توضیحات
*سوره ملک :
سوره ملک، آیه 27 :
"فَلَمَّا رَأَوْهُ زُلْفَةً سيئَتْ وُجُوهُ الَّذينَ كَفَرُوا وَ قيلَ هذَا الَّذي كُنْتُمْ بِهِ تَدَّعُونَ "
"هنگامى‌كه آن [وعده‌ی الهى] را از نزديك مى‌بينند، صورت كافران زشت و سياه مى‌گردد، و [به آنها] گفته مى‌شود: «اين همان چيزى است كه تقاضاى آن را داشتيد»!"
احادیث:
1.امام باقر (علیه السلام) : این آیه در شأن امیرالمؤمنین (علیه السلام) و آنانی که آن اعمال از آنها سر زد، نازل شده است. امیرالمؤمنین (علیه السلام) را در بهترین جاها می‌بینند و ناراحت می‌شوند و به آنها گفته می‌شود: هذَا الَّذِی کُنْتُمْ بِهِ تَدَّعُونَ همان کسی است که لقب وی را به خود بستید.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۵۴ الکافی، ج۱، ص۴۲۵/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۲۶۸/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۶۸۱/ البرهان/ المناقب، ج۳، ص۲۳۷/ نورالثقلین)
2.امام باقر (علیه السلام) : فَلَمَّا رَأَوْا چون مقام و منزلت علی (علیه السلام) را نزد پیامبر دیدند، صورت‌های کافران زشت شد، یعنی کسانی که فضل او را تکذیب می‌کردند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۵۶ بحارالأنوار، ج۷، ص۱۶۷/ بحارالأنوار، ج۳۶، ص۶۸)
3.امام صادق (علیه السلام) : داوودبن‌سرحان گوید: از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی سخن خداوند: فَلَمَّا رَأَوْهُ زُلْفَةً سِیئَتْ وُجُوهُ الَّذِینَ کَفَرُوا پرسیدم. فرمود: «او علیّبنابیطالب (علیه السلام) است، وقتی مقام و منزلت او را نزد خدا می‌بینند، به خاطر کوتاهی که در دوستی با او کرده‌اند، دستان خود را می‌خورند».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۵۶ بحارالأنوار، ج۳۶، ص۱۶۵/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۶۸۰/ فرات الکوفی، ص۴۹۳/ شواهدالتنزیل، ج۲، ص۳۵۵/ المناقب، ج۳، ص۲۱۳؛ «بتفاوت لفظی»/ البرهان)
سوره ملک، آیه 29:
"قُلْ هُوَ الرَّحْمنُ آمَنَّا بِهِ وَ عَلَيْهِ تَوَكَّلْنا فَسَتَعْلَمُونَ مَنْ هُوَ في ضَلالٍ مُبينٍ "
"بگو: «او خداوند رحمان است، ما به او ايمان آورده و تنها بر او توكّل كرده‌ايم؛ و به‌زودى مى‌دانيد چه كسى در گمراهى آشكار است»!"
احادیث :
امام صادق (علیه السلام): امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی آیه: "فَسَتَعْلَمُونَ مَنْ هُوَ فِی ضَلَالٍ مُّبِینٍ"، فرمود: «ای گروه دروغگویان! وقتی که رسالت پروردگارم درباره‌ی ولایت علی (علیه السلام) و ائمّه (علیهم السلام) بعد از وی را به شما ابلاغ کنم، آنگاه خواهید دانست که چه کسی در گمراهی آشکار است».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۵۸ /الکافی، ج۱، ص۴۲۱/ بحارالأنوار، ج۲۳، ص۳۷۸/ نورالثقلین/ البرهان)
سوره ملک، ایه 30 :
"قُلْ أَ رَأَيْتُمْ إِنْ أَصْبَحَ ماؤُكُمْ غَوْراً فَمَنْ يَأْتيكُمْ بِماءٍ مَعينٍ "
"بگو: «به من خبر دهيد اگر آب‌هاى [سرزمين] شما در زمين فرو رود، چه كسى آب جارى و گوارا در دسترس شما قرار مى‌دهد»؟!"
احادیث :
1.امام رضا (علیه السلام): از امام رضا (علیه السلام) درباره‌ی آیه: "قُلْ أَ رَأَیْتُمْ إِنْ أَصْبَحَ ماؤُکُمْ غَوْراً فَمَنْ یَأْتِیکُمْ بِماءٍ مَعِینٍ" پرسیده شد، فرمود: «ماؤُکُمْ یعنی (ابوابکم) که ائمه (علیهم السلام) هستند و ائمه ابواب [و درهای رحمت الهی] می‌باشند. "فَمَنْ یَأْتِیکُمْ بِماءٍ مَعِینٍ" یعنی کیست که علم امام را برای شما بیاورد؟ [و آن درها را به روی شما بگشاید]»؟
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۶۰ / بحارالأنوار، ج۲۴، ص۱۰۰/ القمی، ج۲، ص۳۷۹/ نورالثقلین/ البرهان؛ «یأتیکم» محذوف/ بحارالأنوار، ج۵۱، ص۵۰)
2.امام کاظم (علیه السلام): "قُلْ أَ رَأَیْتُمْ إِنْ أَصْبَحَ ماؤُکُمْ غَوْراً فَمَنْ یَأْتِیکُمْ بِماءٍ مَعِینٍ"؛ زمانی‌که امام شما غایب شود، کیست [غیر خدا] که برای شما امام تازه‌ای آورد؟ [امام غایب شما را ظاهر کند تا از علومش که چون چشمه‌ی صاف جاریست استفاده کنید]».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۶۰ /الکافی، ج۱، ص۳۳۹/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۱۰۰/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۶۸۳/ القمی، ج۲، ص۳۷۸؛ «بتفاوت»/ الغیبهًْ للنعمانی، ص۱۷۶؛ «فقدتم» بدل «غاب عنکم»/ کمال الدین، ج۲، ص۳۵۱/ مسایل علی بن جعفر (ص۳۲۷/ نورالثقلین/ البرهان)
*سوره قلم :
سوره قلم، آیات 1و2 :
"ن وَ الْقَلَمِ وَ ما يَسْطُرُونَ "(1)
"ن، سوگند به قلم و آنچه مى‌نويسند."
"ما أَنْتَ بِنِعْمَةِ رَبِّكَ بِمَجْنُونٍ "(2)
"كه به لطف و نعمت پروردگارت تو مجنون نيستى."
احادیث :
1.امام صادق (علیه السلام): وقتی که ولایت علی (علیه السلام) نازل شد، رسول خدا (صلی الله علیه و آله) او را ایستاند و فرمود: «هرکس من سرپرست و صاحب اختیار او هستم، علی (علیه السلام) سرپرست و صاحب اختیار او است». مردی گفت: «به‌وسیله‌ی این جوان گرفتار جنون شده است». و خدای متعال نازل فرمود: "ن وَ الْقَلَمِ وَ ما یَسْطُرُونَ ما أَنْتَ بِنِعْمَةِ رَبِّکَ بِمَجْنُونٍ".
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۶۲ / فرات الکوفی، ص۴۹۵)
2.امام کاظم (علیه السلام): نون، نامی برای رسول خدا (صلی الله علیه و آله) است وَ الْقَلَمِ نامی برای امیرالمؤمنین (علیه السلام) است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۶۶ / بحارالأنوار، ج۳۶، ص۱۶۵/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۶۸۵/ البرهان)
سوره قلم، آیه 3 :
"وَ إِنَّ لَكَ لَأَجْراً غَيْرَ مَمْنُونٍ "
"و براى تو پاداشى بزرگ و هميشگى است."
احادیث :
امام باقر (علیه السلام): "إِنَّ لَکَ لَأَجْراً غَیْرَ مَمْنُونٍ" به خاطر آنچه که در مورد علی (علیه السلام) ابلاغ نمودی.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۷۲/ بحارالأنوار، ج۹، ص۲۴۳/ بحارالأنوار، ج۳۷، ص۱۷۳/ فرات الکوفی، ص۴۹۷/ شواهدالتنزیل، ج۲، ص۳۵۸؛ «بتفاوت لفظی»)
سوره قلم، آیه 5 :
"فَسَتُبْصِرُ وَ يُبْصِرُونَ "
"و به‌زودى تو مى‌بينى و آنان نيز مى‌بينند."
احادیث:
پیامبر (صلی الله علیه و آله) : جابر (رحمة الله علیه) از امام باقر (علیه السلام) نقل کرده است که فرمود: پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: مؤمنی وجود ندارد، مگر آنکه محبّت من در قلب وی خالص باشد و محبّت من در قلب هیچ‌کس خالص نخواهد شد، مگر آنکه محبّت علی (علیه السلام) در قلب وی خالص باشد. ای علی (علیه السلام)! دروغ است کسی که ادّعا می‌کند که به من محبّت می‌ورزد و تو را دوست نداشته باشد». فرمود: «دو نفر از منافقین گفتند: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) شیفته‌ی این جوان (علی (علیه السلام)) شد؛ بنابراین خداوند تعالی این آیه را نازل کرد: فَسَتُبْصِرُ وَ یُبْصِرُونَ، بِأَییِّکُمُ الْمفْتُونُ».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۸۲/ بحارالأنوار، ج۳۹، ص۲۵۴/ شواهدالتنزیل، ج۲، ص۳۵۸؛ «قال رسول الله ... الی قلبه» محذوف/ المحاسن، ج۱، ص۱۵۱ و نورالثقلین)
سوره قلم، آیه 7 :
"إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبيلِهِ وَ هُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدينَ "
"به يقين پروردگارت بهتر از هركس مى‌داند چه كسى از راه او گمراه شده، و نيز از هدايت‌‌يافتگان بهتر آگاه است."
احادیث:
امیرالمؤمنین (علیه السلام) : ضحّاک‌بن‌مزاحم گوید: إِنَّ رَبَّکَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبِیلِهِ وَ هُوَ أَعْلَمُ بِالمُهْتَدِینَ وقتی قریش دیدند پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) علی (علیه السلام) را بزرگ می‌نماید و پیوسته برایش احترام می‌کند؛ شروع به بدگویی از آن جناب نمودند. گفتند: محمّد (صلی الله علیه و آله) دیوانه علی (علیه السلام) شده خداوند این آیات را نازل کرد: إِنَّ رَبَّکَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبِیلِهِ وَ هُوَ أَعْلَمُ بِالمُهْتَدِینَ مراد از سبیل در این آیه علیّبنابیطالب (علیه السلام) است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۸۲ / بحارالأنوار، ج۲۴، ص۲۵/ شواهدالتنزیل، ج۲، ص۳۵۹؛ «و هم النفر ... ما قالوا» زیادهًْ و «سبیله» محذوف)
سوره قلم، آیه 8 :
"فَلا تُطِعِ الْمُكَذِّبينَ "
"حال كه چنين است از تكذيب‌كنندگان اطاعت مكن."
احادیث :
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه): این آیه:" فَلَا تُطِعِ المُکَذِّبِینَ " درباره‌ی علی (علیه السلام) نازل شده است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۸۲/ القمی، ج۲، ص۳۸۰/ نورالثقلین/ البرهان)
سوره قلم، آیه 9 :
"وَدُّوا لَوْ تُدْهِنُ فَيُدْهِنُونَ "
"آنها دوست دارند [در مورد انحراف از حق] نرمش نشان دهى تا آنها [هم] نرمش نشان دهند."
احادیث :
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه): "وَدُّوا لَوْ تُدْهِنُ فَیُدْهِنُونَ" یعنی اینکه دوست داشتند که در حقّ علی (علیه السلام) تقلّب و خیانت می‌کردی تا آنها نیز همراه تو خیانت می‌کردند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۸۲/ القمی، ج۲، ص۳۸۰/ نورالثقلین)
سوره قلم، آیه 12 :
"مَنَّاعٍ لِلْخَيْرِ مُعْتَدٍ أَثيمٍ "
"و بسيار مانع كار خير، و متجاوز و گناهكار است."
احادیث :
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه): امّا در این آیه: "مَنَّاعٍ لِّلْخَیْرِ مُعْتَدٍ أَثِیمٍ"، منظور از الخَیْر امیرالمؤمنین (علیه السلام) است، مُعْتَدٍ؛ به حق وی تجاوز کردند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۸۴ /القمی، ج۲، ص۳۸۰/ نورالثقلین)
سوره قلم، آیه 15 :
"إِذا تُتْلى عَلَيْهِ آياتُنا قالَ أَساطيرُ الْأَوَّلينَ "
"[در‌حالى‌كه] هرگاه كه آيات ما بر او خوانده شود مى‌گويد: «اين‌ها افسانه‌هاى پيشينيان است»."
احادیث :
امام صادق (علیه السلام): "إِذا تُتْلی عَلَیْهِ آیاتُنا قالَ أَساطِیرُ الْأَوَّلِینَ " یعنی هنگامی‌که آیات ما بر او خوانده می‌شود می‌گوید: افسانه‌های پیشینیان است. بی‌دینان چون خبر ظهور قائم (عج) را بشنوند افسانه می‌پندارند و هنگامی‌که او را ببینند می‌گویند ما تو را نمی‌شناسیم و تو از فرزندان فاطمه (سلام الله علیها) نیستی چنان که مشرکین اینگونه سخنان به پیغمبر (صلی الله علیه و آله) می‌گفتند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۸۶/ بحارالأنوار، ج۵۱، ص۶۱)
سوره قلم، آیه 16 :
"سَنَسِمُهُ عَلَى الْخُرْطُومِ "
"ولى ما به‌زودى بر بينى او داغ [ننگ] مى‌نهيم."
