توضیحات
" بسم الله الرحمن الرحیم "
" آیاتی که در جزء شانزدهم آمده اند و در تأویل به ولایت چهارده معصوم علیهم السلام اشاره دارند عبارتند از: "
1.سوره کهف ، آیه 79:
"أَمَّا السَّفينَةُ فَكانَتْ لِمَساكينَ يَعْمَلُونَ فِي الْبَحْرِ فَأَرَدْتُ أَنْ أَعيبَها وَ كانَ وَراءَهُمْ مَلِكٌ يَأْخُذُ كُلَّ سَفينَةٍ غَصْباً "
"امّا آن كشتى براى گروهى از مستمندان بود كه با آن در دريا كار مى‌كردند؛ و من خواستم آن را معيوب كنم؛ [چرا كه] پشت‌سرشان پادشاهى [ستمگر] بود كه هر كشتى [سالمى] را به زور مى‌گرفت."
تفسیر ولایی :
امام صادق (علیه السلام) : مَثَل آن کشتی در میان ما و شما این است که امام حسین (علیه السلام) از بیعت با معاویه خودداری کرد. و مَثَل آن کودک در میان شما، مثل سخن امام حسن مجتبی (علیه السلام) است که به عبدالله‌بن‌علی فرمود: «خداوند تو را لعنت کند که بد کافری هستی»، به آن حضرت عرض شد: «ای ابامحمّد (علیه السلام)! او را کشتی». و مثَل آن دیوار در میان شما، علی و حسن و حسین (ع) است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۵۷۲ / بحارالأنوار، ج۱۳، ص۳۰۶/ العیاشی، ج۲، ص۳۳۲)
2.سوره کهف ، آیه 82:
"وَ أَمَّا الْجِدارُ فَكانَ لِغُلامَيْنِ يَتيمَيْنِ فِي الْمَدينَةِ وَ كانَ تَحْتَهُ كَنْزٌ لَهُما وَ كانَ أَبُوهُما صالِحاً فَأَرادَ رَبُّكَ أَنْ يَبْلُغا أَشُدَّهُما وَ يَسْتَخْرِجا كَنزَهُما رَحْمَةً مِنْ رَبِّكَ وَ ما فَعَلْتُهُ عَنْ أَمْري ذلِكَ تَأْويلُ ما لَمْ تَسْطِعْ عَلَيْهِ صَبْراً "
"و امّا آن ديوار، از آنِ دو نوجوان يتيم در آن شهر بود؛ و زير آن، گنجى متعلّق به آن دو وجود داشت؛ و پدرشان مرد صالحى بود؛ و پروردگار تو مى‌خواست آنها به حدّ بلوغ برسند و گنجشان را بيرون آوردند؛ اين رحمتى از پروردگارت بود؛ و من آن [كارها] را خودسرانه انجام ندادم؛ اين بود راز آنچه نتوانستى در برابر آن شكيبايى كنى."
تفسیر ولایی :
امام حسین (علیه السلام) : یزیدبن‌رومان گوید: نافع بن ازرق وارد مسجد الحرام شد و حسین‌بن‌علی (علیه السلام) به همراه عبدالله‌بن‌عباس در حجر بود پس او نزد آن دو نشست ... امام حسین (علیه السلام) فرمود: ای نافع! سؤالی از تو درباره‌ی این آیه میپرسم، به من بگو: "وَ امّا الْجِدارُ فَکانَ لِغُلامَیْنِ یَتیمَیْنِ فِی الْمدینَةِ وَ کانَ تَحْتَهُ کَنْزٌ لَهُما وَ کانَ أَبُوهُما صالِحاً فَأَرادَ رَبُّکَ أَنْ یَبْلُغا أَشُدَّهُما وَ یَسْتَخْرِجا کَنزَهُما رَحْمَةً مِنْ رَبِّکَ وَ ما فَعَلْتُهُ عَنْ أَمْری ذلِکَ تَأْویلُ ما لَمْ تَسْطِعْ عَلَیْهِ صَبْراً"؛ به‌واسطه‌ی چه کسانی آن دو کودک حفظ شدند»؟ او گفت: «پدر و مادر آنها». حضرت فرمود: «پس کدامیک برتر است؟ پدر آنها و یا رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و فاطمه (سلام الله علیها)»؟ گفت: «البتّه که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و دختر او فاطمه (سلام الله علیها) برتر هستند». حضرت فرمود: «پس آیا خداوند ما را حفظ نکرده که ما از کفر به دور بمانیم»؟
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۵۸۴/ بحارالأنوار، ج۳۳، ص۴۲۳/ العیاشی، ج۲، ص۳۳۷/ نورالثقلین؛ «ابویهما» بدل «ابوهما»/ البرهان)
3.سوره کهف ، آیه 83:
"وَ يَسْئَلُونَكَ عَنْ ذِي الْقَرْنَيْنِ قُلْ سَأَتْلُوا عَلَيْكُمْ مِنْهُ ذِكْراً "
"و از تو درباره‌ی «ذوالقرنين» مى‌پرسند؛ بگو: «به‌زودى بخشى از سرگذشت او را براى شما بازگو خواهم كرد»."
تفسیر ولایی :
امام صادق (علیه السلام) : خداوند تبارک‌وتعالی ذوالقرنین را بین دو ابر مخیّر گردانید و او ابر رام را یعنی ابری که رعد و برقی ندارد، انتخاب کرد و اگر ابر دیگر را انتخاب می‌کرد، صاحب آن نمی‌شد؛ زیرا خداوند آن را برای قائم آل محمّد (عج) نگه داشته است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۵۹۴/ بحارالأنوار، ج۱۲، ص۱۸۳/ البرهان)
4.سوره کهف ، آیه 101:
"الَّذينَ كانَتْ أَعْيُنُهُمْ في غِطاءٍ عَنْ ذِكْري وَ كانُوا لا يَسْتَطيعُونَ سَمْعاً "
"همان كسانى كه پرده‌اى چشمانشان را از ياد من پوشانده بود، و قدرت شنوايى نداشتند."
تفسیر ولایی :
امام رضا (علیه السلام) : اباصلت هروی گوید: مأمون از امام رضا (علیه السلام) درباره‌ی این آیه:" الَّذینَ کانَتْ أَعْیُنُهُمْ فی غِطاءٍ عَنْ ذِکْری وَ کانُوا لا یَسْتَطیعُونَ سَمْعاً" پرسید. حضرت فرمود: «پرده چشم مانع از یاد [خداوند] نمیشود و به یاد خداوند بودن چیزی نیست که با چشم دیده شود، خداوند [در این آیه] کافرین به ولایت علی‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) را به کورها تشبیه کرده، از آن روی که سخن [و وصیّت] پیامبر (صلی الله علیه و آله) در مورد ایشان بر آنان سنگین آمد و نتوانستند آن را اطاعت کنند». مأمون گفت: «خداوند [گره] از [مشکلات] شما گشوده کند که [گره] از [مشکلات] من گشودید».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۶۳۲ / بحارالأنوار، ج۵، ص۴۰/ الاحتجاج، ج۲، ص۴۱۲/ التوحید، ص۳۵۳/ عیون أخبارالرضا (ج۱، ص۱۳۴/ نورالثقلین/ البرهان)
5.سوره کهف ، آیه 107:
"إِنَّ الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ كانَتْ لَهُمْ جَنَّاتُ الْفِرْدَوْسِ نُزُلاً "
"امّا كسانى كه ايمان آوردند و كارهاى شايسته انجام دادند، باغ‌هاى بهشت برين محلّ پذيرايى آنان خواهد بود."
