌ رَحيمٌ "
"هرگاه كسانى كه به آيات ما ايمان دارند نزد تو آيند، به آنها بگو: «سلام بر شما! پروردگارتان، رحمت را بر خود لازم شمرده است؛ تا هركس از شما كار بدى از روى نادانى انجام دهد، سپس توبه و اصلاح [و جبران] نمايد، [مشمول رحمت خدا شود]؛ زيرا او آمرزنده و مهربان است»."
تفسیر ولایی:
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) : "وَ إِذَا وَ إِذا جاءَکَ الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِآیاتِنا فَقُلْ سَلامٌ عَلَیْکُمْ کَتَبَ رَبُّکُمْ عَلی نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ"؛ این آیه در مورد علی (علیه السلام) حمزه (رحمة الله علیه)، جعفر (رحمة الله علیه) و زید (رحمة الله علیه) نازل شده است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۳۹۸ / فرات الکوفی، ص۱۳۴/ شواهدالتنزیل، ج۱، ص۲۶۱/ البرهان)
13.سوره انعام ، آیه59 :
"وَ عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغَيْبِ لا يَعْلَمُها إِلاَّ هُوَ وَ يَعْلَمُ ما فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ ما تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَةٍ إِلاَّ يَعْلَمُها وَ لا حَبَّةٍ في ظُلُماتِ الْأَرْضِ وَ لا رَطْبٍ وَ لا يابِسٍ إِلاَّ في كِتابٍ مُبينٍ "
"كليدهاى غيب، تنها نزد اوست؛ و جز او، كسى آنها را نمى‌داند. او آنچه را در خشكى و درياست مى‌داند؛ هيچ برگى [از درختى] نمى‌افتد، مگر اينكه از آن آگاه است؛ و هيچ دانه‌اى در تاريكي‌هاى زمين، و هيچ‌تر و خشكى وجود ندارد، جز اينكه در كتابى آشكار (در كتاب علم خدا) ثبت است."
تفسیر ولایی:
امام صادق (علیه السلام) : مفضّل گوید: روزی خدمت امام صادق (علیه السلام) رسیدم به من فرمود: «آیا محمّد و علی و فاطمه و حسن و حسین (علیهم السلام) را خوب می‌شناسی»؟ عرض کردم: «شناسایی واقعی آنها چگونه است». فرمود: «ای مفضّل هرکس آنها را با کنه معرفت بشناسد در درجه اعلی مؤمن خواهد بود». عرض کردم: «آقا مرا به کنه معرفت ایشان آشنا کن». فرمود: «مفضّل! آیا می‌دانی آنها از آنچه خدا آفریده و بوجود آورده، اطّلاع دارند و آنها کلمه‌ی تقوی و خازنان آسمان‌ها و زمین‌ها و کوه‌ها و ریگستان‌ها و دریاها هستند. و می‌دانند در آسمان چقدر ستاره و فرشته است. و وزن کوه‌ها و مقدار آب دریاها و نهرها و چشمه‌ها و هر برگی که بیافتد را آنها می‌دانند؛ "وَ لا حَبَّةٍ فِی ظُلُماتِ الْأَرْضِ وَ لا رَطْبٍ وَ لا یابِسٍ إِلَّا فِی کِتابٍ مُبِینٍ"؛ همه را می‌دانند و به آن اطّلاع دارند».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۴۱۰ / بحرالعرفان، ج۶، ص۳۲۷/ بحارالأنوار، ج۲۶، ص۱۱۶)
14.سوره انعام ، آیه62 :
"ثُمَّ رُدُّوا إِلَى اللهِ مَوْلاهُمُ الْحَقِّ أَلا لَهُ الْحُكْمُ وَ هُوَ أَسْرَعُ الْحاسِبينَ "
"سپس [تمام بندگان] به‌سوى خدا، كه مولاى حقيقى آنهاست، باز مى‌گردند. بدانيد كه حكم و داورى، مخصوص اوست؛ و او، سريع‌ترين حسابگران است."