احادیث :
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه): "سَنَسِمُهُ عَلَی الخُرْطُومِ"؛ هنگام رجعت، آن هنگام که امیرالمؤمنین (علیه السلام) باز می‌گردد و دشمنانش باز می‌گردند و با وسیله‌ی داغ‌زنی، بینی و لب‌های آنان را مانند چهارپایان، نشانه می‌گذارد، و «خراطیم» بینی و دو لب را گویند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۸۶ /القمی، ج۲، ص۳۸۱)
سوره قلم، آیه 42 :
"يَوْمَ يُكْشَفُ عَنْ ساقٍ وَ يُدْعَوْنَ إِلَى السُّجُودِ فَلا يَسْتَطيعُونَ "
"[به خاطر بياوريد] روزى را كه هول و وحشت به نهايت مى‌رسد و دعوت به سجود مى‌شوند، امّا نمى‌توانند [سجده كنند]."
احادیث :
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه): "یَوْمَ یُکْشَفُ عَن سَاقٍ وَ یُدْعَوْنَ إِلَی السُّجُودِ"، از اموری که پنهان شده بود، پرده برداشته می‌شود، و آن حقّی که از خاندان محمّد (صلی الله علیه و آله) غصب شده است، برملا می‌شود، "وَ یُدْعَوْنَ إِلَی السُّجُودِ"، برای امیرالمؤمنین (علیه السلام) نمایان می‌شود و گردن آنان مانند شاخ گاو خشک می‌شود امّا نمی‌توانند که سجده کنند، و این مجازات است به این دلیل که آنها در دنیا، فرمان خداوند را اطاعت نمی‌کردند و این همان سخن خداوند عزّوجلّ است که فرمود: «"وَ قَدْ کَانُوا یُدْعَوْنَ إِلَی السُّجُودِ وَ هُمْ سَالِمُونَ"؛ در دنیا به ولایتش دعوت می‌شدند درحالی‌که می‌توانستند این کار را انجام دهند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۹۸ / بحارالأنوار، ج۳۶، ص۱۷۳/ بحارالأنوار، ج۷، ص۱۸۴/ القمی، ج۲، ص۳۸۲؛ «و هو قوله و قد کانوا ... الی آخر» محذوف)
سوره قلم، آیه 51 :
“وَ إِنْ يَكادُ الَّذينَ كَفَرُوا لَيُزْلِقُونَكَ بِأَبْصارِهِمْ لَمَّا سَمِعُوا الذِّكْرَ وَ يَقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونٌ "
"نزديك است كافران هنگامى‌كه آيات قرآن را مى‌شنوند با چشم زخم خود تو را نابود سازند، و مى‌گويند: «او به يقين ديوانه است»."
احادیث :
1.امام صادق (علیه السلام)- و امّا آن جانب دیگر مسجد محلّ چادر و خیمه منافقان بود که چون دیدند رسول خدا (صلی الله علیه و آله) دست به دعا برداشته، و یا دست علی (علیه السلام) را با دست خویش بلند کرده بعضی به بعض دیگر گفتند: به چشمان او بنگرید چگونه در حدقه می‌گردد گویا چشمان دیوانه ایست، پس جبرئیل با این آیه نازل شد: وَ إِنْ یَکادُ الَّذِینَ کَفَرُوا لَیُزْلِقُونَکَ بِأَبْصارِهِمْ لَمَا سَمِعُوا الذِّکْرَ وَ یَقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونٌ وَ ما هُوَ إِلَّا ذِکْرٌ لِلْعالَمِینَ یعنی؛ و نزدیک بود کافران با بد چشمی خویش یا با چشمان بدیشان تو را آسیب رسانند و از پا درآورند آنگاه که قرآن را شنیدند و گویند که البتّه او دیوانه است و حال آنکه این قرآن نیست مگر پندی برای عالمیان. و هنگامی‌که حسّان شتربان، امام صادق (علیه السلام) را از مدینه‌ی منوّره به مکّه‌ی معظّمه می‌برد آن حضرت او را از این خبر آگاه ساخت و به او فرمود: «ای حسّان اگر تو شتربان من نمی‌بودی و به تو اعتماد نمی‌داشتم این حدیث را به تو نمی‌گفتم».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۵۰۸/ من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۲۳۰/ الصراط المستقیم، ج۱، ص۳۱۴؛ «بتفاوت»)
2. علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ إِن یَکَادُ الَّذِینَ کَفَرُوا لَیُزْلِقُونَکَ بِأَبْصَارِهِمْ لَمَّا سَمِعُوا الذِّکْرَ، هنگامی‌که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) از مقام و منزلت امیرالمؤمنین (علیه السلام) برای آنها صحبت کرد، گفتند: او دیوانه است. پس خداوند تعالی فرمود: وَ مَا هُوَ إِلَّا ذِکْرٌ لِّلْعَالَمِینَ که منظور امیرالمؤمنین (علیه السلام) است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۵۱۰/ بحارالأنوار، ج۲۲، ص۷۳/ بحارالأنوار، ج۳۵، ص۳۹۴/ القمی، ج۲، ص۳۸۳/ نورالثقلین)
*سوره حاقه :
سوره حاقه، آیه 12 :
"لِنَجْعَلَها لَكُمْ تَذْكِرَةً وَ تَعِيَها أُذُنٌ واعِيَةٌ "
"تا آن را وسيله‌ی تذكّرى براى شما قرار دهيم و گوش‌هاى شنوا آن را دريابد [و درك كند]."
احادیث:
1.امیرالمؤمنین (علیه السلام) : من همان گوش شنوا هستم، خداوند عزّوجلّ می‌فرماید: وَ تَعِیَهَا أُذُنٌ وَاعِیَةٌ.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۵۲۲ / بحارالأنوار، ج۳۵، ص۴۵/ بحارالأنوار، ج۳۳، ص۲۸۲/ بشارهًْ المصطفی، ص۱۳/ معانی الأخبار، ص۵۸/ نورالثقلین)
2.ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) : منظور از مصداق کامل آیه: وَ تَعِیَها أُذُنٌ واعِیَةٌ. علی (علیه السلام) است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۵۲۴/ روضهًْ الواعظین، ص۱، ج۱۰۵)
3.امام صادق (علیه السلام) : عبدالرحمان‌بن‌کثیر از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی این آیه: وَ تَعِیَهَا أُذُنٌ وَاعِیَةٌ نقل کرده است که فرمود: گوش امیرالمؤمنین (علیه السلام) آنچه که از جانب خداوند است را درک می‌کرد؛ اعم از آنچه که هست و آنچه که خواهد بود.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۵۲۴ / بحارالأنوار، ج۳۵، ص۳۲۶/ بصایرالدرجات، ص۵۱۷/ البرهان/ بحارالأنوار، ج۴۶، ص۳۰۸ و دلایل الإمامهًْ، ص۱۰۵؛ «بتفاوت»/ الأمان، ص۶۸)
سوره حاقه، آیه 17 :
"وَ الْمَلَكُ عَلى أَرْجائِها وَ يَحْمِلُ عَرْشَ رَبِّكَ فَوْقَهُمْ يَوْمَئِذٍ ثَمانِيَةٌ "
"فرشتگان در اطراف آسمان قرار مى‌گيرند [و براى انجام مأموريت‌ها آماده مى‌شوند] و آن روز عرش [قدرت] پروردگارت را هشت فرشته برفراز همه‌ی آنها حمل مى‌كنند."
احادیث :
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه): امّا حاملان عرش [که عبارت از علم است] از پیشینیان چهار نفر و از دیگران نیز چهار نفر هستند: از پیشینیان: نوح، ابراهیم، موسی و عیسی (علیهم السلام) است؛ امّا چهار نفر دیگر: حضرت محمّد و علی و حسن و حسین (علیهم السلام) می باشند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۵۳۰ / بحارالأنوار، ج۱۰، ص۸۶/ المناقب، ج۲، ص۳۸۴/ القمی، ج۶۹، ص۳۸۳/ نورالثقلین/ البرهان؛ «و معنی یحملون العرش یعنی العلم» محذوف)
سوره حاقه، آیه 19 :
"فَأَمَّا مَنْ أُوتِيَ كِتابَهُ بِيَمينِهِ فَيَقُولُ هاؤُمُ اقْرَؤُا كِتابِيَهْ "
"امّا كسى كه نامه‌ی اعمالش را به دست راستش دهند [از شدّت شادى] فرياد مى‌زند كه؛ [اى اهل محشر]! «نامه‌ی اعمال مرا بگيريد و بخوانيد»!"
احادیث :
1.پیامبر (صلی الله علیه و آله): دو فرشته علیّبنابیطالب (علیه السلام) به سبب بودنشان با علی (علیه السلام) بر دیگر فرشته‌ها افتخار می‌کنند، زیرا آنها از علی (علیه السلام) هیچ وقت به‌سوی خدا چیزی نبرده‌اند که خدا را خشمناک کرده و به غضب در آورد.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۵۳۶ /البرهان/ البرهان؛ «تفاوت لفظی»)
2.امام باقر (علیه السلام): "فَأَمَّا مَنْ أُوتِیَ کِتَابَهُ بِیَمِینِهِ"، این آیه در شأن حضرت علی (علیه السلام) نازل شده است و برای اهل ایمان ضرب المثل شده است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۵۳۶ /تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۶۹۲/ المناقب، ج۲، ص۱۵۱ و البرهان؛ «بتفاوت»)
سوره حاقه، آیه 24 :
"كُلُوا وَ اشْرَبُوا هَنيئاً بِما أَسْلَفْتُمْ فِي الْأَيَّامِ الْخالِيَةِ "
"[و به آنان گفته مى‌شود]: بخوريد و بياشاميد گوارا باد بر شما، اين‌ها در برابر اعمالى است كه در ايام گذشته انجام داديد!"
احادیث :
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه): "فَأَمَّا مَنْ أُوتِیَ کِتَابَهُ بِیَمِینِهِ ... الخَالِیَةِ" منظور، علیّبنابیطالب (علیه السلام) است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۵۴۰ / تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۶۹۱)
سوره حاقه، آیه 25 :
"وَ أَمَّا مَنْ أُوتِيَ كِتابَهُ بِشِمالِهِ فَيَقُولُ يا لَيْتَني لَمْ أُوتَ كِتابِيَهْ "
"امّا كسى كه نامه اعمالش را به دست چپش بدهند مى‌گويد: «اى كاش هرگز نامه‌ی اعمالم رابه من نمى‌دادند."
احادیث :
امیرالمؤمنین (علیه السلام): امیرالمؤمنین (علیه السلام) در نامه‌ای به معاویه نوشت... خداوند درباره‌ی من و تو به خصوص آیه‌ای از قرآن نازل کرده است که تو و امثال تو آن را طبق ظاهرش می‌خوانید و نمی‌دانید تأویل باطن آن چیست و آن در سوره‌ی الحاقّه است: پس کسی که نامه‌ی اعمالش به دست راستش داده شود، به‌زودی حساب آسانی برای او می‌شود. (انشقاق/۸۷) تا آنجا که می‌فرماید: "وَ أَمَّا مَنْ أُوتِیَ کِتابَهُ بِشِمالِهِ ِ فَیَقُولُ یا لَیْتَنی لَمْ أُوتَ کِتابِیَه"، تا آنجا که می‌فرماید:" وَ أَمَّا مَنْ أُوتِیَ کِتابَهُ بِشِمالِهِ"، و قضیّه چنین خواهد بود که هر امام ضلالت و امام هدایتی فرا خوانده می‌شوند و با هرکدام از آنها اصحابشان که با او بیعت کرده‌اند خواهند بود، و من و تو هم فرا خوانده می‌شویم. ای معاویه، تو صاحب زنجیر هستی که می‌گوید: "یَقُولُ یا لَیْتَنِی لَمْ أُوتَ کِتابِیَهْ وَ لَمْ أَدْرِ ما حِسابِیَهْ" به خدا قسم این مطلب را از پیامبر (صلی الله علیه و آله) شنیدم که درباره‌ی تو می‌فرمود و همچنین درباره‌ی هر امام ضلالتی که قبل از تو بوده و بعد از تو خواهد بود مثل همین خواری و عذاب از جانب خدا خواهد بود.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۵۴۰ / بحارالأنوار، ج۳۳، ص۱۵۵/ کتاب سلیم بن قیس، ص۷۷۲)
سوره حاقه، آیه 34 :
"وَ لا يَحُضُّ عَلى طَعامِ الْمِسْكينِ "
"و هرگز بر اطعام مستمندان تشويق نمى‌نمود."
احادیث :
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه): "وَ لَا یَحُضُّ عَلَی طَعَامِ الْمِسْکِینِ:، حقوق آل محمّد (علیهم السلام) است که به زور از آنها گرفتند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۵۴۶/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۲۷۸/ القمی، ج۲، ص۳۸۴/ البرهان/ نورالثقلین)
سوره حاقه، آیه 40 :
"إِنَّهُ لَقَوْلُ رَسُولٍ كَريمٍ "
"كه اين قرآن گفتار رسول بزرگوارى است."