تفسیر ولایی :
امام کاظم (علیه السلام) : از امام کاظم (علیه السلام) روایت است: از پدرم در مورد این آیه: "إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ کانَتْ لَهُمْ جَنَّاتُ الْفِرْدَوْسِ نُزُلًا* خالِدِینَ فِیها لا یَبْغُونَ عَنْها حِوَلًا" سؤال کردم. فرمود: «درباره‌ی آل محمّد (ع) نازل شده است».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۶۴۶ / بحارالأنوار، ج۲۴، ص۲۶۹/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۲۹۱/ البرهان)
6.سوره کهف ، آیه 109:
"قُلْ لَوْ كانَ الْبَحْرُ مِداداً لِكَلِماتِ رَبِّي لَنَفِدَ الْبَحْرُ قَبْلَ أَنْ تَنْفَدَ كَلِماتُ رَبِّي وَ لَوْ جِئْنا بِمِثْلِهِ مَدَداً "
"بگو: «اگر دريا براى [نوشتن] كلمات پروردگارم مركّب شود، دريا پايان مى‌گيرد. پيش از آنكه كلمات پروردگارم پايان يابد؛ هرچند همانند آن [دريا] را كمك آن قرار دهيم»."
تفسیر ولایی :
امام سجاد (علیه السلام) : جابر جعفی گوید: ... امّا معانی ما معانی خدا و مظاهر او در میان شماییم ما را از نور ذات خویش آفرید و به ما امور بندگان خود را واگذارد. ما به اجازه‌ی او هرچه بخواهیم انجام می‌دهیم ما وقتی بخواهیم خدا می‌خواهد و اراده کنیم خدا اراده می‌کند ما را خداوند به این مقام رسانیده و از بین بندگان خود برگزیده و ما را حجّت خویش در زمین قرار داده. هرکسی یکی از این‌ها را منکر شود و رد کند ردّ بر خدا کرده و کافر به آیات و انبیاء و پیامبران (ع) او شده است».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۶۴۸ / بحارالأنوار، ج۲۶، ص۱۲)
7.سوره کهف ، آیه 110:
"قُلْ إِنَّما أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ يُوحى إِلَيَّ أَنَّما إِلهُكُمْ إِلهٌ واحِدٌ فَمَنْ كانَ يَرْجُوا لِقاءَ رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلاً صالِحاً وَ لا يُشْرِكْ بِعِبادَةِ رَبِّهِ أَحَداً "
"بگو: «من فقط بشرى هستم مثل شما؛ [ولى] به من وحى مى‌شود كه معبودتان، تنها معبودِ يگانه است؛ پس هركه به لقاى پروردگارش اميد دارد، بايد كارى شايسته انجام دهد، و هيچ‌كس را در عبادت پروردگارش شريك نكند»."
تفسیر ولایی :
1.امام صادق (علیه السلام) : سماعهًْ‌بن‌مهران گوید: از امام صادق (علیه السلام) در مورد این آیه: "فَلْیَعْمَلْ عَمَلًا صالِحاً وَ لا یُشْرِکْ بِعِبادَةِ رَبِّهِ أَحَداً" پرسیدم. فرمود: «مقصود از عمل صالح، شناخت ائمّه (ع) است" وَ لا یُشْرِکْ بِعِبادَةِ رَبِّهِ أَحَد" یعنی تسلیم‌شدن به ولایت علی (علیه السلام) و اینکه در خلافت، شخصی را که شایسته‌ی خلافت نیست، با او شریک نگرداند».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۶۵۶ / بحارالأنوار، ج۳۶، ص۱۰۶/ بحارالأنوار، ج۸۱، ص۳۴۹/ العیاشی، ج۲، ص۳۵۳/ نورالثقلین/ البرهان)
2.امام صادق (علیه السلام) : ابوبصیر نقل می‌کند: امام صادق (علیه السلام) فرمود: «با ولایت خاندان رسول خدا (ولایت غیر ایشان را شریک نکنید. عمل صالح همان ولایت خاندان رسول خدا (صلی الله علیه و آله) است. هرکس در عبادت خداوند، کسی را شریک قرار دهد، به ولایت ما شرک ورزیده و به ولایت ما کافر شده و به امیرالمؤمنین (علیه السلام) جفا نموده و به ولایتش کافر گشته است».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۶۵۶ / بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۷۷/ بحارالأنوار، ج۸۱، ص۳۴۹/ القمی، ج۲، ص۴۷/ نورالثقلین/ البرهان)
*سوره مریم :
8.سوره مریم ، آیه 1 :
"كهيعص "
"كهيعص"
تفسیر ولایی :
امام صادق (ع) : عماره گوید: نزد امام صادق (ع) رفتم و مردی نزد او آمد و در مورد «کهیعص» از او سؤال کرد. فرمود: «حرف کاف، به‌معنای کفایت‌کننده‌ی شیعیان ما و هاء، یعنی هدایتگر آنان، یاء، یعنی ولیّ آنان، عین، یعنی عالم به کسانی که از ما اطاعت میکنند، و صاد، یعنی که او در وعده‌هایش نسبت به آنان صادق است تا اینکه آنان را به جایگاهی برساند که در بطن قرآن به آنان وعده داده است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۱۲ / بحار الأنوار، ج۸۹، ص۳۷۷/ معانی الأخبار؛ ص۲۸/ نورالثقلین/ البرهان/ تأویل الآیات الظاهرهًْ؛ ص۲۹۲؛ «بتفاوت»)
9.سوره مریم ، آیه 6 :
"يَرِثُني وَ يَرِثُ مِنْ آلِ يَعْقُوبَ وَ اجْعَلْهُ رَبِّ رَضِيًّا "
"كه وارث من و وارث دودمان يعقوب باشد؛ و او را اى پروردگار من مورد رضايت خود قرار ده."
تفسیر ولایی :
امام رضا (ع) : ابن قیاما گفت: «به دیدار امام رضا (ع) آمدم درحالیکه فرزندش امام جواد (ع) متولّد شده بود»؛ پس فرمود: «خداوند کسی را به من بخشیده که از من ارث می‌برد و از خاندان داود ارث می‌برد».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۱۸ / بصایر الدرجات، ج۱، ص ۱۳۸/ نورالثقلین)
10.سوره مریم ، آیه 7 :
"يا زَكَرِيَّا إِنَّا نُبَشِّرُكَ بِغُلامٍ اسْمُهُ يَحْيى لَمْ نَجْعَلْ لَهُ مِنْ قَبْلُ سَمِيًّا گ
"اى زكريّا! ما تو را به پسرى بشارت مى‌دهيم كه نامش «يحيى» است؛ و پيش از اين، همنامى براى او قرار نداده‌ايم."
تفسیر ولایی :
پیامبر (ص) : از رسول خدا (ص) در مورد آیه‌ی "لَمْ نَجْعَل لَّهُ مِن قَبْلُ سَمِیًّا" روایت می‌کند که ایشان فرمود: «منظور از آن یحیی (ع) و نور چشمم حسین (ع) است».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۲۲/ البرهان)
2.امام صادق ( ع) : آسمان از زمانی‌که یحیی‌بن‌زکریّا (ع) کشته شد بر کسی نگریست، تا اینکه حسین (ع) کشته شد و برای او گریست.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۲۲ / بحار الأنوار، ج۴۵، ص ۲۱۰ / البرهان)
11.سوره مریم ، آیه 12 :
"يا يَحْيى خُذِ الْكِتابَ بِقُوَّةٍ وَ آتَيْناهُ الْحُكْمَ صَبِيًّا "
"اى يحيى! كتاب الهى را باقوّت بگير. و ما در كودكى فرمان [نبوّت] به او داديم!"
تفسیر ولایی :
امام جواد (ع) : علی‌بن‌اسباط گوید: امام جواد (را دیدم که به من فرمود: «ای علی (ع) خدا حجّت درباره‌ی امامت را به‌مانند حجّت درباره‌ی نبوّت آورده است. و فرموده: "وَ آتَیْناهُ الْحُکْمَ صَبِیًّا؛ وَ لَمَّا بَلَغَ أَشُدَّهُ "(قصص/۱۴). "وَ بَلَغَ أَرْبَعِینَ سَنَةً" (احقاف/۱۵) پس رواست که به شخصی در کودکی حکمت داده شود [چنانچه به یحیی (داده شد] و رواست که در چهل‌سالگی داده شود [چنانچه به یوسف (داده شد].