تفسیر ولایی:
پیامبر (صلی الله علیه و آله) : یا علی (علیه السلام) تو دادخواه این امّتی و عهده‌دار حساب آنها و تو رکن اعظم خدایی! در روز قیامت بازگشت به‌سوی تو است. و حساب با توست. و راه، راهِ توست. و میزان و سنجش، سنجش توست و موقف، موقف توست.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۴۱۶ بحار الأنوار، ج۲۴، ص۲۷۲)
15.سوره انعام ، آیه75 :
"وَ كَذلِكَ نُري إِبْراهيمَ مَلَكُوتَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ لِيَكُونَ مِنَ الْمُوقِنينَ "
"و اين‌گونه، ملكوت آسمان‌ها و زمين [و حاكميت مطلق خداوند بر آنها] را به ابراهيم نشان داديم؛ تا [به آن استدلال كند؛ و] اهل يقين گردد."
تفسیر ولایی:
امام صادق (علیه السلام) : عبدالله‌بن‌مسکان گوید: امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی این آیه: "وَ کَذلِکَ نُرِی إِبْراهِیمَ مَلَکُوتَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ". فرمود: «خداوند آسمان‌ها را برای ابراهیم (علیه السلام) گشود تا به ماورای عرش نگاه کند. و زمین را برایش شکافت تا حدّ فاصل میان زمین و هوا را بنگرد. و با محمّد (صلی الله علیه و آله) نیز چنین کرد و من ولیّ شما و ائمه (علیهم السلام) بعد از او را می‌بینم که برای او نیز چنین چیزی رخ می‌دهد». ابوبصیر از امام صادق (علیه السلام) پرسید: «آیا محمّد (صلی الله علیه و آله) مانند ابراهیم (علیه السلام)، ملکوت آسمان‌ها و زمین را دید»؟ فرمود: «آری، و همین‌طور ولیّ شما و ائمه (علیهم السلام) بعد از او نیز می‌بینند».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۴۴۴ / الخرایج و الجرایح، ج۲، ص۸۶۶/ نورالثقلین/ البرهان)
16.سوره انعام ، آیه82 :
"الَّذينَ آمَنُوا وَ لَمْ يَلْبِسُوا إيمانَهُمْ بِظُلْمٍ أُولئِكَ لَهُمُ الْأَمْنُ وَ هُمْ مُهْتَدُونَ "
"آنها كه ايمان آوردند، و ايمان خود را با هيچ ستم [و شرك] نيالودند، ايمنى تنها از آن آنهاست؛ و آنها هدايت يافتگانند»."
تفسیر ولایی:
1.امام صادق (علیه السلام) : ابومریم گوید: از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی مصداق آیه:" الَّذِینَ ءَامَنُوا وَ لَمْ یَلْبِسُواْ إِیمَانَهُم بِظُلْمٍ أُوْلَئکَ لَهُمُ الأَمْنُوَهُم مُّهْتَدُون" سؤال کردم. فرمود: «ای ابومریم، به خدا سوگند مصداق این آیه اختصاصاً علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) است که او هرگز ایمان خود را به شرک، ظلم و دروغ، دزدی و خیانت آلوده نساخت».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۴۶۰ / بحارالأنوار، ج۳۵، ص۳۴۸/ فرات الکوفی، ص۱۳۴)
2.امام باقر (علیه السلام) : "أُولئِکَ لَهُمُ الْأَمْنُ وَ هُمْ مُهْتَدُونَ" این آیه در مورد حضرت علی (علیه السلام) نازل شده است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۴۶۶ / المناقب، ج۳، ص۵۸/ بحارالأنوار، ج۳۸، ص۲۳۲/ المناقب، ج۲، ص۸)
17.سوره انعام ، آیه84 :
"وَ وَهَبْنا لَهُ إِسْحاقَ وَ يَعْقُوبَ كُلاًّ هَدَيْنا وَ نُوحاً هَدَيْنا مِنْ قَبْلُ وَ مِنْ ذُرِّيَّتِهِ داوُدَ وَ سُلَيْمانَ وَ أَيُّوبَ وَ يُوسُفَ وَ موسى وَ هارُونَ وَ كَذلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنينَ "
"و اسحاق و يعقوب را به او (ابراهيم) بخشيديم؛ و همه را هدايت كرديم؛ و نوح را [نيز] پيش از آن هدايت نموديم؛ و از فرزندان او، داود و سليمان و ايوب و يوسف و موسى و هارون را [هدايت كرديم]؛ اين‌گونه نيكوكاران را پاداش مى‌دهيم."