احادیث :
امام کاظم (علیه السلام): محمّدبن‌فضیل گوید: از امام کاظم (علیه السلام) منظور این آیه: "إِنَّهُ لَقَوْلُ رَسُولٍ کَرِیمٍ" را از ایشان پرسیدم. فرمود: «منظور آن چیزی است که جبرئیل از جانب خداوند درباره‌ی ولایت علی (علیه السلام) نازل کرد». عرض کردم: «منظور از این آیه: "وَ مَا هُوَ بِقَوْلِ شَاعِرٍ قَلِیلًا مَا تُؤْمِنُونَ" چیست؟ فرمود: «گفتند: که محمّد (صلی الله علیه و آله) حرف‌های دروغ به خداوند نسبت می‌دهد و خداوند چنین امر و فرمایشی درباره‌ی علی (علیه السلام) به وی نداده است. بنابراین خداوند آیاتی را نازل کرد و فرمود: ولایت علی (علیه السلام) کلامی است که از سوی پروردگار عالمیان نازل شده است! اگر او سخنی دروغ بر ما می‌بست، ما او را با قدرت می‌گرفتیم، سپس رگ قلبش را قطع می‌کردیم. (حاقه/۴۶۴۳) سپس جمله را عطف کرد و فرمود: «همانا ولایت علی (علیه السلام) مسلّماً تذکری برای پرهیزگاران است!. (حاقه/۴۸) یعنی برای جهانیان و ما می‌دانیم که بعضی از شما [آن را] تکذیب می‌کنید!. (حاقه/۴۹) و همانا علی (علیه السلام) مایه‌ی حسرت کافران است!. (حاقه/۵۰) و همانا ولایت علی (علیه السلام) حق است، حال که چنین است به نام پروردگار بزرگت تسبیح گوی!. (حاقه/۵۲) و می¬فرماید: «پروردگار خویش را شکر کن که این فضل و نیکی را به تو عطا کرده است».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۵۴۸ /الکافی، ج۱، ص۴۳۲/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۳۶ و تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۶۹۴ و المناقب، ج۳، ص۹۶ و نورالثقلین؛ فیهم: «قال قلت و ما هو بقول شاعر ... الی آخر» محذوف/ البرهان)
سوره حاقه، آیه 41 :
"وَ ما هُوَ بِقَوْلِ شاعِرٍ قَليلاً ما تُؤْمِنُونَ "
"و گفته شاعرى نيست، امّا كمتر ايمان مى‌آوريد!"
احادیث :
امام کاظم (علیه السلام): محمّدبن‌فضیل گوید: منظور این آیه: "... وَ ما هُوَ بِقَوْلِ شاعِرٍ قَلِیلًا ما تُؤْمِنُونَ". را از ایشان پرسیدم. فرمود: «قریش می‌گفتند: محمّد (صلی الله علیه و آله) دروغ بر خدا می‌بندد؛ چنین دستوری خدا به او در مورد علی (علیه السلام) نداده. و خداوند این آیه را بر آن جناب نازل کرد».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۵۴۸ /الکافی، ج۱، ص۴۳۲/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۳۶/ بحارالأنوار، ج۳۶، ص۱۰۱/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۶۹۴/ المناقب، ج۳، ص۹۶)
سوره حاقه، آیه 43 :
"تَنْزيلٌ مِنْ رَبِّ الْعالَمينَ "
"كلامى است كه از سوى پروردگار جهانيان نازل شده است."
احادیث :
امام کاظم (علیه السلام): قریش می‌گفتند: محمّد (صلی الله علیه و آله) دروغ بر خدا می‌بندد؛ چنین دستوری خدا به او در مورد علی (علیه السلام) نداده. خداوند این آیه را بر آن جناب نازل کرد که ولایت علی (علیه السلام) کلامی است که از سوی پروردگار جهانیان نازل شده است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۵۵۰ /الکافی، ج۱، ص۴۳۲/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۳۶/ بحارالأنوار، ج۳۶، ص۱۰۱/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۶۹۴/ المناقب، ج۳، ص۹۶)
سوره حاقه، آیه 44 :
"وَ لَوْ تَقَوَّلَ عَلَيْنا بَعْضَ الْأَقاويلِ "
"و اگر او سخنى دروغ بر ما مى‌بست."
احادیث :
1.پیامبر (صلی الله علیه و آله): هرکس من مولای اویم، علی (علیه السلام) مولای اوست؛ عَدَوی گفت: «به خداوند سوگند! خداوند، وی را به چنین کاری دستور نداده است و این سخن ساختگی و دروغ است، و خداوند متعال این آیات را نازل کرد: "وَ لَوْ تَقَوَّلَ عَلَیْنَا بَعْضَ الْأَقَاوِیلِ... وَ إِنَّهُ لَحَسْرَةٌ عَلَی الْکافِرِینَ" منظور، حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله) است "وَ إِنَّهُ لَحَقُّ الْیَقِینِ" منظور، علی (علیه السلام) است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۵۵۰ / بحارالأنوار، ج۳۶، ص۱۴۸ و العیاشی، ج۲، ص۲۶۸؛ «بتفاوت»/ المناقب، ج۳، ص۳۷/ البرهان)
2.امام صادق (علیه السلام): [وقتی پیامبر (صلی الله علیه و آله) علی (علیه السلام) را جانشین خود معرفی فرمود]، مردی گفت: «آن چیزی است که [به خدا] دروغ می‌بندد؛ پس خدای تعالی نازل فرمود: "وَ لَوْ تَقَوَّلَ عَلَیْنا بَعْضَ الْأَقاوِیلِ لَأَخَذْنا مِنْهُ بِالْیَمِینِ ثُمَّ لَقَطَعْنا مِنْهُ الْوَتِینَ" ».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۵۵۰ /الصراط المستقیم، ج۱، ص۳۱۳)
سوره حاقه، آیه 45 :
"لَأَخَذْنا مِنْهُ بِالْيَمينِ "
"ما او را با قدرت مى‌گرفتيم."
احادیث :
امام صادق (علیه السلام): [وقتی پیامبر (صلی الله علیه و آله) علی (علیه السلام) را جانشین خود معرفی فرمود]، مردی گفت: «آن چیزی است که [به خدا] دروغ می‌بندد؛ پس خدای تعالی نازل فرمود: "وَ لَوْ تَقَوَّلَ عَلَیْنا بَعْضَ الْأَقاوِیلِ لَأَخَذْنا مِنْهُ بِالْیَمِینِ" ».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۵۵۰ /الصراط المستقیم، ج۱، ص۳۱۳)
سوره حاقه، آیه 48 :
"وَ إِنَّهُ لَتَذْكِرَةٌ لِلْمُتَّقينَ "
"و به يقين اين قرآن، تذكّرى براى پرهيزگاران است."
احادیث :
امام کاظم (علیه السلام): به‌راستی [ولایت علی (علیه السلام)] تذکّری برای پرهیزگاران است. [یعنی برای جهانیان و دانشمندان] و ما می‌دانیم که بعضی از شما [آن را] تکذیب می‌کنید! و آن مایه‌ی حسرت کافران است!. و به‌راستی که [علی (علیه السلام)] به یقین حق است. [ای محمّد (صلی الله علیه و آله)]: شکر کن برای پروردگارت که این فضل را به تو داد است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۵۵۲ /الکافی، ج۱، ص۴۳۲/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۳۶؛ «و انا لنعلم ... الی آخر» محذوف)
سوره حاقه، آیه 50 :
"وَ إِنَّهُ لَحَسْرَةٌ عَلَى الْكافِرينَ "
"و آن مايه‌ی حسرت كافران است."
احادیث :
1.امام کاظم (علیه السلام): و به‌راستی که [علی (علیه السلام)] مایه‌ی حسرت کافران است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۵۵۲ /الکافی، ج۱، ص۴۳۲/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۳۶/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۶۹۴)
2.امام صادق (علیه السلام): "وَ إِنَّهُ لَحَسْرَةٌ عَلَی الْکَافِرِینَ " منظور علی (علیه السلام) است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۵۵۲ /العیاشی، ج۲، ص۲۶۸)
*سوره معارج :
سوره معارج،آیه 1 :
"سَأَلَ سائِلٌ بِعَذابٍ واقِعٍ "
"تقاضا‌كننده‌اي تقاضاي عذابي كرد كه انجام مي‌گيرد."
احادیث :
1.پیامبر (صلی الله علیه و آله)- حسین‌بن‌محمّد خارقی گوید: در روز غدیر خم، رسول خدا (صلی الله علیه و آله) سخنرانی کرد و علیّبنابیطالب (علیه السلام) را فرا خواند و دو دست ایشان را گرفت و سپس دست علی (علیه السلام) را تا جایی بالا برد که سفیدی زیر بغل آنها نمایان شد و فرمود: «مگر رسالت پروردگارم را به شما ابلاغ نکردم؟ مگر شما را نصیحت نکردم»؟ گفتند: «به خدا سوگند! آری، این چنین بود. فرمود: هرکس من مولای اویم، علی مولای اوست. خداوندا! دوستداران او را دوست بدار و دشمنان او را دشمن بدار. این خبر بین مردم منتشر شد، و به گوش حارث‌بن‌نعمان فهری رسید و سوار بر مرکب خویش شد و نزد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) آمد». و رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در آن هنگام در مکّه بود و حرکت کرد تا اینکه به ابطح رسید و شتر خود را خواباند و زانوی آن را بست، سپس نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله) آمده، سلام کرد. پیامبر (صلی الله علیه و آله) پاسخ سلام وی را داد. سپس گفت: «محمّد (صلی الله علیه و آله)، از ما خواستی بگوییم: لا إله إلّا الله و گفتیم؛ سپس از ما خواستی بگوییم: شما فرستاده‌ی خدا هستی، که علی¬رغم میلمان گفتیم؛ سپس گفتی، حج بگزارید، گزاردیم، سپس گفتی، هرکس دویست درهم روزی داده شود، سالیانه یک پنجم آن را صدقه دهد، چنین کردیم. سپس عموزاده¬ات را به پیشوایی گمارده و گفتی: «هر کس من مولای اویم، اینک علی مولای اوست. خداوندا، دوستدارش را دوست بدار و دشمن دشمنش باش و یاری رسان وی را نصرت ده و فرو گذارنده او را خوار و ذلیل کن! آیا این سخن از خودتان است یا از خدا»؟ فرمود: «از جانب خداست»! سه بار آن را تکرار فرمود: پس حارث با خشم برخاست و از آنجا خارج شد درحالی‌که می¬گفت: «خدایا، اگر گفته محمّد (صلی الله علیه و آله) راست است، از آسمان سنگی بر ما ببار تا بلایی برای اوّلین و نشان و عبرتی برای آخرین ما باشد. و اگر سخنان محمّد (صلی الله علیه و آله) دروغ بوده باشد، بلای خود را بر وی نازل کن! سپس شتر خویش راهی کرده، زانویش را باز کرد و بر آن سوار گشت و چون از ابطح خارج شد، خداوند سنگی از آسمان به‌سوی وی پرتاب نمود که به سرش اصابت نموده و از نشیمنگاهش خارج گشت، بر زمین افتاد و مُرد، و خداوند متعال این آیه را نازل کرد: سَأَلَ سَائِلٌ بِعَذَابٍ وَاقِعٍ.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۲/ بحارالأنوار، ج۳۷، ص۱۷۵/ بحارالأنوار، ج۳۷، ص۱۷۳؛ «بتفاوت» / البرهان؛ «بتفاوت»/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۶۹۷؛ «بتفاوت یسیر»/ جامع الأخبار، ص۱۱/ شواهدالتنزیل، ج۲، ص۳۸۱/ البرهان)
2. پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ابوبصیر از امام صادق (علیه السلام) روایت می‌کند که پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «ای علی! اگر بیم آن نداشتم که مردم همان چیزهایی را که درباره عیسی (علیه السلام) مسیح گفتند درباره تو بگویند، امروز سخنی درباره‌ی تو می¬گفتم که از هرجا بگذری مسلمانان خاک پای تو را به عنوان تبرّک بردارند. حارث بن عمرو فهریّ به جمعی از دوستانش گفت: محمّد (صلی الله علیه و آله) مشابهی برای پسر عموی خود جز عیسی‌بن‌مریم نیافت و کم مانده او را پس از خود پیامبر کند، به خدا سوگند إلهه‌ای که من می‌پرستیدیم بهتر از اوست ... پس پیامبر (صلی الله علیه و آله) به حارث فرمود: «یا توبه می¬کنی یا از نزد ما می‌روی»؟ حارث گفت: «دلم برای توبه کردن مرا همراهی نمی¬کند لیکن شما را ترک خواهم کرد». سوار شتر خود شد و رفت و چون به صحرا رسید، خداوند پرنده¬ای را به‌سویش فرستاد که سنگی به اندازه‌ی عدس با منقار خود حمل می¬کرد و آن را چنان بر فرق سرش رها ساخت که از نشمین¬گاه او در آمد. حارث با این سنگ¬ریزه به جان دادن افتاد و به شدت پاهای خود را تکان می¬داد تا مُرد و خداوند آیه: سَأَلَ سائِلٌ بِعَذابٍ واقِعٍ لِلْکَافِرِینَ را برای کافران به ولایت علی (علیه السلام) فرستاد و جبرئیل اینگونه نازل کرد.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۰/ بحارالأنوار، ج۳۵، ص۳۲۰/ المناقب، ج۲، ص۳۴۲؛ «للکافرین ... به جبرییل»)
سوره معارج،آیه 22 :
"إِلاَّ الْمُصَلِّينَ "
"مگر نمازگزاران،"
احادیث :
امام عسکری (علیه السلام): [ای امیرمؤمنان (علیه السلام)]! خدای جلّ و عزّ فرمود: "إِنَّ الْإِنْسانَ خُلِقَ هَلُوعاً، إِذا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعاً، وَ إِذا مَسَّهُ الخَیْرُ مَنُوعاً، إِلَّا الْمصَلِّینَ "؛ پس خدای تعالی پیامبرش [حضرت] مصطفی (صلی الله علیه و آله) و تو را ای سرور اوصیا از همه‌ی خلق استثناء فرمود.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۲۸/ بحارالأنوار، ج۹۷، ص۳۶۶)
سوره معارج،آیه 23 :
"الَّذينَ هُمْ عَلى صَلاتِهِمْ دائِمُونَ "
"كساني كه نمازهايشان را دائماً به‌جا مي‌آورند."
