بسم الله الرحمن الرحیم

سوال: اگر امامت امام علی(ع) موضوع مهمی بوده، چرا در آخرین واجب الهی آمده است؟

پاسخ:

در پاسخ به چندتا نکته باید توجه نمود:

نکته اول: باید در نظر داشت که آیاتی قبل از آیه اکمال دین نازل شده که اولوالامر را معرفی کرده بود (مانند آیه: إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُونَ) و تصریح به ولایت حضرت علی(ع) در محافل خصوصی و یاران نزدیک، قبل از غدیرخم هم بارها توسط پیامبر(ص) صورت گرفته بود و لذا مساله ولایت و امامت از قبل هم مطرح شده بوده اما معرفی مصداق خاص آن به همه مردم و به صورت ابلاغ عمومی در غدیر خم صورت گرفت یعنی امامت آخرین واجبی بود که در غدیرخم برای عموم مردم تبیین و تشریح شد.

نکته دوم: ولایت حضرت علی(ع) چیزی بوده که بعد از رحلت پیامبر(ص) می بایست مورد توجه عامه مردم قرار بگیرد چرا که تا زمان زنده بودن حضرت رسول(ص)، خود ایشان بر مردم ولایت داشتند. لذا آخرین واجب الهی بوده که در غدیرخم اعلام عمومی شده است.

نکته سوم: خداوند تمام واجبات الهی را یکجا نازل نکرد و شهادت به یگانگی خدا، شهادت به پیامبری حضرت رسول(ص)، نماز، روزه و حج و ... هر کدام کم کم و بعد از آمادگی مردم ابلاغ شدند. مساله ولایت هم می بایست زمانی اعلام می شد که مردم آمادگی پذیرش آن را داشته باشند. گرچه تا آخرین لحظات ابلاغ هم هنوز اکثر مردم آمادگی پذیرش آن را نداشتند و پیامبر(ص) که این موضوع را می دانستند می ترسیدند که مردم، ولایت حضرت علی(ع) را نپذیرند و حتی از دین برگردند یا ایشان و حضرت علی(ع) را به قتل برسانند. لذا پیامبر(ص) به خداوند مراجعه کردند و خداوند فرمودند:" يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ وَإِن لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللّهَ لاَ يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ"(اى پيامبر، آنچه را از جانب پروردگارت به تو نازل شده، ابلاغ كن؛ و اگر نكنى رسالتش را به انجام نرسانده‌اى؛ و خدا تو را از [گزند] مردم نگاه مى‌دارد. بی گمان، خدا گروه كافران را هدايت نمى‌كند.)(سوره مائده، آیه 67). این آیه به وضوح نگرانی پیامبر(ص) را از ابلاغ این پیام مهم نشان می دهد چرا که خداوند در جواب تضمین می کند که "والله یعصمک من الناس". (غیر از منابع شیعی در چند منبع اهل سنت از جمله شواهدالتنزیل هم تاکید شده است که شان نزول این آیه در مورد جانشینی پیامبر(ص) در غدیرخم است). پس هنوز تا لحظه ابلاغ عمومی امامت و ولایت امام علی(ع) هم آمادگی لازم در مردم ایجاد نشده بوده و از طرفی تاریخ هم به این موضوع گواهی می دهد چرا که بیعت مسلمانان با حضرت علی(ع) ظاهری بود و پس از پیامبر(ص)، بیعتشان را شکستند و با ابوبکر بیعت کردند. اما با وجود عدم آمادگی دلها، ناچارا می بایست در آخرین روزهای عمر پیامبر(ص) این ابلاغ عمومی صورت می گرفت تا مردم تکلیف خود را بعد از ایشان بدانند و حجت بر مردم تمام شود.