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۲۸ / الکافی؛ ج۱، ص۳۸۴/ بصایرالدرجات، ج۱، ص۲۳۸/ نورالثقلین)
12.سوره مریم ، آیه 24 :
"فَناداها مِنْ تَحْتِها أَلاَّ تَحْزَني قَدْ جَعَلَ رَبُّكِ تَحْتَكِ سَرِيًّا "
"ناگهان از طرف پايين پايش او را صدا زد كه: «غمگين مباش! پروردگارت زير پاى تو چشمه‌ی آبى [گوارا] قرار داده است."
تفسیر ولایی :
امام صادق (ع) : ابوعبیده گوید: امام صادق (ع) فرمود: «فاطمه (س) بر پدرش هفتادوپنج روز گریه کرد و جبرئیل نزد او می‌آمد و او را از حال پدرش آگاه می‌ساخت و به او تسلیت می‌گفت و از حوادث بعد از او خبر می‌داد و علی (ع) آن را می‌نوشت و این مانند سخن خدای تعالی است: "فَناداها مِنْ تَحْتِها أَلَّا تَحْزَنِی"».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۴۶ / المناقب، ج۳، ص۳۳۷)
13.سوره مریم ، آیه 25 :
"وَ هُزِّي إِلَيْكِ بِجِذْعِ النَّخْلَةِ تُساقِطْ عَلَيْكِ رُطَباً جَنِيًّا "
"و اين تنه‌ی نخل را به‌طرف خود تكان ده، تا رطب تازه‌اى بر تو فرو ريزد."
تفسیر ولایی :
امام صادق (ع) : امام صادق (ع) فرمود: «فاطمه (س) هم پنجمین نفر اهل کساء بود و جبرئیل به وجود ایشان افتخار کرد. و گفت: «کیست مثل من، درصورتی‌که ششمین نفر آنان می‌باشم. و به حضرت مریم (می‌فرماید: "وَ لَهَا تُساقِطْ عَلَیْکِ رُطَباً جَنِیًّا فَکُلِی وَ اشْرَبِی".
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۴۸ / بحار الأنوار، ج۱۴، ص۲۰۸/ القمی؛ ج۲، ص۴۸/ قصص الأنبیاءللجزایری؛ ص۴۰۴)
14.سوره مریم ، آیه 37 :
"فَاخْتَلَفَ الْأَحْزابُ مِنْ بَيْنِهِمْ فَوَيْلٌ لِلَّذينَ كَفَرُوا مِنْ مَشْهَدِ يَوْمٍ عَظيمٍ "
"ولى [بعد از او] گروه‌هايى از ميان آنها اختلاف كردند؛ پس واى به حال كسانى كه كافر شدند از حضور روز بزرگ [رستاخيز]!"
تفسیر ولایی :
امام باقر (ع) : داود دَجاجی از امام باقر (ع) روایت می‌کند: از حضرت امیرالمؤمنین (ع) از این آیه "فَاخْتَلَفَ الْأَحْزابُ مِنْ بَیْنِهِمْ"؛ سؤال شد فرمود: «با دیدن سه علامت منتظر آمدن مهدی (باشید». راوی عرض کرد: «یا امیرالمؤمنین آنها چیستند»؟ فرمود: «اوّل اختلافی که در بین اهل شام پدید می‌آید، و آمدن پرچم‌های سیاه از خراسان و وحشتی در ماه رمضان».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۶۲/ بحار الأنوار، ج۵۲، ص۲۲۹/ الغیبهًْ للنعمانی؛ ص۲۵۱)
15.سوره مریم ، آیه 50 :
"وَ وَهَبْنا لَهُمْ مِنْ رَحْمَتِنا وَ جَعَلْنا لَهُمْ لِسانَ صِدْقٍ عَلِيًّا "
"و از رحمت خود به آنان عطا كرديم؛ و براى آنها نام نيك و مقام برجسته‌اى [در ميان همه‌ی امّت‌ها] قرار داديم."
تفسیر ولایی :
امام رضا (ع) : یونس‌بن‌عبدالرّحمن گوید: به امام رضا (ع) عرض کردم: «جمعی از من خواستهاند نام امیرالمؤمنین (ع) را در قرآن به آنها نشان دهم؛ پس به ایشان گفتم: نام آن حضرت در آیه: وَ جَعَلْنَا لَهُم لِسَانَ صِدْقٍ عَلِیًّا آمده است». فرمود: «راست گفتی؛ او چنین است».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۷۴ / بحار الأنوار، ج۳۶، ص۵۷/ تأویل الآیات الظاهرهًْ؛ ص۲۹۷؛ «بتفاوت»/ البرهان)
16.سوره مریم ، آیه 52 :
"وَ نادَيْناهُ مِنْ جانِبِ الطُّورِ الْأَيْمَنِ وَ قَرَّبْناهُ نَجِيًّا "
"ما او را از جانب راست [كوه] طور فرا خوانديم؛ و [همچون] نجوا‌كننده او را [به خود] نزديك ساختيم."
تفسیر ولایی :
پیامبر (ص) : جابربن‌عبدالله گوید: در روز طائف رسول خدا (ص) با علی (خصوصی سخن گفت؛ پس ابوبکر و عمر گفتند: «بدون ما با او خصوصی سخن [و راز] گفتی». فرمود: «من با او راز نگفتم؛ بلکه خداوند با او نجوا کرد».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۸۴ / بصایر الدرجات، ج۱، ص ۴۱۱ / نورالثقلین)
17.سوره مریم ، آیه 54 :
"وَ اذْكُرْ فِي الْكِتابِ إِسْماعيلَ إِنَّهُ كانَ صادِقَ الْوَعْدِ وَ كانَ رَسُولاً نَبِيًّا "
"و در اين كتاب از اسماعيل [نيز] ياد كن، كه او در وعده‌اش صادق، و رسول و پيامبرى [بزرگ] بود."
تفسیر ولایی :
امام صادق (ع) : آن اسماعیلی که خدای سبحان درباره‌اش فرموده: "وَ اذْکُرْ فِی الْکِتابِ إِسْماعیلَ إِنَّهُ کانَ صادِقَ الْوَعْدِ وَ کانَ رَسُولاً نَبِیًّا" این اسماعیل‌بن‌ابراهیم (نبود. بلکه یکی از پیامبران بود که خدا او را بر قوم خود مبعوث نمود. آن قوم وی را گرفتند و پوست سروصورت آن حضرت را کندند!! آنگاه ملکی نزد آن بزرگوار آمد و گفت: «هر دستوری داری به من بده تا از ایشان انتقام بگیریم»، فرمود: «من هم به مظلومیّت امام حسین (ع) اقتدا می‌نمایم».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۸۶/ بحار الأنوار، ج۱۳، ص۳۸۸/ علل الشرایع؛ ج۱، ص۷۷/ قصص الأنبیاءللجزایری؛ ص۳۱۶/ نورالثقلین؛ «بالحسین» بدل «بالانبیاء»/ البرهان)
18.سوره مریم ، آیه 58 :
"أُولئِكَ الَّذينَ أَنْعَمَ اللهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ مِنْ ذُرِّيَّةِ آدَمَ وَ مِمَّنْ حَمَلْنا مَعَ نُوحٍ وَ مِنْ ذُرِّيَّةِ إِبْراهيمَ وَ إِسْرائيلَ وَ مِمَّنْ هَدَيْنا وَ اجْتَبَيْنا إِذا تُتْلى عَلَيْهِمْ آياتُ الرَّحْمنِ خَرُّوا سُجَّداً وَ بُكِيًّا "
"آنها پيامبرانى بودند از فرزندان آدم، و از كسانى كه با نوح [بركشتى] سوار كرديم، و از دودمان ابراهيم و يعقوب، و از كسانى كه هدايت كرديم و برگزيديم، كسانى‌كه خداوند مشمول نعمتشان قرار داده بود، هنگامى‌كه آيات خداوند رحمان بر آنان خوانده مى‌شد به خاك مى‌افتادند، در‌حالى‌كه سجده مى‌كردند و گريان بودند."