احادیث :
امام کاظم (علیه السلام): "الَّذِینَ هُمْ عَلَی صَلَاتِهِمْ دَائِمُونَ"، به خدا سوگند! این¬ها یاران پنجاه‌گانه از شیعیان ما هستند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۳۰ / بحارالأنوار، ج۲۷، ص۱۳۹/ بحارالأنوار، ج۸۴، ص۴۶/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۶۹۹/ بحارالأنوار، ج۲۷، ص۱۳۹/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۶۹۹/ بحارالأنوار، ج۸۴، ص۴۶/ بحارالأنوار، ج۶۶، ص۲۶۸؛ «بتفاوت الفظی»/ البرهان)
سوره معارج،آیه 25 :
"لِلسَّائِلِ وَ الْمَحْرُومِ "
"براي سائل و محروم."
احادیث :
امام صادق (علیه السلام): عیسی‌بن‌داود از امام کاظم (علیه السلام)، از پدرش نقل می‌کند که: شخصی از امام باقر (علیه السلام)، درباره‌ی این آیه: "وَ الَّذِینَ فِی أَمْوَالِهِمْ حَقٌّ مَّعْلُومٌ * لِّلسَّائِلِ وَ المَحْرُومِ" پرسید. پدرم فرمود: «ای فلانی! این را به خاطر بسپار و در روایت‌کردن آن خوب دقّت کن و ببین چگونه از من روایت می-کنی. سائل و محروم دارای شأن و منزلتی عظیم هستند. سائل همان رسول خدا (صلی الله علیه و آله) است که حقّ خود را درباره‌ی اهل بیتش از خدای متعال مسئلت می¬کند و محروم کسی است که از خمس محروم شده است که منظور از آن همانا امیرالمؤمنین (علیه السلام) و امامان (علیهم السلام) هستند. آیا خوب دقّت کردی و آنچه را گفتم، فهمیدی؟ سائل و محروم آن‌گونه که مردم می‌گویند، نیست».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۳۶ / مستدرک الوسایل، ج۷، ص۳۰۴/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۲۷۹/ بحارالأنوار، ج۹۳، ص۱۸۸/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۶۹۹/ البرهان؛ «أحرم» بدل «حرم»)
سوره معارج،آیه 26 :
"وَ الَّذينَ يُصَدِّقُونَ بِيَوْمِ الدِّينِ "
"و آنها كه به روز جزا ايمان دارند."
احادیث :
امام باقر (علیه السلام): "وَ الَّذِینَ یُصَدِّقُونَ بِیَوْمِ الدِّینِ"؛ منظور، ظهور امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۳۸ /الکافی، ج۸، ص۲۸۷/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۱۳/ بحارالأنوار، ج۵۱، ص۶۲/ بحارالأنوار، ج۶۶، ص۲۶۸/ نورالثقلین/ البرهان)
سوره معارج،آیه 34 :
"وَ الَّذينَ هُمْ عَلى صَلاتِهِمْ يُحافِظُونَ "
"و آنها كه بر نمازشان مواظبت دارند."
احادیث :
1.امام کاظم (علیه السلام): محمّدبن‌فُضَیل از امام کاظم (علیه السلام) درباره‌ی آیه: "وَ الَّذِینَ هُمْ عَلَی صَلَوَاتِهِمْ یُحَافِظُونَ" روایت می‌کند که فرمود: «آنها صاحب نمازهای پنج‌گانه‌ی شیعیان ما هستند».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۴۰ / بحارالأنوار، ج۲۷، ص۱۳۹/ بحارالأنوار، ج۷۹، ص۲۹۲/ وسایل الشیعهًْ، ج۴، ص۵۸/ بحارالأنوار، ج۸۴، ص۴۶/ نورالثقلین)
2.امام کاظم (علیه السلام): "وَ الَّذِینَ هُمْ عَلی صَلاتِهِمْ یُحافِظُونَ" اینان صاحبان پنجاه نماز از شیعیان ما هستند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۴۰ / بحارالأنوار، ج۸۰، ص۵/ نورالثقلین)
سوره معارج،آیه 40 :
"فَلا أُقْسِمُ بِرَبِّ الْمَشارِقِ وَ الْمَغارِبِ إِنَّا لَقادِرُونَ "
"سوگند به پروردگار مشرق‌ها و مغرب‌ها كه ما قادريم،"
احادیث :
امام صادق (علیه السلام): "المَشَارِقُ" همانا پیامبران (علیهم السلام) هستند. و "المَغَارِبُ" همانا اوصیاء (علیهم السلام) و جانشینان هستند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۴۶ / بحارالأنوار، ج۲۴، ص۷۷/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۷۰۰/ بحرالعرفان، ج۲، ص۲/ البرهان)
*سوره نوح :
سوره نوح،آیه 28 :
"رَبِّ اغْفِرْ لي وَ لِوالِدَيَّ وَ لِمَنْ دَخَلَ بَيْتِيَ مُؤْمِناً وَ لِلْمُؤْمِنينَ وَ الْمُؤْمِناتِ وَ لا تَزِدِ الظَّالِمينَ إِلاَّ تَباراً “
"«پروردگارا! مرا، و پدر و مادرم و همه‌ی كساني را كه با ايمان وارد خانه‌ی من شدند، و جميع مردان و زنان با ايمان را بيامرز؛ و ستمكاران را جز هلاكت ميفزا»!"
احادیث :
امام صادق (علیه السلام): محمد حلبی از امام صادق (علیه السلام) نقل کرده است که درباره‌ی آیه: "رَبِّ اغْفِرْ لِی وَ لِوالِدَیَّ وَ لِمَنْ دَخَلَ بَیْتِیَ مُؤْمِناً" فرمود: «یعنی ولایت. هرکس داخل در ولایت شد، داخل در بیت انبیاء (علیهم السلام) شده. است. و فرمایش خداوند متعال: خداوند فقط می‌خواهد پلیدی و گناه را از شما اهل بیت دور کند و کاملًا شما را پاک سازد. (احزاب/۳۳) یعنی، ائمّه (علیهم السلام) و ولایت آنها؛ هرکس داخل در آن شد، داخل در بیت پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله) شده است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۷۴ /الکافی، ج۱، ص۴۲۳/ بحارالأنوار، ج۲۳، ص۳۳۰/ نورالثقلین)
*سوره جن :
سوره جن،آیه 1 :
"قُلْ أُوحِيَ إِلَيَّ أَنَّهُ اسْتَمَعَ نَفَرٌ مِنَ الْجِنِّ فَقالُوا إِنّا سَمِعْنا قُرْآناً عَجَباً "
"بگو: به من وحى شده است كه جمعى از جنّ به سخنانم گوش فرا داده‌اند، سپس گفته‌اند: «ما قرآن عجيبى شنيده‌ايم»."
احادیث :
1.امام باقر (علیه السلام): سعد اسکاف گفت: با چند نفر از اصحاب در خانه‌ی امام باقر (علیه السلام) رفتیم که خدمت ایشان برسیم. ناگاه هشت نفر را دیدیم که گویا همه از یک پدر و مادر بودند؛ همگی لباس¬های زرابی داشتند، هرکدام یک قبای تنها پوشیده بودند و عمامه‌هایی زرد داشتند. آنها وارد شدند، ولی خیلی زود برگشتند. حضرت به من فرمود: «ای سعد! این‌ها را دیدی»؟ گفتم: «آری فدایت شوم»! فرمود: «این‌ها برادران شما از جنّ بودند. می‌آیند که مسائل حلال و حرام خود را بپرسند، همان‌طورکه شما می‌آیید برای پرسش حلال و حرام».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۸۴ / بصایرالدرجات، ج۱، ص۹۷/ نورالثقلین)
2.امام باقر (علیه السلام): ثمالی گوید: نزد امام باقر (علیه السلام) رفتم تا طلب اذن نمایم. به من فرمود: «نزد او قومی هستند، کمی صبر کن تا خارج شوند». دیدم گروهی خارج شدند که من آنان را نمی‌شناختم. حضرت اجازه‌ی ورود داد. داخل شدم و گفتم: «اکنون عصر بنی‌امیّه است و از شمشیرهای آنان خون می‌چکد. درحالی‌که نزد شما گروهی ناآشنا را دیدم». حضرت فرمود: «این‌ها گروهی از شیعیان ما از جن می‌باشند و از ما درباره‌ی مسائل دینمان سؤال کردند».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۸۶ / نورالثقلین)
سوره جن،آیه 10 :
"وَ أَنّا لا نَدْرِي أَ شَرٌّ أُرِيدَ بِمَنْ فِي الْأَرْضِ أَمْ أَرادَ بِهِمْ رَبُّهُمْ رَشَداً "
"و اينكه [با اين اوضاع] ما نمى‌دانيم آيا اراده شرّى درباره‌ی اهل زمين شده يا پروردگارشان خواسته است آنان را هدايت كند؟!"
احادیث :
امام صادق (علیه السلام): حسن‌بن‌زیاد گوید: امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی این کلام خداوند: "و َأَنَّا لَا نَدْرِی أَشَرٌّ أُرِیدَ بِمَن فِی الْأَرْضِ أَمْ أَرَادَ بِهِمْ رَبُّهُمْ رَشَدًا"؛ می فرمود: پس گفت: «خیر، بلکه به خدا سوگند! شرّی است که آنگاه که با معاویه بیعت کردند و حسن‌بن‌علی (علیه السلام) را رها کردند برای آنان خواسته می¬شود».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۹۸ /بحارالأنوار، ج۳۳، ص۱۶۲/ القمی، ج۲، ص۳۹۱/ البرهان)
سوره جن،آیه 13 :
"وَ أَنّا لَمّا سَمِعْنَا الْهُدى آمَنّا بِهِ فَمَنْ يُؤْمِنْ بِرَبِّهِ فَلا يَخافُ بَخْساً وَ لا رَهَقاً "
"و اينكه ما هنگامى‌كه هدايت [قرآن] را شنيديم به آن ايمان آورديم؛ و هركس به پروردگارش ايمان بياورد، نه از نقصان [در پاداش] مى‌ترسد و نه از ستم [در مجازات]."
احادیث :
امام کاظم (علیه السلام): محمّدبن‌فضیل گوید: از امام کاظم (علیه السلام) درباره‌ی آیه: "... لَمَّا سَمِعْنَا الْهُدی آمَنَّا بِهِ" پرسیدم. فرمود: «هدایت در آیه ولایت است، یعنی به مولایمان ایمان آوردیم. هرکس به مولای خود ایمان آورد، فَلَا یَخَافُ بَخْسًا وَلَا رَهَقًا». گفتم: «این طور نازل شده است»؟ فرمود: «نه این تأویل آیه است».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۰۰/ الکافی، ج۱، ص۴۳۲/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۳۶/ بحارالأنوار، ج۳۵، ص۳۹۷؛ «قلت تنزیل قال لاتأویل» محذوف و «أبو الورد عن ابن جعفر و شاقوا ... طریقهم مثله» زیادهًْ/ بحارالأنوار، ج۶۴، ص۵۸/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۷۰۵/ الصراط المستقیم، ج۲، ص۷۴؛ «آمنا بمولانا ... لاتأویل» محذوف/ المناقب، ج۳، ص۸۳؛ «قلت تنزیل قال لاتأویل» محذوف/ نورالثقلین)
سوره جن،آیه 14 :
"وَ أَنّا مِنَّا الْمُسْلِمُونَ وَ مِنَّا الْقاسِطُونَ فَمَنْ أَسْلَمَ فَأُولئِكَ تَحَرَّوْا رَشَداً "
"واينكه گروهى از ما مسلمان و گروهى ستمكارند؛ هركس اسلام را اختيار كند راه راست را برگزيده است."
احادیث :
امام باقر (علیه السلام): "فَمَنْ أَسْلَمَ فَأُوْلَئِکَ تَحَرَّوْا رَشَدًا " آن‌هایی هستند که به ولایت ما اعتراف کردند و آنها راه راست را برگزیده‌اند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۰۰ /القمی، ج۲، ص۳۸۹/ فرات الکوفی، ج۵۱۱/ نورالثقلین؛ «اما القاسطون فکانوا ... الطریقهًْ الولایهًْ لعلی» زیادهًْ/ البرهان؛ «اما القاسطون فکانوا ... الطریقهًْ الولایهًْ لعلی» زیادهًْ)
سوره جن،آیه 16 :
"وَ أَ لَّوِ اسْتَقامُوا عَلَى الطَّرِيقَةِ لَأَسْقَيْناهُمْ ماءً غَدَقاً "
"و اينكه اگر آنها (جنّ و انس) در راه [ايمان] استقامت ورزند، با آب فراوان [باران] سيرابشان مى‌كنيم."