تفسیر ولایی:
امام کاظم (علیه السلام) : محمّدبن‌زبرقان دامغانی گوید: امام کاظم (علیه السلام) فرمود: [به هارون] گفتم: «پدر عیسی (علیه السلام) کیست»؟ گفت: «عیسی (علیه السلام) پدر نداشت به اراده‌ی خدا و روح القدس خلق شد». گفتم: «همان‌طوری که عیسی (علیه السلام) از طرف مادر جزء فرزندان انبیاء (علیهم السلام) است ما نیز جزء فرزندان انبیاء (علیهم السلام) به‌واسطه‌ی مادرمان فاطمه (سلام الله علیها) هستیم نه از طرف پدرمان علی (علیه السلام)».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۴۷۲ / بحارالأنوار، ج۴۸، ص۱۲۱/ الاختصاص، ص۵۶/ الاحتجاج، ج۲، ص۳۹۱/ عیون أخبار الرضا (ع)، ج۱، ص۸۳؛ فیهم «إنّما خلق ... روح القدس» محذوفٌ و «طریق» بدلٌ «قبل»/ کشف الغمهًْ، ج۲، ص۲۵۱)
18.سوره انعام ، آیه89 :
"أُولئِكَ الَّذينَ آتَيْناهُمُ الْكِتابَ وَ الْحُكْمَ وَ النُّبُوَّةَ فَإِنْ يَكْفُرْ بِها هؤُلاءِ فَقَدْ وَكَّلْنا بِها قَوْماً لَيْسُوا بِها بِكافِرينَ "
"آنها كسانى هستند كه كتاب آسمانى و حكم و نبوّت به آنان داديم؛ و اگر اين گروه [مشركان] نسبت به آن كفر ورزند، [آيين حق زمين نمى‌ماند؛ زيرا] كسان ديگرى را نگاهبان آن مى‌سازيم كه نسبت به آن، كافر نيستند."
تفسیر ولایی:
امام صادق (علیه السلام): محمّدبن‌حمران گوید: نزد امام صادق (علیه السلام) بودم که مردی نزد او آمد و گفت: «آیا از عیسی‌بن زیدبن‌علی تعجّب نمی‌کنی که ادّعا میکند، فقط در ظاهر امر است که ولایت علی (علیه السلام) را میپذیرد، و ما نمی‌دانیم، شاید او هفتاد خدا به غیر از خداوند را میپرستید»! امام فرمود: «من چه کار کنم؟ خداوند عزّوجلّ فرموده است: "فَإِن یَکْفُرْ بِهَا هَؤُلاء فَقَدْ وَکَّلْنَا بِهَا قَوْمًا لَّیْسُواْ بِهَا بِکَافِرِینَ"» و با دستشان به ما اشاره کردند پس گفتم: «به خدا سوگند که ما آن را به خوبی درک کرده و میفهمیم».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۴۷۴ / بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۰۸/ العیاشی، ج۱، ص۳۶۷/ نورالثقلین/ البرهان)
19.سوره انعام ، آیه90 :
"أُولئِكَ الَّذينَ هَدَى اللهُ فَبِهُداهُمُ اقْتَدِهْ قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِنْ هُوَ إِلاَّ ذِكْرى لِلْعالَمينَ "
"آنها كسانى هستند كه خداوند هدايتشان كرده؛ پس به هدايت آنان اقتدا كن؛ [و] بگو: «در برابر اين [رسالت و تبليغ]، پاداشى از شما نمى‌طلبم؛ اين [رسالت، چيزى] جز يك يادآورى براى جهانيان نيست. [و اين وظيفه من است]»."