تفسیر ولایی :
امام سجاد (ع) : از امام باقر (ع) روایت است: حضرت زین‌العابدین (ع) وقتی به این آیه از سوره‌ی مریم می‌رسید:" وَ مِمَّنْ هَدَیْنا وَ اجْتَبَیْنا إِذا تُتْلی عَلَیْهِمْ آیاتُ الرَّحْمنِ خَرُّوا سُجَّداً وَ بُکِیًّا "سجده می‌کرد و می‌فرمود: «منظور ما هستیم که برگزیده و منتخب می‌باشیم».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۱۰۸ / بحار الأنوار، ج۲۴، ص۱۴۸/ تأویل الآیات الظاهرهًْ؛ ص۲۹۸/ البرهان)
19.سوره مریم ، آیه 73 :
"وَ إِذا تُتْلى عَلَيْهِمْ آياتُنا بَيِّناتٍ قالَ الَّذينَ كَفَرُوا لِلَّذينَ آمَنُوا أَيُّ الْفَريقَيْنِ خَيْرٌ مَقاماً وَ أَحْسَنُ نَدِيًّا "
"و هنگامى‌كه آيات روشنگر ما بر آنان خوانده مى‌شود، كافران به مؤمنان مى‌گويند: «كدام يك از [ما] دو گروه جايگاهش بهتر، و محفل انسش زيباتر است»؟!"
تفسیر ولایی :
امام صادق (ع) : رسول خدا (ص) قریش را به ولایت ما دعوت کرد، امّا آنان شانه‌ی خالی کردند و آن را انکار نمودند، "قَالَ الَّذِینَ کَفَرُوا"؛ یعنی کسانی که از قریش کافر شدند. "لِلَّذِینَ آمَنُوا" یعنی به کسانی که به ولایت امیرالمؤمنین (ع) و ما اهل بیت اعتراف کردند، گفتند: "أَیُّ الْفَرِیقَیْنِ خَیْرٌ مَّقَامًا وَ أَحْسَنُ نَدِیًّا"؛ و این بیان حال ایشان است. و خداوند هم در جواب ایشان فرمود: "وَ کَمْ أَهْلَکْنَا قَبْلَهُم مِّن قَرْن"؛ یعنی نسلهایی از امّت‌های گذشته.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۱۳۰/ الکافی؛ ج۱، ص۴۳۱/ بحار الأنوار، ج۲۴، ص۳۳۲/ تأویل الآیات الظاهرهًْ؛ ص۳۰۰/ نورالثقلین/ البرهان؛ «السابقهًْ» بدل «السالفه»)
20.سوره مریم ، آیه 75 :
"قُلْ مَنْ كانَ فِي الضَّلالَةِ فَلْيَمْدُدْ لَهُ الرَّحْمنُ مَدًّا حَتَّى إِذا رَأَوْا ما يُوعَدُونَ إِمَّا الْعَذابَ وَ إِمَّا السَّاعَةَ فَسَيَعْلَمُونَ مَنْ هُوَ شَرٌّ مَكاناً وَ أَضْعَفُ جُنْداً "
"بگو: «آنها كه در گمراهى بوده‌اند، بايد خداوند به آنها مهلت دهد تا زمانى‌كه وعده‌ی الهى را با چشم خود ببينند: يا مجازات [اين دنيا]، يا [عذاب] قيامت را! [و به‌زودى] خواهند دانست چه كسى جايگاهش بدتر، و لشكرش ناتوان‌تر است»!"
تفسیر ولایی :
امام صادق (ع) : ابوبصیر گوید: ... به امام (ع) عرض کردم: «سخن خداوند عزّوجلّ: "مَنْ کانَ فِی الضَّلالَةِ فَلْیَمْدُدْ لَهُ الرَّحْمنُ مَدًّا" یعنی چه»؟ فرمود: «همه آنها در ضلالت بودند و به ولایت امیر المؤمنین و ما ایمان نداشتند، گمراه و گمراه‌کننده بودند. خداوند گمراهی و سرکشی آنها را گسترش داد تا بمیرند و بدون یار و یاور به بدترین جایگاه منتقل شوند». گفتم: «این آیه: "حَتَّی إِذا رَأَوْا ما یُوعَدُونَ إِمَّا الْعَذابَ وَ إِمَّا السَّاعَةَ فَسَیَعْلَمُونَ مَنْ هُوَ شَرٌّ مَکاناً وَ أَضْعَفُ جُنْداً"». فرمود: «امّا این قسمت آیه: "حَتَّی إِذا رَأَوْا ما یُوعَدُونَ"؛ منظور خروج قائم (عج) است و همین معنی ساعت است، آن روز خواهند فهمید که از جانب خدا به وسیله حضرت مهدی (عج) چه بر سر آنها نازل شده، این است معنی آیه: "مَنْ هُوَ شَرٌّ مَکانا"ً؛ یعنی نزد قائم (عج)».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۱۳۲/ الکافی؛ ج۱، ص۴۳۱/ بحار الأنوار، ج۲۴، ص۳۳۲/ نورالثقلین؛ «بتفاوت لفظی»)
21.سوره مریم ، آیه 76 :
"وَ يَزيدُ اللهُ الَّذينَ اهْتَدَوْا هُدىً وَ الْباقِياتُ الصَّالِحاتُ خَيْرٌ عِنْدَ رَبِّكَ ثَواباً وَ خَيْرٌ مَرَدًّا "
"و كسانى كه پذيراى هدايت شوند، خداوند بر هدايتشان مى‌افزايد؛ و آثار ماندگار شايسته‌اى كه [از انسان] باقى مى‌ماند، ثوابش در پيشگاه پروردگارت بهتر، و عاقبتش نيكوتر است."
تفسیر ولایی :
امام صادق (ع) : ابوبصیر گوید: از امام صادق (ع) در مورد این آیه:" وَ یَزِیدُ اللهُ الَّذِینَ اهْتَدَوْا هُدیً" پرسیدم. فرمود: «یعنی خداوند در آن روز بر هدایت‌یافتگان به‌واسطه‌ی پیروی از قائم (عج) که منکر او نشده‌اند، می‌افزاید».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۱۳۲/ الکافی؛ ج۱، ص۴۳۱/ بحار الأنوار، ج۲۴، ص۳۳۲/ تأویل الآیات الظاهرهًْ؛ ص۳۰۰)
22.سوره مریم ، آیه 85 :
"يَوْمَ نَحْشُرُ الْمُتَّقينَ إِلَى الرَّحْمنِ وَفْداً "
"در آن روز كه پرهيزگاران را به‌صورت گروهى به‌سوى خداوند رحمان [و پاداش‌هاى او] محشور مى‌كنيم."
تفسیر ولایی :
الرّسول (صلی الله علیه و آله) : قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَنَا أَوَّلُ وَافِدٍ عَلَی الْعَزِیزِ الْجَبَّارِ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ وَ کِتَابُهُ وَ أَهْلُ بَیْتِی ثُمَّ أُمَّتِی ثُمَ أَسْأَلُهُمْ مَا فَعَلْتُمْ بِکِتَابِ اللَّهِ وَ بِأَهْلِ بَیْتِی.
پیامبر (ص) : رسول خدا (ص) فرمود: «من نخستین کسی هستم که روز قیامت بر خدای عزیز جبّار با کتابش و اهل بیتم وارد خواهم شد، سپس امّتم [وارد می‌شوند]؛ و از آنها خواهم پرسید: چه کردید با کتاب خدا و اهل بیت من»؟
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۱۴۴/ نورالثقلین)
23.سوره مریم ، آیه 87 :
"لا يَمْلِكُونَ الشَّفاعَةَ إِلاَّ مَنِ اتَّخَذَ عِنْدَ الرَّحْمنِ عَهْداً "
"آنان هرگز مالك شفاعت نيستند؛ مگر كسى كه نزد خداوند رحمان، عهد و پيمانى گرفته است."