احادیث :
1.امام صادق (علیه السلام): ابوبصیر گوید: از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی این آیه: "وَأَلَّوِ اسْتَقَامُوا عَلَی الطَّرِیقَةِ لَأَسْقَیْنَاهُم مَّاءً غَدَقًا" پرسیدم. فرمود: «یعنی اینکه حتماً علم و دانشی در وجود آنها قرار می‌دادیم که بتوانند از علم ائمّه (علیهم السلام) بهره گیرند».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۰۴ / بحارالأنوار، ج۲۴، ص۲۸/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۷۰۳/ البرهان)
2.امام باقر (علیه السلام): طریقت، همان ولایت علیّّبنابیطالب (علیه السلام) است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۰۶ /الصراط المستقیم، ج۱، ص۲۸۹)
سوره جن، آیه 17 :
"لِنَفْتِنَهُمْ فِيهِ وَ مَنْ يُعْرِضْ عَنْ ذِكْرِ رَبِّهِ يَسْلُكْهُ عَذاباً صَعَداً "
"تا آنها را با اين نعمت فراوان بيازماييم؛ و هركس از ياد پروردگارش روى گرداند، او را به عذاب فزاينده‌اى گرفتار مى‌سازد!"
احادیث:
1.ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) : وَ مَنْ یُعْرِضْ عَنْ ذِکْرِ رَبِّهِ؛ ذکر پروردگار، همان ولایت علی (علیه السلام) است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۰۶ / بحارالأنوار، ج۳۵، ص۳۹۵/ بحارالأنوار، ج۳۶ص:ص۹۰/ القمی، ج۲، ص۳۹۰/ البرهان)
2.امام باقر (علیه السلام) : هرکس از علی (علیه السلام) روی گرداند، او را به عذابی صعد می‌کشاند و عذاب صعد، شدیدترین عذاب است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۰۶/ بحارالأنوار، ج۳۵، ص۳۹۵/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۷۰۴/ البرهان)
سوره جن،آیه 18 :
"وَ أَنَّ الْمَساجِدَ لِلّهِ فَلا تَدْعُوا مَعَ اللهِ أَحَداً "
"و اينكه مساجد از آنِ خداست، پس هيچ‌كس را با خدا نخوانيد."
احادیث :
1.امام کاظم (علیه السلام): "وَأَنَّ المَسَاجِدَ لِلهِ فَلَا تَدْعُوا مَعَ اللهِ أَحَدًا"، آنها اوصیاء (علیهم السلام) هستند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۰۶ / بحارالأنوار، ج۲۳، ص۳۳۰/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۷۰۵/ المناقب، ج۴، ص۳۷۸/ نورالثقلین/ البرهان/ الکافی، ج۱، ص۴۲۵)
2.امام کاظم (علیه السلام): عیسی‌بن‌داود نجّار از امام کاظم (علیه السلام) درباره‌ی آیه: "وَ أَنَّ المَساجِدَ لِلهِ فَلا تَدْعُوا مَعَ اللهِ أَحَداً" نقل می‌کند که فرمود: «از پدرم جعفربن‌محمّد (علیه السلام) شنیدم که می‌فرمود: «آنها اوصیا و ائمّه (علیهم السلام) از ما، یکی پس از دیگری هستند. به‌سوی غیر آنها دعوت نکنید که در این صورت مثل کسانی می¬شوید که با خدا کس دیگری خوانده است، این گونه نازل شده است».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۰۸ / بحارالأنوار، ج۲۳، ص۳۳۰/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۷۰۵)
سوره جن،آیه 19 :
"وَأَنَّهُ لَمّا قامَ عَبْدُ اللهِ يَدْعُوهُ كادُوا يَكُونُونَ عَلَيْهِ لِبَداً "
"واينكه هنگامى‌كه بنده‌ی خدا (محمّد) به عبادت برمى‌خاست و او را مى‌خواند، گروهى پيرامون او به شدّت ازدحام مى‌كردند."
احادیث :
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه): "وَ أَنَّهُ لَمَّا قَامَ عَبْدُ اللهِ یَدْعُوهُ" منظور، رسول خدا (صلی الله علیه و آله) است که آنها را برای ولایت امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرا می‌خواند. کَادُوا منظور قریش است. "یَکُونُونَ عَلَیْهِ لِبَدًا" با وی دشمنی ورزند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۱۰ /بحارالأنوار، ج۳۶، ص۸۹/ القمی، ج۲، ص۳۸۹/ فرات الکوفی، ص۵۱۱؛ «قل انما ... أمر ربی» زیادهًْ)
سوره جن،آیه 20 :
"قُلْ إِنَّما أَدْعُوا رَبِّي وَ لا أُشْرِكُ بِهِ أَحَداً "
"بگو: «من تنها پروردگارم را مي‌خوانم و هيچ‌كس را همتاي او قرارنمي‌دهم»."
احادیث :
امام باقر (علیه السلام): "قُلْ إِنَّمَا أَدْعُو رَبِّی"؛ یعنی، بگو: «این فرمان خداست که من مالک برای شما نیستم! برای شما اختیار زیان و هدایتی ندارم اگر از ولایت او (علی (علیه السلام)) روی برگردانید. بگو: [اگر من نیز بر خلاف فرمانش رفتار کنم] هیچ‌کس مرا در برابر او حمایت نمی‌کند. اگر آنچه به آن امر شده¬ام را پنهان سازم و پناهگاهی جز او نمی‌یابم.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۱۲ / فرات الکوفی، ص۵۱۱)
سوره جن،آیه 22 :
"قُلْ إِنِّي لَنْ يُجِيرَنِي مِنَ اللهِ أَحَدٌ وَ لَنْ أَجِدَ مِنْ دُونِهِ مُلْتَحَداً "
"بگو: «[اگر من نيز برخلاف فرمانش رفتاركنم] هيچ‌كس مرا در برابر خداوند حمايت نمى‌‌كند و پناهگاهى جز او نمى‌يابم»."
احادیث :
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه): "قُلْ إِنِّی لَن یُجِیرَنِی مِنَ اللهِ أَحَدٌ:، اگر آنچه به آن امر شده¬ام را پنهان سازم. وَ لَنْ أَجِدَ مِن دُونِهِ مُلْتَحَدًا منظور از ملتحداً، پناهگاه است. إِلَّا بَلَاغًا مِّنَ اللهِ یعنی اینکه ولایت علیّبنابیطالب (علیه السلام) را که به آن امر شده¬ام، به شما ابلاغ کنم. هرکس نافرمانی خدا و رسولش را درباره‌ی ولایت علی (علیه السلام) کند، آتش دوزخ از آن اوست و جاودانه در آن می‌مانند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۱۴ / بحارالأنوار، ج۹، ص۲۴۳)
سوره جن،آیه 21 :
"قُلْ إِنِّي لا أَمْلِكُ لَكُمْ ضَرّاً وَ لا رَشَداً "
"بگو: «من مالك زيان و هدايتى براى شما نيستم»."
احادیث :
امام کاظم (علیه السلام): محمّدبن‌فضیل از امام کاظم (علیه السلام) روایت می‌کند که فرمود: «وقتی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) مردم را به ولایت علی (علیه السلام) دعوت می‌نمود، قریش نزد آن حضرت (صلی الله علیه و آله) جمع شدند و گفتند: «ای محّمد (صلی الله علیه و آله)! ما را از این امر معاف کن». پیغمبر (صلی الله علیه و آله) به آنها فرمود: «این امر با خداست با من نیست، آنها حضرت (صلی الله علیه و آله) را متّهم کردند و از نزدش رفتند. پس خدا این آیه نازل فرمود: "قُلْ إِنِّی لا أَمْلِکُ لَکُمْ ضَرًّا وَ لا رَشَداً قُلْ إِنِّی لَنْ یُجِیرَنِی مِنَ اللهِ إِنْ عَصَیْتُهُ أَحَدٌ وَ لَنْ أَجِدَ مِنْ دُونِهِ مُلْتَحَداً إِلَّا بَلاغاً مِنَ اللهِ وَ رِسالاتِهِ". عرض کردم: «این تنزیل است»؟ فرمود: «آری»! سپس خدا برای تأکید مطلب فرموده است: هرکس نافرمانی خدا و رسولش [در ولایت علی (علیه السلام)] کند، آتش دوزخ از آن اوست و جاودانه در آن می‌مانند!. (جن/۲۳) عرض کردم: «[این کار شکنی کفّار همچنان ادامه می‌یابد] تا آنچه را به آنها وعده داده شده، ببینند. آنگاه می‌دانند چه کسی یاورش ضعیفتر و جمعیّتش کمتر است»! (جن/۲۴) فرمود: «مقصود از این آیه قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) و یاران اوست».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۱۲ /الکافی، ج۱، ص۴۳۴/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۳۸/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۷۰۵/ بحارالأنوار، ج۳۷، ص۱۶۱؛ «قلت حتی ابدا ... القایم و انصاره» محذوف/ المناقب، ج۳، ص۳۹؛ «قلت حتی ابدا ... القایم و انصاره» محذوف/ نورالثقلین؛ «قل انی لن یجیرنی ... القایم و أنصاره» محذوف)
سوره جن،آیه 23 :
" إِلّا بَلاغاً مِنَ اللهِ وَ رِسالاتِهِ وَ مَنْ يَعْصِ اللهَ وَ رَسُولَهُ فَإِنَّ لَهُ نارَ جَهَنَّمَ خالِدِينَ فِيها أَبَداً "
"تنها وظيفه‌ی من ابلاغ از سوى خدا و رساندن رسالات اوست؛ و كسانى كه نافرمانى خدا و پيامبرش كنند، آتش دوزخ از آن آنهاست و جاودانه در آن مى‌مانند."
احادیث :
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه): "وَ مَنْ یَعْصِ اللهَ وَ رَسُولَهُ" هرکه مخالفت خدا و پیامبر (صلی الله علیه و آله) را مورد ولایت علی (علیه السلام) بنماید، آتش دوزخ از آن آنهاست و جاودانه در آن می‌مانند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۱۴ / بحارالأنوار، ج۳۳، ص۱۶۲/ القمی، ج۲، ص۳۸۹/ فرات الکوفی، ص۵۱۱/ نورالثقلین)
سوره جن،آیه 24 :
"حَتّى إِذا رَأَوْا ما يُوعَدُونَ فَسَيَعْلَمُونَ مَنْ أَضْعَفُ ناصِراً وَ أَقَلُّ عَدَداً "
"[اين كارشكنى كفّار همچنان ادامه مى‌يابد] تا هنگامى‌كه آنچه را به آنها وعده داده شده ببينند؛ آنگاه مى‌دانند چه كسى ياورش ضعيف‌تر و جمعيّتش كمتر است!"
احادیث :
امام کاظم (علیه السلام): محمّدبن‌فضیل گوید: از امام کاظم (علیه السلام) درباره‌ی این آیه: "حَتَّی إِذا رَأَوْا ما یُوعَدُونَ فَسَیَعْلَمُونَ مَنْ أَضْعَفُ ناصِراً وَ أَقَلُّ عَدَداً" پرسیدم. فرمود: «مقصود از این آیه قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) و یاران اوست».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۱۶ /الکافی، ج۱، ص۴۳۴)
سوره جن،آیه 26 :
"عالِمُ الْغَيْبِ فَلا يُظْهِرُ عَلى غَيْبِهِ أَحَداً "
"داناى غيب اوست و هيچ‌كس را بر اسرار غيبش آگاه نمى‌سازد."
احادیث :
پیامبر (صلی الله علیه و آله): حمران گوید: امام صادق (علیه السلام) فرمود: «جبرئیل (علیه السلام) دو انار برای پیغمبر (صلی الله علیه و آله) آورد، رسول خدا (صلی الله علیه و آله) یکی را خورد و دیگری را دو نیمه کرد، نیمی را هم خورد و نیمی را به علی (علیه السلام) خورانید. پس پیغمبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «برادرم! می‌دانی این دو انار چه بود»؟ گفت: «نه»! فرمود: «اوّلی نبوّت بود که [مخصوص من است و] تو را از آن بهره‌ای نیست و امّا دیگری علم و دانش بود که تو در آن با من شریک هستی». من گفتم: «چگونه علی (علیه السلام) در علم شریک پیغمبر (صلی الله علیه و آله) بود»؟ فرمود: «خدا هیچ علمی را به محمّد (صلی الله علیه و آله) نیاموخت جز آنکه به او دستور داد که آن را به علی (علیه السلام) بیاموزد»».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۲۴ /الکافی، ج۱، ص۲۶۳/ نورالثقلین)
سوره جن،آیه 27 :
"إِلّا مَنِ ارْتَضى مِنْ رَسُولٍ فَإِنَّهُ يَسْلُكُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ رَصَداً "
"مگر پيامبرانى كه [آنان را برگزيده و] از آنها راضى است و مراقبينى از پيش رو و پشت‌سر براى آنها قرار مى‌دهد."