تفسیر ولایی:
امام صادق (علیه السلام) : خداوند میثاق و پیمان هر پیامبر و هر مؤمنی را گرفته که ایمان آورند به محمّد (صلی الله علیه و آله) و علی (علیه السلام) و هر پیامبری و به ولایت. بعد به محمد (صلی الله علیه و آله) می فرماید :"أُولئِکَ الَّذِینَ هَدَی اللهُ فَبِهُداهُمُ اقْتَدِهْ"؛ منظور آدم (علیه السلام) و نوح (علیه السلام) و هر پیامبری بعد از اوست.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۴۷۸ / بحارالأنوار، ج۲۶، ص۲۸۴/ بصایرالدرجات، ص۵۱۴)
20.سوره انعام ، آیه93 :
"وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرى عَلَى اللهِ كَذِباً أَوْ قالَ أُوحِيَ إِلَيَّ وَ لَمْ يُوحَ إِلَيْهِ شَيْ‌ءٌ وَ مَنْ قالَ سَأُنْزِلُ مِثْلَ ما أَنْزَلَ اللهُ وَ لَوْ تَرى إِذِ الظَّالِمُونَ في غَمَراتِ الْمَوْتِ وَ الْمَلائِكَةُ باسِطُوا أَيْديهِمْ أَخْرِجُوا أَنْفُسَكُمُ الْيَوْمَ تُجْزَوْنَ عَذابَ الْهُونِ بِما كُنْتُمْ تَقُولُونَ عَلَى اللهِ غَيْرَ الْحَقِّ وَ كُنْتُمْ عَنْ آياتِهِ تَسْتَكْبِرُونَ "
"چه كسى ستمكارتر است از كسى كه دروغى به خدا ببندد، يا بگويد: «بر من، وحى شده»، در‌حالى‌كه بر او چيزى وحى نشده است، و كسى كه بگويد: «من نيز همانند آنچه خدا نازل كرده است، نازل خواهم كرد»؟! و اگر ببينى هنگامى‌كه [اين] ستمكاران در شدايد مرگ فرو رفته‌اند، و فرشتگان دست‌ها را گشوده، [به آنان مى‌گويند]: «جان خود را تسليم كنيد! امروز در برابر دروغ‌هايى كه به خدا بستيد و نسبت به آيات او تكبّر ورزيديد، مجازات خواركننده‌اى خواهيد ديد». [به حال آنها تأسف خواهى خورد]!"
تفسیر ولایی:
امام باقر (علیه السلام) : "وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَی عَلَی اللهِ کَذِبًا أَوْ قَالَ أُوْحِیَ إِلَیَّ وَ لَمْ یُوحَ إِلَیْهِ شَیْءٌ وَ مَن قَالَ سَأُنزِلُ مِثْلَ مَا أَنَزلَ اللهُ"؛ منظور کسی است که درحالی‌که امام (علیه السلام) حضور دارد، ادّعای امامت میکند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۴۹۰/ بحارالأنوار، ج۲۵، ص۱۱۳/ العیاشی، ج۱، ص۳۷۰/ نورالثقلین/ البرهان؛ فیه: «الإمامهًْ» محذوفٌ)
21.سوره انعام ، آیه97 :
"وَ هُوَ الَّذي جَعَلَ لَكُمُ النُّجُومَ لِتَهْتَدُوا بِها في ظُلُماتِ الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ قَدْ فَصَّلْنَا الْآياتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ "
"او كسى است كه ستارگان را براى شما آفريد، تا در تاريكي‌هاى صحرا و دريا، به‌وسيله‌ی آنها راه يابيد. ما نشانه‌ها [ى خود] را براى گروهى كه آگاهند، [و اهل فكر و انديشه‌اند] بيان داشتيم."
تفسیر ولایی:
1.امام علی (علیه السلام) : مثل اهل بیت (علیهم السلام) مثل ستارگان است، هر زمان‌که یکی غروب کند دیگری طلوع میکند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۵۰۴/ المناقب، ج۴، ص۱۷۸)
2.پیامبر (صلی الله علیه و آله) : از امام رضا (علیه السلام) روایت است: پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) به علی (علیه السلام) فرمود: «تو ستاره‌ی بنی‌هاشمی».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۵۰۴/ بحرالعرفان، ج۱۳، ص۲۵۳)
3.امام رضا (علیه السلام) : ستاره، پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) و علامات، امامان (علیهم السلام) بعد از او هستند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۵۰۴/ نهج البلاغهًْ، ص۱۰۵)
22.سوره انعام ، آیه98 :
"وَ هُوَ الَّذي أَنْشَأَكُمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَةٍ فَمُسْتَقَرٌّ وَ مُسْتَوْدَعٌ قَدْ فَصَّلْنَا الْآياتِ لِقَوْمٍ يَفْقَهُونَ "
"او كسى است كه شما را از يك انسان آفريد! [و شما از نظر ايمان يا آفرينش دو گروه مختلف هستيد]: پايدار و ناپايدار؛ ما آيات خود را براى كسانى كه مى‌فهمند، شرح داديم."