تفسیر ولایی :
امام صادق (ع) : ابوبصیر گوید: به امام باقر (ع) عرض کردم: «عبارت: "لَا یَمْلِکُونَ الشَّفَاعَةَ إِلَّا مَنِ اتَّخَذَ عِندَ الرَّحْمَنِ عَهْدًا" چه معنایی را می‌رساند»؟ ایشان فرمود: «خداوند در اینجا کسانی را که با ولایت امیرالمؤمنین (ع) و دیگر ائمّه (ع) عزّتمند نموده، استثنا کرده است و این پیمان نزد خداوند است».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۱۴۶ / الکافی؛ ج۱، ص۴۳۱/ بحار الأنوار، ج۸، ص ۳۶)
24.سوره مریم ، آیه 96 :
"إِنَّ الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ سَيَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمنُ وُدًّا "
"به‌يقين كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته انجام داده‌اند، به‌زودى خداوند رحمان محبّتى براى آنان [در دل‌ها] قرار مى‌دهد!"
تفسیر ولایی :
پیامبر (ص) : ابوسعید خدری گوید: پیامبر (ص) به امام علی (ع) فرمود: «ای علی (ع) ! بگو: «خداوندا دوستی مرا در قلب مؤمنان قرار ده»! پس خداوند این آیه را نازل کرد: "إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَیَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمَنُ وُدًّا". هیچ مؤمنی را نمی‌یابی که در قلبش محبّت نسبت به علیّ‌بن‌ابی‌طالب (ع) و اهل بیتش (ع) نباشد».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۱۵۸ / بحار الأنوار، ج۳۹، ص۲۸۹/ العمدهًْ؛ ص۲۸۹)
25.سوره مریم ، آیه 97 :
"فَإِنَّما يَسَّرْناهُ بِلِسانِكَ لِتُبَشِّرَ بِهِ الْمُتَّقينَ وَ تُنْذِرَ بِهِ قَوْماً لُدًّا "
"و ما فقط قرآن را بر زبان تو آسان ساختيم براى آنكه پرهيزگاران را به‌وسيله‌ی آن بشارت دهى، و گروه دشمنان سرسخت را با آن انذاركنى."
تفسیر ولایی :
امام صادق (ع) : ابوبصیر نقل می‌کند: به امام صادق (ع) گفتم: «عبارت "فَإِنَّمَا یَسَّرْنَاهُ بِلِسَانِکَ لِتُبَشِّرَ بِهِ الْمُتَّقِینَ وَتُنذِرَ بِهِ قَوْمًا لُّدًّا" به چه معناست»؟ ایشان فرمود: «همانا خداوند ولایت امیرالمؤمنین (ع) را بر زبان پیامبر (ص) آسان نمود و آن زمانی بود که ایشان را به‌مانند علمی برافراشت و با او مؤمنان را بشارت داد و کافران را ترساند و ایشان کسانی هستند که خداوند از آنان در کتاب خویش باعنوان دشمنان سرسخت، یعنی کافران، یاد کرده است».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۱۵۸/ الکافی؛ ج۱، ص۴۳۱/ بحار الأنوار، ج۲۴، ص۳۳۲/ تأویل الآیات الظاهرهًْ؛ ص۳۰۰/ القمی؛ ج۲، ص۵۷/ نورالثقلین/ البرهان)
*سوره طه :
26.سوره طه ، آیه 1 و 2:
"طه "(1)
"ما أَنْزَلْنا عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لِتَشْقى" (2)
"طه" (1)
"ما قرآن را بر تو نازل نکردیم که خود را سخت به زحمت بیفکنى!" (2)
تفسیر ولایی :
1.امام علی (ع) : ای سلمان و ابوذر! ... من و پیامبر یک نور بودیم؛ او محمّد مصطفی گردید و من وصی او علیّ مرتضی شدم؛.. محمّد (ص) "طه* ما أَنْزَلْنا عَلَیْکَ الْقُرْآنَ لِتَشْقی" است؛ محمّد (ص) صاحب دلالات است و من صاحب معجزات و آیات هستم.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۱۶۶ / بحار الأنوار، ج۲۶، ص۳)
2.امام صادق (ع) : ثعلبی در مورد آیه‌ی طه از امام صادق (ع) روایت می‌کند که ایشان فرمود: «طه، طهارت اهل بیت (ع) است». سپس آیه: خدا فقط می‌خواهد آلودگی را از شما خاندان [پیامبر] بزداید و شما را پاک و پاکیزه گرداند. (احزاب/۳۳). را تلاوت نمود.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۱۶۶/ بحار الأنوار، ج۲۵، ص۲۰۹/ تأویل الآیات الظاهرهًْ؛ ص۳۰۴/ الصراط المستقیم؛ ج۱، ص۱۸۶/ العمدهًْ؛ ص۳۷/ البرهان)
27.سوره طه ، آیه 8 :
"اللهُ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ لَهُ الْأَسْماءُ الْحُسْنى "
"او خداوندى یگانه است که معبودى جز او نیست؛ و نیکوترین نام‌ها از آنِ اوست."
تفسیر ولایی :
امام باقر (ع) : ما آن اسمای حسنی هستیم که خداوند عملی را از بندگان قبول نخواهد کرد مگر با معرفت ما، به خدا قسم! ما همان کلماتی هستیم که آدم از خدا فرا گرفت و خداوند توبه او را پذیرفت. (بقره/۳۷). به‌واسطه‌ی ما درختان میوه می‌دهد و میوه‌ها می‌رسد و نهرها جاری می‌گردد و باران از آسمان می‌بارد و گیاه در زمین می‌روید.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۱۸۴/ بحار الأنوار، ج۵۲، ص۵)
28.سوره طه ، آیه 18 :
"قالَ هِيَ عَصايَ أَتَوَكَّؤُا عَلَيْها وَ أَهُشُّ بِها عَلى غَنَمي وَ لِيَ فيها مَآرِبُ أُخْرى "
"گفت: «این عصاى من است؛ بر آن تکیه مى‌کنم، برگ درختان را با آن براى گوسفندانم فرو مى‌ریزم؛ و من در آن منافع دیگرى نیز دارم»."
تفسیر ولایی :
1.امام صادق (ع) : ابوحمزه ثمالی، گوید: از امام صادق (ع) شنیدم که می‌فرمود: «لوحهای موسی نزد ماست. عصای موسی نیز نزد ماست. ما وارثان پیامبرانیم».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۱۹۶/ بصایر الدرجات، ج۱، ص۱۸۳ / البرهان)
2.امام باقر (ع) : جابربن‌یزید گوید: امام باقر (ع) فرمود: آیا نشنیده‌ای که رسول خدا (ص)[به امیرالمؤمنین (ع)] فرمود: «قسم به خدا که انگشتر سلیمان را برایت می‌آورند و قسم به خدا که عصای حضرت موسی به تو داده می‌شود».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۱۹۸/ تأویل الآیات، ص ۵۷۴)
29.سوره طه ، آیه29 :
"وَ اجْعَلْ لي وَزيراً مِنْ أَهْلي "
"و وزیرى از خاندانم براى من قرار ده."