احادیث :
1. علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- عَالِمُ الْغَیْبِ فَلَا یُظْهِرُ عَلَی غَیْبِهِ أَحَدًا إِلَّا مَنِ ارْتَضَی مِن رَّسُولٍ فَإِنَّهُ یَسْلُکُ مِن بَیْنِ یَدَیْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ رَصَدًا، خداوند عزّوجلّ به رسولش (صلی الله علیه و آله) که از او خشنود است، درباره‌ی اخباری که قبلاً اتّفاق افتاده، و اخبار مربوط به امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) و رستاخیز و قیامت، اطّلاع می‌دهد.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۲۶/ بحارالأنوار، ج۵۳، ص۵۸)
2. امام علی (علیه السلام): رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در گوشم نجوا کرد و آنچه بوده و آنچه تا قیامت واقع می‌شود به من آموخت و خداوند آن [علوم] را برای [آگاهی] من، بر زبان پیامبرش جاری ساخت.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۲۶/ نورالثقلین)
3. علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه): عَالِمُ الْغَیْبِ فَلَا یُظْهِرُ عَلَی غَیْبِهِ أَحَدًا إِلَّا مَنِ ارْتَضَی مِن رَّسُولٍ، منظور، علی مرتضی (علیه السلام) است که مورد رضا و پسند رسول خدا (صلی الله علیه و آله) است و علی (علیه السلام) از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) است. خداوند می‌فرماید: فَإِنَّهُ یَسْلُکُ مِن بَیْنِ یَدَیْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ رَصَدًا، گوید: در قلبش علم و در پشت سرش نگهبانان است، او را آموزش می¬دهد و علم را به درون او می‌افکند و خداوند او را به طریق الهام تعلیم می¬دهد؛ و «رصد» تعلیمی است که [امام علی (علیه السلام)] از جانب پیامبر (صلی الله علیه و آله) می¬بیند تا بداند پیامبرانش رسالت‌های پروردگارشان را ابلاغ کرده‌اند و او به آنچه نزد آنهاست احاطه دارد و همه چیز را احصار کرده است. یعنی هرچه بوده و هست، از روزی که خدا آدم را آفرید تا قیام قیامت، آن را می¬داند؛ چه فتنه باشد، چه فرو رفتن در زمین یا پرتاب شدن یا اُمّت¬هایی که از پیش هلاک گشته و یا در آینده هلاک خواهند شد، و چه تعداد پیشوای ظالم و عادل آمده و خواهد آمد، همه را با نام و نسب می¬شناسد و می¬داند که به مرگ طبیعی می¬میرند یا کشته می¬شوند، و چه بسا امامانی که تنها گذاشته شده و این تنهایی آنها را زیانی نمی¬رساند و چه بسا امامانی یاری داده شدند بی¬آنکه این یاری رساندن یاوران سودی برای آنها داشته باشد».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۲۶/ القمی، ج۲، ص۳۹۰/ نورالثقلین)
4. امام باقر (علیه السلام): سدیر صیرفی گوید: حمران گفت: پس منظور از این آیه: عَالِمُ الْغَیْبِ فَلَا یُظْهِرُ عَلَی غَیْبِهِ أَحَدًا چیست»؟ امام باقر (علیه السلام) فرمود: «إِلَّا مَنِ ارْتَضَی مِن رَّسُولٍ، به خدا سوگند! محمّد (صلی الله علیه و آله) از جمله کسانی بود که مورد رضایت خدا بود، امّا درباره‌ی این سخن خداوند عزّوجلّ: عَالِمُ الْغَیْبِ، خداوند نسبت به آنچه از خلق او پنهان است، علم و آگاهی دارد. از جمله اینکه به مقدّرات عالم و آنچه که در علم اوست، پیش از آنکه آن را بیافریند و قبل از آنکه آن را به فرشتگان منتقل سازد، آگاه است. ای حمران! این علم (علم موقوف)، خاصّ خداوند است که خواست و اراده‌ی آن در اختیار اوست؛ اگر بخواهد، آن را به مرحله وقوع می‌رساند یا آنکه در آن خصوص برای او بدا حاصل می¬شود و آن را به مرحله‌ی وقوع نمی¬رساند. امّا آن علمی که خداوند عزّوجلّ آن را تقدیر می‌کند و آن را به انجام می‌رساند، همان علمی است که ابتدا به رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و سپس به ما ختم می¬شود».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۲۸/ الکافی، ج۱، ص۲۵۶)
سوره جن،آیه 28 :
"لِيَعْلَمَ أَنْ قَدْ أَبْلَغُوا رِسالاتِ رَبِّهِمْ وَ أَحاطَ بِما لَدَيْهِمْ وَ أَحْصى كُلَّ شَيْءٍ عَدَداً "
"تا معلوم شود پيامبرانش رسالت‌هاى پروردگارشان را ابلاغ كرده‌اند؛ و او به آنچه نزد آنهاست احاطه دارد و همه چيز را احصا كرده است."
احادیث :
امام علی (علیه السلام)- من کسی هستم که همه چیز را با علمی که خداوند آن را به من سپرد برشمرده‌ام.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۳۰/ مختصرالبصایر، ص۱۳۲)
*سوره مزمل :
سوره مزمل، آیه 10 :
"وَ اصْبِرْ عَلى ما يَقُولُونَ وَ اهْجُرْهُمْ هَجْراً جَميلاً "
"و در برابر آنچه [دشمنان] مي‌گويند شكيبا باش و به‌طرزي شايسته از آنان دوري گزين."
احادیث :
امام صادق (علیه السلام): ابوبصیر گوید: امام صادق (علیه السلام) در مورد آیه: اصْبِرْ عَلی ما یَقُولُونَ فرمود: «یعنی ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! بر اینکه آنها تو را تکذیب می‌نمایند، صبر کن. من به‌وسیله‌ی مردی از نژاد تو انتقام خواهم گرفت و او همان قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) من است که او را بر خون ستمگران مسلّط نموده‌ام.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۴۴/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۴۹۲)
سوره مزمل،آیه 11 :
"وَ ذَرْني وَ الْمُكَذِّبينَ أُولِي النَّعْمَةِ وَ مَهِّلْهُمْ قَليلاً "
"و مرا با تكذيب‌كنندگان صاحب نعمت واگذار، و آنها را كمي مهلت ده."
احادیث :
امام باقر (علیه السلام): "وَ ذَرْنِی وَ المُکَذِّبِینَ؛" این، تهدیدی از جانب خداوند عزّوجلّ است برای کسانی که ولایت امیرالمؤمنین (علیه السلام) را تکذیب کردند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۴۴ /المناقب، ص۳، ص۲۰۳/ البرهان)
سوره مزمل، آیه 20 :
"... وَ أَقْرِضُوا اللهَ قَرْضاً حَسَناً وَ ما تُقَدِّمُوا لِأَنْفُسِكُمْ مِنْ خَيْرٍ تَجِدُوهُ عِنْدَ اللهِ هُوَ خَيْراً وَ أَعْظَمَ أَجْراً وَ اسْتَغْفِرُوا اللهَ إِنَّ اللهَ غَفُورٌ رَحيمٌ"
"... و به خدا «قرض الحسنه» دهيد [در راه او انفاق نماييد] و [بدانيد] آنچه از كارهاي نيك براي خود از پيش مي‌فرستيد آن را نزد خدا به بهترين وجه و بزرگ‌ترين پاداش خواهيد يافت؛ و از خدا آمرزش بطلبيد كه خداوند آمرزنده و مهربان است."
احادیث:
1.امام صادق (علیه السلام) : به خدا قسم این اختصاص به رسیدگی و پیوند با امام (علیه السلام) دارد.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۵۲ / الکافی، ج۱، ۵۳۷)
2.امام کاظم (علیه السلام) : مَنْ ذَا الَّذِی یُقْرِضُ اللهَ قَرْضاً حَسَناً؛ مقصود از آن پیوستن به امام (علیه السلام) در دولت تبهکاران است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۵۲/ الکافی، ج۸، ص۳۰۲/ بحرالعرفان، ج۱۶، ص۶۵)
*سوره مدثر :
سوره مدثر،آیات 8 تا 10 :
"فَإِذا نُقِرَ فِي النّاقُورِ "(8)
"و [بدانيد] هنگامى‌كه در صور دميده شود."
"فَذالِكَ يَوْمَئِذٍ يَوْمٌ عَسِيرٌ "(9)
"آن روز، روز سختى است."
"عَلَى الْكافِرِينَ غَيْرُ يَسِيرٍ(10)
"كه براى كافران آسان نيست!"
احادیث :
1.امام صادق (علیه السلام)ک مفضّل‌بن‌عمر از امام صادق (علیه السلام) روایت می‌کند که درباره‌ی این آیه: فَإِذَا نُقِرَ فِی النَّاقُورِ، فرمود: «بی‌گمان، در میان ما، امامی پیروز و غایب خواهد بود، که هرگاه خداوند عزّوجلّ بخواهد امر خویش را به منصه‌ی ظهور برساند، به قلب آن امام غایب (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، اشاره‌ای می‌کند و آن امام ظهور خواهد کرد و امر خدای عزّوجلّ را جاری خواهد کرد».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۶۴ /الکافی، ج۱، ص۳۴۳/ مستدرک الوسایل، ج۱۲، ص۲۹۹؛ «بتفاوت لفظی»/ بحارالأنوار، ج۲، ص۷۰ / بحارالأنوار، ج۵۱، ص۵۷/ بحارالأنوار، ج۵۲، ص۲۸۴/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۷۰۸/ رجال الکشی، ص۱۹۲ / الغیبهًْ للطوسی، ص۱۶۴/ کمال الدین، ص۲، ص۳۴۹/ الغیبهًْ للنعمانی، ص۱۸۷/ نورالثقلین/ البرهان)
2.امام باقر (علیه السلام):جابربن‌یزید از امام باقر (علیه السلام) روایت می‌کند که فرمود: "فَإِذَا نُقِرَ فِی النَّاقُورِ"، ناقور ندایی از آسمان است که می‌گوید: ولیّ شما فلانی فرزند فلانی که قائم به حق است. جبرئیل در آن روز، سه ساعت آن ندا را تکرار می‌کند و آن روز، روزی دشوار است که بر کافران آسان نیست. منظور از کافران، فرقه‌ی مرجئه هستند که به نعمت‌های خداوند و ولایت علیّبنابیطالب (علیه السلام) کفر ورزیدند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۶۶ /تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۷۰۸/ البرهان)
سوره مدثر،آیه 16 :
"كَلّا إِنَّهُ كانَ لِآياتِنا عَنِيداً "
"هرگز چنين نخواهد شد؛ چرا كه او نسبت به آيات ما دشمنىميورزد."
احادیث :
1.امام باقر (علیه السلام)- جابر (رحمة الله علیه) از امام باقر (علیه السلام) روایت می‌کند که درباره‌ی آیه: "کَلَّا إِنَّهُ کانَ لِآیاتِنا عَنِیداً" فرمود: «او دشمن ائمّه (علیهم السلام) است و مردم را از راه آنها باز می‌دارد که آنها آیات خدا هستند».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۷۰/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۲۵/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۷۰۹)
2.امام صادق (علیه السلام): "کَلَّا إِنَّهُ کَانَ لِآیَاتِنَا عَنِیدًا"؛ یعنی اینکه ولایت علی (علیه السلام) را انکار می‌کرد و نمی‌پذیرفت و سخن رسول خدا (صلی الله علیه و آله) را در این خصوص پذیرا نبود.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۷۰/ بحارالأنوار، ج۳۰، ص۱۶۸/ القمی، ج۲، ص۳۹۵)
سوره مدثر،آیه 18 :
"إِنَّهُ فَكَّرَ وَ قَدَّرَ "
"او [براى مبارزه با قرآن] انديشه كرد و نقشه‌اى [شيطانى] كشيد!"
احادیث :
امام صادق (علیه السلام): "إِنَّهُ فَکَّرَ وَ قَدَّرَ"، یعنی او در مورد ولایت که به آن مأمور شده بود، اندیشید و عهد بست، اگر رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) از دنیا رفت، بیعتی را که در زمان رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) با امیرمؤمنان کرده بود به حضرت وانگذارد (تسلیم نکند).
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۷۲/ بحارالأنوار، ج۳۰، ص۱۶۸/ القمی، ج۲، ص۳۹۵)
سوره مدثر،آیه 20 :
"ثُمَّ قُتِلَ كَيْفَ قَدَّرَ "
"باز هم مرگ بر او، چگونه نقشه كشيد؟!"
احادیث :
امام صادق (علیه السلام): "فَقُتِلَ کَیْفَ قَدَّرَ * ثُمَّ قُتِلَ کَیْفَ قَدَّرَ"؛ شکنجه‌ی او عذابی بعد از عذاب است که قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) او را عذاب می‌دهد.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۷۲ / بحارالأنوار، ج۳۰، ص۱۶۹/ القمی، ج۲، ص۳۹۵)
سوره مدثر،آیه 21 :
"ثُمَّ نَظَرَ "
"پس نگاهىكرد."
احادیث :
امام صادق (علیه السلام): "ثُمَّ نَظَرَ" سپس به رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و امیرالمؤمنین (علیه السلام) نگاه کرد.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۷۲ / بحارالأنوار، ج۳۰، ص۱۶۹/ القمی، ج۲، ص۳۹۵)
سوره مدثر،آیه 31 :
"وَ ما جَعَلْنا أَصْحابَ النّارِ إِلّا مَلائِكَةً وَ ما جَعَلْنا عِدَّتَهُمْ إِلّا فِتْنَةً لِلَّذِينَ كَفَرُوا لِيَسْتَيْقِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ وَ يَزْدادَ الَّذِينَ آمَنُوا إِيماناً وَ لا يَرْتابَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ لِيَقُولَ الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ وَ الْكافِرُونَ ما ذا أَرادَ اللهُ بِهذا مَثَلاً كَذالِكَ يُضِلُّ اللهُ مَنْ يَشاءُ وَ يَهْدِي مَنْ يَشاءُ وَ ما يَعْلَمُ جُنُودَ رَبِّكَ إِلّا هُوَ وَ ما هِيَ إِلّا ذِكْرى لِلْبَشَرِ "
"نگهبانان دوزخ را فقط فرشتگان [عذاب] قرار داديم، و تعداد آنها را جز براى آزمايش كافران معيّن نكرديم تا اهل كتاب (يهود و نصارى) يقين پيدا كنند و بر ايمان مؤمنان بيفزايد، و اهل كتاب و مؤمنان [در حقّانيت اين كتاب آسمانى] ترديد به خود راه ندهند، و بيماردلان و كافران بگويند: «خدا از اين سخن چه منظورى دارد»؟! [آرى] اين‌گونه خداوند هركس را بخواهد گمراه مى‌سازد و هركس را بخواهد هدايت مىكند. و لشكريان پروردگارت را جز او كسى نمىداند، و اين جز هشدار و تذكّرى براى انسان‌ها نيست!"