تفسیر ولایی:
امام صادق (علیه السلام) : سعیدبن‌ابواصبغ گوید: نزد امام صادق (علیه السلام) بودم که درباره‌ی این کلام خداوند عزّوجلّ: "فَمُسْتَقَرٌّ وَ مُسْتَوْدَعٌ" از او سؤال شد، و در پاسخ فرمود: «این ایمان در رحم پایدار است و در صلب به امانت گذاشته شده است. ممکن است ایمان نزد او به امانت گذاشته شود، ولی از او گرفته شود. زبیر در هنگام رحلت رسول خدا (صلی الله علیه و آله) با روشنایی و نور ایمان حرکت میکرد تا جایی که شمشیر خود را برگرفت درحالی‌که میگفت: ما با کسی جز علی (علیه السلام) بیعت نمی‌کنیم».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۵۰۸ / بحارالأنوار، ج۴۹، ص۲۶۲/ بحارالأنوار، ج۶۶، ص۲۲۲)
23.سوره انعام ، آیه110 :
"وَ نُقَلِّبُ أَفْئِدَتَهُمْ وَ أَبْصارَهُمْ كَما لَمْ يُؤْمِنُوا بِهِ أَوَّلَ مَرَّةٍ وَ نَذَرُهُمْ في طُغْيانِهِمْ يَعْمَهُونَ "
"و ما دل‌ها و چشم‌هاى آنها را [به سبب اعمالشان] واژگونه مى‌سازيم؛ [آرى آنها ايمان نمى‌آورند] همان‌گونه كه در آغاز، به آن ايمان نياوردند؛ و آنان را در‌حال طغيان و سركشى، به خود وا مى‌گذاريم تا سرگردان شوند."
تفسیر ولایی:
امام باقر (علیه السلام) : زراره نقل میکند: امام باقر (علیه السلام) فرمود: در حکایت موسی (علیه السلام) آمده است: موسی (علیه السلام) هنگامی‌که خضر (علیه السلام) را دید، به او سلام کرد. خضر (علیه السلام) از سلام‌کردن تعجّب کرد چون او در سرزمینی بود که سلام در آن رایج نبود. گفت: «تو چه کسی هستی»؟ فرمود: «من موسی (علیه السلام) هستم». گفت: «تو آن موسی (علیه السلام) پسر عمران هستی که با خدا صحبت کرده است»؟ گفت: «بله». پرسید: «حاجتت چیست»؟ فرمود: «آیا از تو پیروی کنم تا از آنچه به تو تعلیم داده شده و مایه‌ی رشد و صلاح است، به من بیاموزی؟. (کهف/۶۶)». و آن عالم در مورد فضل و بزرگی آل محمّد (صلی الله علیه و آله) و آنچه که بر سر آنها می آید با موسی (علیه السلام) صحبت کرد تا اینکه با صدای بلند گریه کردند. سپس در مورد پیامبر (صلی الله علیه و آله) و امام علی (علیه السلام) و فرزندان فاطمه (سلام الله علیها) و در مورد فضل آنها و آنچه که به آنها عطا شده است صحبت کرد. تا اینکه موسی (علیه السلام) گفت: «ای کاش که من هم جزء آل محمّد (علیهم السلام) بودم، و همچنین در مورد بازگشت پیامبر (صلی الله علیه و آله) به میان قومش در هنگامی‌که به پیامبری مبعوث شد در مورد برخورد آنها و تهمت دروغگویی به ایشان صحبت کرد. و این آیه را برای او خواند: "وَ نُقَلِّبُ أَفْئِدَتَهُمْ وَ أَبْصارَهُمْ کَما لَمْ یُؤْمِنُوا بِهِ أَوَّلَ مَرَّةٍ فَإِنَّهُ أَخَذَ عَلَیْهِمُ الْمِیثَاقَ"».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۴، ص۵۴۴ /القمی، ج۱، ص۲۱۳/ بحارالأنوار، ج۹، ص۲۰۶؛ فیه: «و هذا أیضا ... الإیمان» محذوفٌ/ بحارالأنوار، ج۱۷، ص۲۰۴؛ فیه: «و قوله قبلا أی عیانا» موجود فقط/ البرهان)