تفسیر ولایی :
پیامبر (ص) : حضرت رسول (ص) فرمود: «یا علی (ع) ! وصیّت مرا حفظ کن تعهّدات مرا بپرداز و به عهدها و پیمان‌های من وفا کن و وعده‌های مرا عملی ساز و قرضم را پرداخت کن روش و سنّت مرا زنده بدار و مردم را به ملّت من دعوت کن. زیرا خداوند مرا انتخاب نموده و برگزید، یادم آمد از دعای برادرم موسی گفتم: «وزیری از خاندانم برای من قرار ده؛ چنانچه هارون را وزیر موسی (گردانیدی». خداوند به من وحی کرد: «علی (ع) وزیر و ناصر و جانشین بعد از تو است». یا علی (ع) ! تو از پیشوایان هدایت و اولاد من از تو خواهند بود.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۲۰۲ / بحار الأنوار، ج۲۳، ص۲۲۱)
30.سوره طه ، آیه32 :
"وَ أَشْرِكْهُ في أَمْري "
"و او را در کارم شریک ساز."
تفسیر ولایی :
پیامبر (ص) : ابوذر غفاری گوید: من با رسول خدا (ص) نماز ظهر را خواندم مستمندی در مسجد از مردم چیزی خواست هیچ‌کس چیزی به او نداد... درهمین‌حال علی (ع) که درحال رکوع بود، با انگشت کوچک دست راست خود اشاره کرد، سائل نزدیک آمد و انگشتر را از دست آن حضرت بیرون آورد؛ پیامبر (ص) که درحال نماز بود این جریان را مشاهده کرد، هنگامی‌که از نماز فارغ شد سر به‌سوی آسمان بلند کرد و چنین گفت: رَبِّ اشْرَحْ لِی صَدْرِی وَ یَسِّرْ لِی أَمْرِی وَ احْلُلْ عُقْدَةً مِنْ لِسانِی یَفْقَهُوا قَوْلِی وَ اجْعَلْ لِی وَزِیراً مِنْ أَهْلِی هارُونَ أَخِی اشْدُدْ بِهِ أَزْرِی [و دعای او را مستجاب نمودی و بر او آیه قرآن نازل کردی: به‌زودی بازوان تو را به‌وسیله‌ی برادرت محکم [و نیرومند] می‌کنیم، و برای شما سلطه و برتری قرار می‌دهیم و به برکت آیات ما، بر شما دست نمی‌یابند شما و پیروانتان پیروزید!. (قصص/۳۵). خدایا! من محمّد، پیامبر و برگزیده‌ی تو هستم پس رَبِّ اشْرَحْ لِی صَدْرِی وَ یَسِّرْ لِی أَمْرِی وَ احْلُلْ عُقْدَةً مِنْ لِسانِی یَفْقَهُوا قَوْلِی وَ اجْعَلْ لِی وَزِیراً مِنْ أَهْلِی هارُونَ أَخِی اشْدُدْ بِهِ أَزْرِی؛ ابوذر (گفت: «هنوز دعای پیامبر (ص) پایان نیافته بود که جبرئیل نازل شد و به پیامبر (ص) گفت: «بخوان». پیامبر (ص) فرمود: «چه بخوانم»؟ گفت: «بخوان: سرپرست و رهبر شما تنها خدا است و پیامبر او، و آنها که ایمان آورده‌اند و نماز را برپا می‌دارند و درحال رکوع زکات می‌پردازند. (مائده/۵۵)».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۲۰۴ / بحار الأنوار، ج۳۵، ص۱۹۴/ إرشادالقلوب؛ ج۲، ص۲۲۰/ کشف الیقین؛ ص۹۸/ المناقب؛ ج۳، ص۳/ نورالثقلین)
31.سوره طه ، آیه 35 :
"إِنَّكَ كُنْتَ بِنا بَصِيراً "
"چرا كه تو هميشه از حال ما آگاه بوده‌اى!"
تفسیر ولایی :
پیامبر (ص) : محمّدبن‌مسلم گوید: امام باقر (ع) فرمود: «جبرئیل برای محمّد (ص) دو انار بهشتی آورد، علی (ع) او را ملاقات کرد و گفت: «این دو انار که در دست داری چیست»؟ گفت: «این یکی نبوّت است که تو از آن بهره‌ای نداری و امّا این یکی علم است». سپس رسول خدا (ص) آن را دو نیمه کرد، نیمی را به علی (ع) داد و نیمی را خود گرفت، سپس فرمود: «در این تو با من شریک هستی و من با تو». به خدا که پیغمبر (ص) از آنچه خدایش تعلیم داد حرفی نیاموخت جز آنکه آن را به علی (ع) تعلیم داد، سپس آن علم به ما رسید». آنگاه دست بر سینه خود نهاد.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۲۰۸/ الکافی؛ ج۱، ص۲۶۳)
32.سوره طه ، آیه 54 :
"كُلُوا وَ ارْعَوْا أَنْعامَكُمْ إِنَّ في ذلِكَ لَآياتٍ لِأُولِي النُّهى "
"[از آن ] بخورید و چهارپایانتان را در آن به چرا برید. به‌یقین در این‌ها نشانه‌هاى روشنى براى خردمندان است."
تفسیر ولایی :
امام کاظم (ع) : عیسی‌بن‌داود نجّار از امام کاظم (ع) روایت کرده است که درباره‌ی آیه: "إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِّأُوْلِی النُّهَی" فرمود: «آنان (ِأُوْلِی النُّهَی) همان امامان (ع) از خاندان محمّد (ص)هستند که همچون این آیه، آیه‌ای در قرآن در شأن و منزلت آنها نیست».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۲۲۴ / بحار الأنوار، ج۲۴، ص۱۴۹ / البرهان)
33.سوره طه ، آیه 68 :
"قُلْنا لاتَخَفْ إِنَّكَ أَنْتَ الْأَعْلى "
"گفتيم: «نترس! به يقين تو [پيروز و] برترى»."
تفسیر ولایی :
امام صادق (ع) : معمربن‌راشد گوید: از امام صادق (ع) شنیدم: «فردی یهودی نزد پیامبر (ص) آمد؛ درحالیکه در مقابل ایشان ایستاده بود با چشمانی تیز به پیامبر (ص) می‌نگریست. پیامبر (ص) فرمود: «ای یهودی حاجتت چیست»؟! پاسخ داد: «تو برتری یا موسی‌بن‌عمران که خداوند با او گفتگو کرد و بر او تورات نازل کرد و دریا را برای او شکافت و با ابر بر او سایه گستراند»؟ پیامبر اکرم (ص) به یهودی فرمود: «برای بنده‌ی خدا پسندیده نیست که خویش را بستاید، ولی به تو می‌گویم: «در آن‌هنگام که از آدم خطایی سر زد و چون خواست توبه کند»، گفت: «پروردگارا! از تو می‌خواهم تا به حقّ محمّد و آل محمّد (ص) مرا ببخشایی». پس خداوند او را بخشود... موسی وقتی عصایش را افکند، ترس خفیفی در دل احساس کرد و گفت: «خداوندا! از تو می‌خواهم تا به حقّ محمّد و آل محمّد (ص) مرا ایمن بداری؛ پس خدای متعال به او فرمود: نترس! تو مسلّماً [پیروز و] برتری».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۲۳۴/ بحار الأنوار، ج۲۶، ص۳۱۹/ الاحتجاج؛ ج۱، ص۴۷/ تأویل الآیات الظاهرهًْ؛ ص۵۳/ نورالثقلین؛ «سمعت ابا عبدالله ... فغزها الله له» محذوف/ البرهان)
34.سوره طه ، آیه 82 :
"وَ إِنِّي لَغَفَّارٌ لِمَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ صالِحاً ثُمَّ اهْتَدى "
"و من هرکه را توبه کند، و ایمان آورد، و عمل صالح انجام دهد، سپس هدایت شود، مى‌آمرزم."