احادیث :
امام کاظم (علیه السلام)-: محمّدبن‌فضیل گوید: به امام کاظم (علیه السلام) عرض کردم: «منظور از "لِیَسْتَیْقِنَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتَابَ" چیست»؟ فرمود: «یقین افزون‌تری داشته باشند که خداوند عزّوجلّ و رسولش و وصیّ آن بر حق هستند». عرض کردم: «منظور از "وَ یَزْدَادَ الَّذِینَ آمَنُوا إِیمَانًا" چیست»؟ فرمود: «نسبت به ولایت جانشین و وصیّ پیامبر (صلی الله علیه و آله)، ایمان افزون‌تری پیدا کنند». عرض کردم: «منظور از "وَ لَا یَرْتَابَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتَابَ وَ المُؤْمِنُونَ" چیست»؟ فرمود: «نسبت به ولایت علی (علیه السلام) است». عرض کردم: «منظور از این شک و ریب چیست»؟ فرمود: «منظور، اهل کتاب و مؤمنانی هستند که خداوند درباره‌ی آنها می‌فرماید: نسبت به ولایت علی (علیه السلام) شک و تردید ندارند». عرض کردم: «منظور از "وَ مَا هِیَ إِلَّا ذِکْرَی لِلْبَشَرِ" چیست»؟ فرمود: «آری، منظور ولایت علی (علیه السلام) است».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۸۰ /الکافی، ج۱، ص۴۳۴/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۳۸/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۷۱۴؛ «لیتیقنون» بدل «یستیقنون»/ نورالثقلین/ البرهان)
سوره مدثر، آیه 35 :
"إِنَّها لِأَحْدَى الْكُبَرِ "
"كه آن [حوادث هولناك قيامت] از مسائل مهم است!"
احادیث :
1.امام کاظم (علیه السلام): محمّدبن‌فضیل گوید: از امام کاظم (علیه السلام) درباره‌ی این آیه: "إِنَّهَا لَإِحْدَی الْکُبَر" پرسیدم؟ فرمود: «ولایت است».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۸۴/الکافی، ج۱، ص۴۳۴/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۳۸/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۷۱۴)
2.امام باقر (علیه السلام): "إِنَّهَا لَإِحْدَی الْکُبَر* نَذِیرًا لِّلْبَشَرِ"؛ منظور، فاطمه (سلام الله علیها) است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۸۴/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۳۱/ القمی، ج۲، ص۳۹۶/ نورالثقلین/ البرهان)
سوره مدثر،آیه 37 :
"لِمَنْ شاءَ مِنْكُمْ أَنْ يَتَقَدَّمَ أَوْ يَتَأَخَّرَ "
"براى كسانى از شما كه مى‌خواهند [به‌سوى هدايت] پيش روند يا عقب بمانند."
احادیث :
امام کاظم (علیه السلام): هرکس به‌سوی ولایت ما سبقت جوید از جهنّم دور شده و هرکه از ولایت کناره‌گیری کند به جهنّم نزدیک شده است؛ به‌جز اصحاب یمین. به خدا قسم آنها شیعیان ما هستند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۸۴ /الکافی، ج۱، ص۴۳۴/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۳۸)
سوره مدثر، آیات 38 و 39 :
"كُلُّ نَفْسٍ بِما كَسَبَتْ رَهِينَةٌ "(38)
"[آرى] هركس در گرو اعمال خويش است."
"إِلّا أَصْحابَ الْيَمِينِ "(39)
"مگر «اصحاب يمين» [كه نامه‌ی اعمالشان را به دست راستشان مى‌دهند]!"
احادیث:
1.امام باقر (علیه السلام) : جابربن‌عبدالله انصاری گوید: در محضر امام باقر (علیه السلام) بودیم که مردی این آیه: کُلُّ نَفْسٍ بِما کَسَبَتْ رَهِینَةٌ إِلَّا أَصْحابَ الْیَمِینِ را قرائت کرد. شخصی گفت: «اصحاب یمین کدام افراد هستند»؟ امام (علیه السلام) فرمود: «شیعیان علیّبنابیطالب (علیه السلام)».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۸۶/ بحارالأنوار، ج۶۵، ص۴۸/ بشارهًْ المصطفی، ص۱۶۲)
2.امام باقر (علیه السلام) : أَصْحابَ الْیَمِینِ؛ ما و شیعیانمان می‌باشیم.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۸۶ / فرات الکوفی، ص۵۱۳/ شواهدالتنزیل، ج۲، ص۳۸۸/ البرهان)
سوره مدثر،آیات 40 و 41 :
"فِي جَنّاتٍ يَتَساءَلُونَ "(40)
"آنها در باغ‌هاى بهشتى‌اند، و سؤال مى‌كنند."
"عَنِ الْمُجْرِمِينَ "(41)
"از مجرمان؛"
احادیث :
1.پیامبر (صلی الله علیه و آله): پیامبر (صلی الله علیه و آله) به علی (علیه السلام) فرمود: «ای علی (علیه السلام)! در این آیات: "کُلُّ نَفْسٍ بِمَا کَسَبَتْ رَهِینَةٌ* إِلَّا أَصْحَابَ الْیَمِینِ* فِی جَنَّاتٍ یَتَسَاءلُونَ* عَنِ المُجْرِمِینَ* مَا سَلَکَکُمْ فِی سَقَرَ"؛ منظور از گناهکاران، همان کسانی هستند که ولایت تو را انکار کردند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۸۶ / بحارالأنوار، ج۲۴، ص۸/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۷۱۴/ البرهان)
2.امام باقر (علیه السلام): مجرمان [در پاسخ] به امام علی (علیه السلام) می‌گویند: «ای علی (علیه السلام)! کسانی که ولایت تو را تکذیب کردند [ما را به دوزخ وارد ساختند]».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۸۶ / بحارالأنوار، ج۳۶، ص۱۰۹)
سوره مدثر،آیات 42 و 43 :
"ما سَلَكَكُمْ فِي سَقَرَ "(42)
"«چه چيز شما را به دوزخ وارد ساخت»؟!"
"قالُوا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّينَ "(43)
"مى‌گويند: ما از نمازگزاران نبوديم."
احادیث :
1.علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه): به دشمنان آل محمّد (علیهم السلام) می‌گویند: «ما سَلَکَکُمْ فِی سَقَرَ»؟ آنها پاسخ می‌دهند: «لَمْ نَکُ مِنَ المُصَلِّینَ». یعنی از پیروان امامان (علیهم السلام) نبودیم.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۸۸ /القمی، ج۲، ص۳۹۵)
2.امام صادق (علیه السلام): "قالُوا لَمْ نَکُ مِنَ الْمصَلِّینَ"؛ مقصود این است که: از امامانی (علیهم السلام) که خدای تبارک‌وتعالی درباره‌ی ایشان فرموده است: و [سوّمین گروه] پیشگامان پیشگامند، آنها مقرّبانند!. (واقعه/۱۱-۱۰)، پیروی نکردیم». مگر نمی‌بینی که مردم اسبی را که در مسابقه پشت‌سر سابق است مصلّی نامند؟ همین معنی مقصود است. در آنجا که فرماید: "لَمْ نَکُ مِنَ المُصَلِّینَ" یعنی پیرو پیشروان نبودیم.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۸۸ /الکافی، ج۱، ص۴۱۹/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۷؛ «لم نکن» بدل «لم نک»/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۰۰/ المناقب، ج۴، ص۳۳۰؛ «اولیک المقربون» محذوف و «انا نری أن» بدل «أما تری»/ الصراطالمستقیم، ج۱، ص۱۹۱؛ «بتفاوت»)
3.امام کاظم (علیه السلام)ک محمّدبن‌فضیل گوید: از امام کاظم (علیه السلام) درباره‌ی سخن خدای عزّوجلّ: "لَمْ نَکُ مِنَ الْمصَلِّینَ" پرسیدم. فرمود: «یعنی ما دوستدار وصیّ محمّد (صلی الله علیه و آله) و اوصیاء (علیهم السلام) بعد از او نبودیم». و به آنها صلوات نمی‌فرستادند».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۸۸ /الکافی، ج۱، ص۴۳۴/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۳۸/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۷۱۴؛ «لانصلی» بدل «لایصلون»/ نورالثقلین)
سوره مدثر،آیه 44 :
"وَ لَمْ نَكُ نُطْعِمُ الْمِسْكِينَ "
"و اطعام مستمند نمى‌كرديم."
احادیث :
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه): "وَلَمْ نَکُ نُطْعِمُ الْمِسْکِینَ"، منظور، حقوق آل رسول خدا (صلی الله علیه و آله)؛ همان خمس است که متعلّق به خویشاوندان و یتیمان و فقیران و در راه ماندگان است که آل رسول خدا (صلی الله علیه و آله) هستند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۹۰ / مستدرک الوسایل، ج۷، ص۲۷۹/ بحارالأنوار، ج۹۳، ص۱۸۵/ القمی، ج۲، ص۳۹۵/ نورالثقلین/ البرهان؛ «الرسول» بدل «محمد»)
سوره مدثر،آیات 45 تا 47 :
"وَ كُنّا نَخُوضُ مَعَ الْخائِضِينَ "(45)
"و پيوسته با اهل باطل همنشين و هم‌صدا بوديم."
"وَكُنّا نُكَذِّبُ بِيَوْمِ الدِّينِ "(46)
"و همواره روز جزا را انكار مى‌كرديم."
"حَتّى أَتانَا الْيَقِينُ "(47)
"تا زمانى‌كه مرگ ما فرا رسيد!"
احادیث :
1.پیامبر (صلی الله علیه و آله): "وَ کُنَّا نَخُوضُ مَعَ الخَائِضِینَ"، پس اصحاب یمین به آنان می‌گویند: «مگر این همان کسی نبود که از او صرف‌نظر کردید. پس چه چیزی شما را به راه دوزخ کشاند»؟ می‌گویند: «وَ کُنَّا نُکَذِّبُ بِیَوْمِ الدِّینِ* حَتَّی أَتانَا الْیَقِینُ» پس به آنها گفتند: «ای گناهگاران! این همان چیزی است که شما را وارد دوزخ کرد، و روز جزا، روز پیمان و میثاق است، آن روز که ولایت تو را دروغ انگاشتند».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۹۰ / بحارالأنوار، ج۲۴، ص۸/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۷۱۴)
2.امام باقر (علیه السلام): "وَ کُنَّا نُکَذِّبُ بِیَوْمِ الدِّینِ"؛ منظور روز قیام حضرت قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۹۰ / بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۲۵/ فرات الکوفی، ص۵۱۴؛ «فذلک یوم القایم (» بدل «قال یوم الدین خروج القایم»/ بحارالأنوار، ج۵۱، ص۶۱)
3.امام باقر (علیه السلام): حَتَّی أَتانَا الْیَقِینُ (روز ظهور قائم آل محمّد (عجل الله تعالی فرجه الشریف)) را تکذیب می‌کردیم.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۹۲/ بحارالأنوار، ج۵۱، ص۶۱/ فرات الکوفی، ص۵۱۴)
سوره مدثر،آیه 48 :
"فَما تَنْفَعُهُمْ شَفاعَةُ الشَّافِعينَ"
"از اين‌رو شفاعت شفاعت‌كنندگان به حال آنها سودي نمي‌بخشد."
احادیث :
پیامبر (صلی الله علیه و آله): چهار کس را روز قیامت خودم شفاعت خواهم نمود؛ هرچند با بار گناه مردم روی زمین به نزد من آیند: یاور خاندانم را و آن را که نیازمندی آنان را هنگامی‌که راه چاره بر آنان بسته باشد برطرف سازد و کسی را که آنان را به دل و زبان دوست داشته باشد و کسی را که با دست خویش از آنان دفاع نماید.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۹۲ /الخصال، ج۱، ص۱۹۶)
سوره مدثر،آیه 49 :
"فَما لَهُمْ عَنِ التَّذْكِرَةِ مُعْرِضينَ "
"قوله تعالي: چرا آنها از تذكّر روي گردانند؟!"
احادیث :
1.امام کاظم (علیه السلام): محمّدبن‌فضیل گوید: از امام کاظم (علیه السلام) درباره‌ی آیه: "فَما لَهُمْ عَنِ التَّذْکِرَةِ مُعْرِضِینَ" پرسیدم. فرمود: «یعنی چه شده که آنها از ولایت اعراض دارند». گفتم: «کَلَّا إِنَّها تَذْکِرَةٌ». فرمود: «منظور ولایت است».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۹۲ /الکافی، ج۱، ص۴۳۴/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۳۸ و نورالثقلین؛ فیهما: «قلت کلا ... قال الولایهًْ» محذوف)
2.امام باقر (علیه السلام): "فَما لَهُمْ عَنِ التَّذْکِرَةِ مُعْرِضِینَ"؛ منظور از تذکره و آیه‌ی امیرالمؤمنین (علیه السلام) است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۹۴/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص 325)
سوره مدثر،آیات 50 و 51 :
"كَأَنَّهُمْ حُمُرٌ مُسْتَنْفِرَةٌ "(50)
"گويي گورخراني رميده‌اند."