تفسیر ولایی :
1.امام علی (ع) : مراد از اهْتَدَی یعنی به‌سوی ولایت ما هدایت شوند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۲۵۰ / بحار الأنوار، ج۳۶، ص۱۶۶)
2.امام سجاد (ع) : ثُمَّ اهْتَدی؛ یعنی به‌سوی ما اهل بیت (ع) هدایت یافت.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۲۵۲ / بحار الأنوار، ج۲۴، ص۱۴۷/ المناقب؛ ج۴، ص۱۲۹/ نورالثقلین)
35.سوره طه ، آیه 108 :
"يَوْمَئِذٍ يَتَّبِعُونَ الدَّاعِيَ لا عِوَجَ لَهُ وَ خَشَعَتِ الْأَصْواتُ لِلرَّحْمنِ فَلا تَسْمَعُ إِلاَّ هَمْساً "
"آن روز، همه از دعوت‌کننده‌ی الهی پیروی نموده، و قدرت بر مخالفت او نخواهند داشت [و همگی از قبرها برمی‌خیزند]؛ و همه‌ی صداها در برابر [عظمت ] خداوند رحمان، خاضع می‌شود؛ و جز صدای آهسته چیزی نمی‌شنوی."
تفسیر ولایی :
امام صادق (ع) : "الدَّاعِی"، امیرالمؤمنین (ع) است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۲۸۴ / تأویل الآیات الظاهرهًْ؛ ص۳۱۱/ بحار الأنوار، ج۳۶، ص۱۲۷/ البرهان)
36.سوره طه ، آیه 111 :
"وَ عَنَتِ الْوُجُوهُ لِلْحَيِّ الْقَيُّومِ وَ قَدْ خابَ مَنْ حَمَلَ ظُلْماً "
"و [در آن روز] همه‌ی چهره‌ها در برابر خداوند زنده پاینده، خاضع مى‌شود؛ و آنکه بار ستمى بر دوش دارد، مأیوس [و زیان کار] است."
تفسیر ولایی :
پیامبر (ص) : خدای متعال به زبان حضرت محمّد (ص) در مورد علیّ‌بن‌ابی‌طالب (ع) این قضا را جاری کرده که هیچ مؤمنی با تو دشمنی نمی‌کند و هیچ کافری یا منافقی تو را دوست ندارد، "وَ قَدْ خابَ مَنْ حَمَلَ ظُلْماً".
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۲۸۶ / بحار الأنوار، ج۴۰، ص۶۱/ فرات الکوفی؛ ص۲۶)
37.سوره طه ، آیه 112 :
"وَ مَنْ يَعْمَلْ مِنَ الصَّالِحاتِ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلا يَخافُ ظُلْماً وَ لا هَضْماً "
"[امّا] آن کس‌که کارهاى شایسته انجام دهد، در‌حالى‌که مؤمن باشد، نه از ستمى مى‌ترسد، و نه از کمبود [حقّش]."
تفسیر ولایی :
امام صادق (ع) : "وَ مَنْ یَعْمَلْ مِنَ الصَّالِحاتِ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلا یَخافُ ظُلْماً وَ لا هَضْماً"؛ یعنی هرکس مؤمن به محبّت آل محمّد (ص) و دشمن دشمن ایشان باشد.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۲۸۶ / بحار الأنوار، ج۲۳، ص۳۶۰/ تأویل الآیات الظاهرهًْ؛ ص۳۱۲)
38.سوره طه ، آیه 114 :
"فَتَعالَى اللهُ الْمَلِكُ الْحَقُّ وَ لا تَعْجَلْ بِالْقُرْآنِ مِنْ قَبْلِ أَنْ يُقْضى إِلَيْكَ وَحْيُهُ وَ قُلْ رَبِّ زِدْني عِلْماً "
"پس بلند مرتبه است خداوندى که فرمانرواى حقیقى است! و [اى پیامبر]! نسبت به [تلاوت] قرآن، پیش از آنکه وحى آن بر تو تمام شود، شتاب مکن؛ و بگو: «پروردگارا! علم مرا افزون کن»."
تفسیر ولایی :
امام سجاد (ع) : ثمالی گوید: به امام سجّاد (ع)عرض کردم: «فدایت شوم! آیا ائمّه (ع)آنچه در دل پنهان میکنند، می‌دانند». فرمود: «به خدا قسم! آنچه انبیاء (ص) و رسل می‌دانند، من می‌دانم». بعد فرمود: «علاوه بر آنچه انبیاء (ص) داشتند، ما نیز داریم».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۲۹۲/ بصایرالدرجات؛ ج۱، ص۲۴۲)
39.سوره طه ، آیه 115 :
"وَ لَقَدْ عَهِدْنا إِلى آدم مِنْ قَبْلُ فَنَسِيَ وَ لَمْ نَجِدْ لَهُ عَزْماً "
"و پیش از این، از آدم پیمان [اطاعت] گرفته بودیم؛ امّا او فراموش کرد؛ و عزم استوارى براى او نیافتیم."
تفسیر ولایی :
امام باقر (ع) : جابر از امام باقر (ع) در مورد آیه: "وَ لَقَدْ عَهِدْنَا إِلَی آدَمَ مِن قَبْلُ فَنَسِیَ وَلَمْ نَجِدْ لَهُ عَزْمًا" روایت می‌کند که ایشان فرمود: «ما در مورد محمّد (ص) و ائمّه (ع) بعد از او با آدم پیمان بستیم، امّا او آن پیمان را ترک کرد در مورد اینکه ایشان چنین هستند، عزمی استوار نداشت و پیامبران اولواالعزم بدین‌خاطر اولوالعزم نامیده شده‌اند که خداوند با آنان در مورد محمّد (ص) و اوصیاء بعد از او و مهدی (عج) و سیرت او پیمان بست و آنان یقین حاصل کردند که این افراد، این چنین‌اند و بدان اذعان داشتند».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۲۹۲/ الکافی؛ ج۱، ص۴۱۶/ بحار الأنوار، ج۱۱، ص۳۵/ بصایرالدرجات؛ ص۷۰/ تأویل الآیات الظاهرهًْ؛ ص۳۱۳/ القمی؛ ج۲، ص۶۵/ نورالثقلین/ البرهان)
40.سوره طه ، آیه 123 :
"قالَ اهْبِطا مِنْها جَميعاً بَعْضُكُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ فَإِمَّا يَأْتِيَنَّكُمْ مِنِّي هُدىً فَمَنِ اتَّبَعَ هُدايَ فَلا يَضِلُّ وَ لا يَشْقى "
"[خداوند] فرمود: «همگى شما از بهشت خارج شوید، در‌حالى‌که دشمن یکدیگر خواهید بود؛ ولى هرگاه هدایتى از سوى من به سراغ شما آید، هرکس از هدایت من پیروى کند، نه گمراه مى‌شود، و نه در رنج خواهد بود»."
تفسیر ولایی :
امام باقر (ع) و امام صادق (ع) : پیروی از قرآن موجب سعادت؛ "فَمَنِ اتَّبَعَ هُدایَ فَلا یَضِلُّ وَ لا یَشْقی". پیروی از ائمّه (ع) سبب بهشت می‌شود.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۰۲/ بحار الأنوار، ج۲۴، ص۵۱)
41.سوره طه ، آیه 124 :
وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْري فَإِنَّ لَهُ مَعيشَةً ضَنْكاً وَ نَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقِيامَةِ أَعْمى "
"و هرکس از یاد من روى‌گردان شود، زندگى [سخت و] تنگى خواهد داشت؛ و روز قیامت، او را نابینا محشور مى‌کنیم."
تفسیر ولایی :
1.امام باقر ( ع) : جابر گوید: از امام باقر (ع) در مورد آیه: و هرکس از یاد پروردگارش روی گرداند، او را به عذاب شدید و فزاینده‌ای گرفتار می‌سازد. (جن/۱۷) سؤال کردم. امام باقر (فرمود: «کسی که از علی (ع) روی گرداند خدا او را به عذاب فراینده گرفتار می‌کند و آن شدیدترین عذاب است».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۰۴ / تأویل الآیات الظاهرهْ؛ ص۷۰۴)
2.امام کاظم (ع) : وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِکْرِی فَإِنَّ لَهُ مَعِیشَةً ضَنْکاً وَ نَحْشُرُهُ یَوْمَ الْقِیامَةِ أَعْمی ... وَ کَذلِکَ نَجْزِی مَنْ أَسْرَفَ؛ هرکه در عداوت آل محمّد (ص) اسراف ورزد. و به آیات پروردگارش ایمان نیاورد! و عذاب آخرت، شدیدتر و پایدارتر است!
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۰۴ / بحار الأنوار، ج۲۴، ص۱۴۹/ تأویل الآیات الظاهرهًْ؛ ص۳۱۴)
42.سوره طه ، آیه 126 :
"قالَ كَذلِكَ أَتَتْكَ آياتُنا فَنَسيتَها وَ كَذلِكَ الْيَوْمَ تُنْسى "
"مى‌فرماید: «همان‌گونه که آیات ما براى تو آمد، و تو آنها را فراموش کردى؛ همان‌طور امروز تو فراموش خواهى شد»."
تفسیر ولایی :
امام صادق (ع) : ابوبصیر نقل می‌کند: امام صادق (ع) درباره‌ی کلام خدای عزّوجلّ: "قالَ کَذلِکَ أَتَتْکَ آیاتُنا فَنَسِیتَها" فرمود: «آیات ائمّه (ع) هستند. "فَنَسِیتَها وَ کَذلِکَ الْیَوْمَ تُنْسی"؛ یعنی همچنان‌که آنها را رها کردی، امروز در آتش رها می‌شوی، چنان‌که ائمّه (ع) را رها کردی و امرشان را اطاعت نکردی و گفتارشان را نشنیدی.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۰۸/ الکافی؛ ج۱، ص۴۳۵/ بحار الأنوار، ج۲۴، ص۳۴۸/ تأویل الآیات الظاهرهًْ؛ ص۳۱۵/ المناقب؛ ج۳، ص۹۷)
43.سوره طه ، آیه 127 :
"وَ كَذلِكَ نَجْزي مَنْ أَسْرَفَ وَ لَمْ يُؤْمِنْ بِآياتِ رَبِّهِ وَ لَعَذابُ الْآخِرَةِ أَشَدُّ وَ أَبْقى "
"و این‌گونه کسى را که اسراف کند، و به آیات پروردگارش ایمان نیاورد، جزا مى‌دهیم! و عذاب آخرت، شدیدتر و ماندگارتر است."
تفسیر ولایی :
امام صادق (ع) : ابوبصیر نقل می‌کند: امام صادق (ع) درباره‌ی آیه: "وَ کَذلِکَ نَجْزی مَنْ أَسْرَفَ وَ لَمْ یُؤْمِنْ بِآیاتِ رَبِّهِ وَ لَعَذابُ الْآخِرَةِ أَشَدُّ وَ أَبْقی" فرمود: «یعنی کسی که در ولایت امیرالمؤمنین (ع) دیگری را شریک کند و به آیات پروردگارش ایمان نیاورد و ائمّه (ع) را از روی دشمنی رها کند و از آثارشان پیروی نکند و دوستشان ندارد».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۰۸ / الکافی؛ ج۱، ص۴۳۵/ بحار الأنوار، ج۲۴، ص۳۴۸/ تأویل الآیات الظاهرهًْ؛ ص۳۱۵/ نورالثقلین)
44.سوره طه ، آیه 128 :
"أَ فَلَمْ يَهْدِ لَهُمْ كَمْ أَهْلَكْنا قَبْلَهُمْ مِنَ الْقُرُونِ يَمْشُونَ في مَساكِنِهِمْ إِنَّ في ذلِكَ لَآياتٍ لِأُولِي النُّهى "
"آیا براى هدایت آنان کافى نیست که بسیارى از اقوام پیشین را [که طغیان و فساد کردند] هلاک نمودیم، درحالیکه این‌ها در مسکن‌های [ویران‌شده] آنان راه مى‌روند؟! به‌یقین در این امر، نشانه‌هاى روشنى براى خردمندان است."
تفسیر ولایی :
1.پیامبر (ص) : سپس خداوند فرموده "أَ فَلَمْ یَهْدِ لَهُمْ کَمْ أَهْلَکْنا قَبْلَهُمْ مِنَ الْقُرُونِ یَمْشُونَ فِی مَساکِنِهِمْ إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِأُولِی النُّهی" ائمه (ع) هستند و هرچه مانند آن از قرآن وجود دارد از قبیل اولی‌الالباب و امثال این‌ها است اشاره به ائمه (ع) است].
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۱۰ / بحار الأنوار، ج۲۴، ص۱۴۹/ تأویل الآیات الظاهرهًْ؛ ص۳۱۴)
2.امام صادق (ع) : "اِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِّأُوْلِی النُّهَی"؛ ما خردمندان هستیم.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۱۰ / القمی؛ ج۲، ص۶۶/ نورالثقلین)
45.سوره طه ، آیه 132 :
"وَ أْمُرْ أَهْلَكَ بِالصَّلاةِ وَ اصْطَبِرْ عَلَيْها لا نَسْئَلُكَ رِزْقاً نَحْنُ نَرْزُقُكَ وَ الْعاقِبَةُ لِلتَّقْوى "
"خانواده‌ی خود را به نماز دستور ده؛ و بر انجام آن شکیبا باش؛ ما از تو روزى نمى‌خواهیم؛ [بلکه] ما به تو روزى مى‌دهیم؛ و عاقبت نیک در [سایه‌ی] تقواست."
تفسیر ولایی :
امام باقر (ع): وَ أْمُرْ أَهْلَکَ بِالصَّلَاةِ وَاصْطَبِرْ عَلَیْهَا؛ همانا خداوند تبارک‌وتعالی به پیامبر (ص) امر کرده که آن را مخصوص اهل بیت خود و سوای دیگر مردم قرار دهد تا اینکه مردم بدانند که خاندان محمّد (ص) در نزد خداوند از جایگاهی برخوردارند که دیگر مردم از آن بی‌بهره‌اند. چرا که خداوند ابتدا آنان را به همراه دیگر مردم مورد خطاب قرار داد و سپس به‌صورت خصوصی به آنان امر نمود.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۱۸ / بحار الأنوار، ج۳۵، ص۲۳۷/ عوالی اللآلی؛ ج۲، ص۲۲/ نورالثقلین)
46.سوره طه ، آیه 135 :
"قُلْ كُلٌّ مُتَرَبِّصٌ فَتَرَبَّصُوا فَسَتَعْلَمُونَ مَنْ أَصْحابُ الصِّراطِ السَّوِيِّ وَ مَنِ اهْتَدى "
"بگو: «همه (ما و شما) در انتظاریم؛ [ما در انتظار وعده پیروزى، و شما در انتظار شکست ما] پس انتظار بکشید! امّا به‌زودى خواهید دانست چه کسى از اصحاب صراط مستقیم، و چه کسى هدایت یافته است»."
تفسیر ولایی :
1.امام باقر (ع) : جابر گوید: از امام باقر (ع) در مورد آیه: فَسَتَعْلَمُونَ مَنْ أَصْحَابُ الصِّرَاطِ السَّوِیِّ وَمَنِ اهْتَدَی سؤال کردم. ایشان پاسخ داد: «منظور از آن این است: کسی که به ولایت ما راه یافته است».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۲۴ / بحار الأنوار، ج۲۴، ص۱۵۰/ تأویل الآیات الظاهرهًْ؛ ص۳۱۷؛ «بتفاوت»/ تأویل الآیات الظاهرهًْ؛ ص۳۱۷/ البرهان)
2.امام باقر (ع) : فَسَتَعْلَمُونَ مَنْ أَصْحَابُ الصِّرَاطِ السَّوِیِّ وَمَنِ اهْتَدَی؛ علی (ع) صاحب راه راست است و منظور از مَنِ اهْتَدَی این است که هرکس به ولایت ائمّه (ع) راه یابد.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۲۴ / بحار الأنوار، ج۲۴، ص۱۵۰/ تأویل الآیات الظاهرهًْ؛ ص۳۱۷/ البرهان)