"فَرَّتْ مِنْ قَسْوَرَةٍ "(51)
"كه از [مقابل] شيري فرار كرده‌اند!"
احادیث :
امام باقر (علیه السلام): جابر (رحمة الله علیه) از امام باقر (علیه السلام) درباره‌ی آیه: "... کَأَنَّهُمْ حُمُرٌ مُسْتَنْفِرَةٌ فَرَّتْ مِنْ قَسْوَرَةٍ" نقل می‌کند که فرمود: «یعنی آنها مانند الاغ‌های وحشی هستند (گوره‌خر) که از دیدن شیر فرار کنند) دشمنان آل محمّد (علیهم السلام) همین‌طور هستند؛ وقتی یکی از فضایل آل محمّد (علیهم السلام) را می‌شنوند از حق فرار می‌کنند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص/۱۹۴ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۲۵)
سوره مدثر،آیه 53 :
"كَلاَّ بَلْ لا يَخافُونَ الْآخِرَةَ "
"چنين نيست كه آنان مي‌گويند، بلكه آنها از آخرت نمي‌ترسند!"
احادیث :
امام باقر (علیه السلام): "کَلَّا بَلْ لا یَخافُونَ الْآخِرَةَ"؛ منظور دولت حضرت قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۹۸/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۲۵)
سوره مدثر،آیه 54 :
"كَلاَّ إِنَّهُ تَذْكِرَةٌ "
"چنين نيست كه آنها مي‌گويند، آن (قرآن) يك تذكّر و يادآوري است!"
احادیث :
1.امام باقر (علیه السلام): جابر (رحمة الله علیه) از امام باقر (علیه السلام) درباره‌ی این آیه پس از معرّفی تذکره که منظور همان ولایت آل محمّد (علیهم السلام) است، می‌فرماید: "کَلَّا إِنَّهُ تَذْکِرَةٌ فَمَنْ شاءَ ذَکَرَهُ* وَ ما یَذْکُرُونَ إِلَّا أَنْ یَشاءَ اللهُ هُوَ أَهْلُ التَّقْوی وَ أَهْلُ المَغْفِرَةِ"
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۹۸/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۲۵)
2.امام کاظم (علیه السلام): محمّدبن‌فضیل از امام کاظم (علیه السلام) نقل می‌کند... که [درباره‌ی آیه:] "کَلَّا إِنَّها تَذْکِرَةٌ" فرمود: «منظور ولایت است».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۱۹۸ /الکافی، ج۱، ص۴۳۴)
سوره مدثر،آیه 56 :
"وَ ما يَذْكُرُونَ إِلاَّ أَنْ يَشاءَ اللهُ هُوَ أَهْلُ التَّقْوى وَ أَهْلُ الْمَغْفِرَةِ "
"قوله تعالي: و هيچ‌كس پند نمي‌گيرد مگر اينكه خدا بخواهد او اهل تقوا و اهل آمرزش است!"
احادیث :
امام باقر (علیه السلام): تقوی در این آیه پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و مغفرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۲۰۰/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۲۵)
*سوره قیامه :
سوره قیامه،آیه 5 :
"بَلْ يُريدُ الْإِنْسانُ لِيَفْجُرَ أَمامَهُ "
"[انسان شك در معاد ندارد] بلكه او مي‌خواهد [آزادانه] در تمام عمر گناه كند"
احادیث :
1.ائمّه (علیهم السلام): منظور از این آیه: "بَلْ یُرِیدُ الْإِنسَانُ لِیَفْجُرَ أَمَامَهُ"، این است که می‌خواهد علیه امیرالمؤمنین (علیه السلام) فجور کند، یعنی اینکه مکر و توطئه‌چینی کند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۲۰۴/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۷۱۶/ البرهان)
2.امام باقر (علیه السلام): هنگامی‌که این آیه نازل شد: "بَلْ یُرِیدُ الْإِنْسانُ لِیَفْجُرَ أَمامَهُ"، ابوبکر نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله) آمد. پیامبر (صلی الله علیه و آله) به او فرمود: «بر علی (علیه السلام) به‌عنوان امیرمؤمنان سلام کن». گفت: «[این دستور] از طرف خدا و از طرف رسول او است»؟ فرمود: «از طرف خدا و از طرف رسول او است». سپس عمر وارد شد. فرمود: «بر علی (علیه السلام) به‌عنوان امیرمؤمنان سلام کن». گفت: «[این دستور] از طرف خدا و از طرف رسول او است»؟ فرمود: «از طرف خدا و از طرف رسول او است». سپس نازل شد: "یُنَبَّؤُا الْإِنْسانُ یَوْمَئِذٍ بِماقَدَّمَ وَ أَخَّرَ". (قیامت/۱۳)» آنچه پیش فرستاده [که عبارت است] از چیزهایی که به او دستور داده شده و آنچه تأخیر انداخته [که عبارت است] از چیزهایی که انجام نداده هنگامی‌که به او دستور داده شد که بر علی (علیه السلام) به‌عنوان امیرمؤمنان سلام کند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۲۰۴/ بحارالأنوار، ج۳۷، ص۳۲۸/ الیقین، ص۴۰۷)
سوره قیامه،آیه 17 :
"إِنَّ عَلَيْنا جَمْعَهُ وَ قُرْآنَهُ "
"چرا كه جمع‌كردن و خواندن آن بر عهده‌ی ماست."
احادیث :
امام باقر (علیه السلام): جز دروغگو هیچ‌کس از مردم ادّعا نکند که تمام قرآن را چنان‌که نازل شده، جمع کرده است، و کسی جز علیّبنابیطالب و امامان پس از وی (علیهم السلام) آن را چنان‌که خدای تعالی فرستاده، جمع و نگهداری نکرده‌اند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۲۱۴ /الکافی، ج۱، ص۲۲۸/ بحرالعرفان، ج۱۶، ص۲۳۲)
سوره قیامت، آیات 31 تا 34:
"فَلا صَدَّقَ وَ لا صَلَّى " (31)
"[در آن روز گفته مي‌شود]: او ايمان نياورد و نماز نخواند."
" وَ لكِنْ كَذَّبَ وَ تَوَلَّى "(32)
"بلكه تكذيب كرد و روي‌گردان شد."
"ثُمَّ ذَهَبَ إِلى أَهْلِهِ يَتَمَطَّى "(33)
"سپس به‌سوي خانواده خود بازگشت درحاليكه متكبّرانه قدم بر مي‌داشت."
"أَوْلى لَكَ فَأَوْلى "(34)
"[با اين اعمال] عذاب الهي براي تو شايسته‌تر است، شايسته‌تر! "
احادیث:
پیامبر (صلی الله علیه و آله) : از حذیفةبن‌یمان [نقل شده است که] گفت: به خدا سوگند روبروی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نشسته بودم درحالی‌که ما را در غدیر خم پیاده کرده بود و مجلس با مهاجرین و انصار پر شده بود. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بر روی پاهایش ایستاد و فرمود: «ای مردم! خداوند دستوری به من داده است. و فرمود: «ای مردم! هرکس من صاحب اختیار او هستم، پس این [علی (علیه السلام)] صاحب اختیار او است». مردی از عرض مسجد گفت: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! تفسیر این [سخن] چیست»؟ فرمود: «هرکس من پیامبر او هستم، پس این علی (علیه السلام) امیر او است و گفت: خداوندا! دوست بدار هرکه او را دوست بدارد و دشمن باش با کسی که با او دشمنی کند و یاری کن کسی را که او را یاری کند و خوار بگردان کسی را که او را یاری نکند». حذیفه گفت: به خدا سوگند معاویه را دیدم که برخاست و متکبّرانه راه رفت و خشمگین خارج شد و درحالی‌که دست راستش را بر عبدالله‌بن‌قیس اشعری و دست چپش را بر مغیرةبن‌شعبه قرار داده بود برخاست و متکبّرانه راه رفت و گفت: «سخنان محمّد (صلی الله علیه و آله) را تصدیق نمی‌کنیم و به ولایت علی (علیه السلام) اقرار نمی‌کنیم»؛ پس خداوند درپی کلام او نازل فرمود: فَلَا صَدَّقَ وَلَا صَلَّی * وَلَکِن کَذَّبَ وَتَوَلَّی * ثُمَّ ذَهَبَ إِلَی أَهْلِهِ یَتَمَطَّی * أَوْلَی لَکَ فَأَوْلَی.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۲۲۶/ بحارالأنوار، ج۳۷، ص۱۹۳/ فرات الکوفی ص:۵۱۶/ شواهدالتنزیل، ج۲، ص۳۹۱؛ «بتفاوت لفظی»)
*سوره انسان :
سوره انسان، آیه 1 :
"هَلْ أَتى عَلَى الْإِنْسانِ حينٌ مِنَ الدَّهْرِ لَمْ يَكُنْ شَيْئاً مَذْكُوراً "
"آيا اين‌گونه نيست كه زماني طولاني از روزگار بر انسان گذشت كه چيز قابل ذكري نبود؟!"
احادیث :
امام باقر (علیه السلام): امام باقر (علیه السلام) فرمود. عبداللَّه‌بن‌عباس و جابربن‌عبداللَّه انصاری که از افرادی بوده که در جنگ بدر و احد و در بیعت، در سایه درخت در حدیبیّه حضور داشته و از آن صحابه‌ای بوده‌اند که از محبّت و دوستی امیر مؤمنان علی (علیه السلام) بهره‌مند بوده‌اند، برای من حدیث کردند که: ... پیامبر (صلی الله علیه و آله) به علی (علیه السلام) فرمود: «در عین حال بگو اوّلین نعمتی که خداوند عنایت فرموده چیست»؟ حضرت عرضه داشت: «اینکه مرا آفریده است، با اینکه نام و نشانی از من نبود». فرمود: «راست گفتی»!
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۲۳۴/ نورالثقلین)
سوره انسان، آیه 5 :
“إِنَّ الْأَبْرارَ يَشْرَبُونَ مِنْ كَأْسٍ كانَ مِزاجُها كافُوراً "
"به يقين ابرار [و نيكان] از جامي مي‌نوشند كه با عطر خوشي آميخته است."
احادیث:
1.امام علی (علیه السلام) : شما را به خدا سوگند می‌دهم آیا غیر از من در میان شما کسی هست که خداوند درباره‌ی او و فرزندانش نازل فرماید: إِنَّ الْأَبْرارَ یَشْرَبُونَ مِنْ کَأْسٍ کانَ مِزاجُها کافُوراً. گفتند: «نه».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۲۳۸/ بحارالأنوار، ج۳۱، ص۳۳۶/ الاحتجاج، ج۱، ص۱۳۹/ نورالثقلین)
2.امام حسن (علیه السلام) : هرچه در قرآن مجید لفظ إِنَّ الْأَبْرارَ هست به خدا سوگند! جز علیّبنابیطالب و فاطمه و من و حسین (علیهم السلام) کسی دیگری را منظور نکرده‌اند. زیرا ما پاکان و نیکان از نظر پدرها و مادرانیم و دل‌های ما شیفته‌ی اطاعت خدا و نیکوکاری است و از دنیا و علاقه به آن بیزار است و در تمام فرایض و واجبات خدا را اطاعت نموده‌ایم و به یکتایی او ایمان داریم و پیامبرش را تصدیق نموده‌ایم.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۲۳۸ / بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳/ المناقب، ج۴، ص۲/ نورالثقلین؛ «مبراهًْ من الدنیا» بدل «تبرأت من الدنیا»)
سوره انسان،آیات 7 و 8 :
"يُوفُونَ بِالنَّذْرِ وَ يَخافُونَ يَوْماً كانَ شَرُّهُ مُسْتَطيراً " (7)
"آنها به نذر خود وفا مي‌كنند، و از روزي كه شرّ و عذابش گسترده است مي‌ترسند."
"وَ يُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلى حُبِّهِ مِسْكيناً وَ يَتيماً وَ أَسيراً "(8)
"و غذاي [خود] را با اينكه به آن علاقه [و نياز] دارند، به «مستمند»و «يتيم» و «اسير» اطعام مي‌كنند."
احادیث :
1.امام صادق (علیه السلام): "یُوفُونَ بِالنَّذْرِ" مقصود علی و فاطمه و حسن و حسین (علیهم السلام) و کنیز آنها است و "وَ یَخافُونَ یَوْماً کانَ شَرُّهُ مُسْتَطِیراً" یعنی عبوس و زشت چهره است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۲۴۶/ بحارالأنوار، ج۳۵، ص۲۴۰/ الأمالی للصدوق، ص۲۶۰/ روضهًْ الواعظین، ج۱، ص۱۶۳)
2.امام کاظم (علیه السلام): محمّدبن‌فضیل از امام موسی‌بن‌جعفر (علیه السلام) درباره‌ی این آیه: "یُوفُونَ بِالنَّذْرِ"، نقل می‌کند که فرمود: «به آن عهد و پیمانی که درخصوص ولایت از آنها گرفته شده، برای خدا وفا می‌کنند (پایبند هستند)».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۲۴۶ /الکافی، ج۱، ص۴۱۳/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۳۱/ نورالثقلین/ البرهان/ الکافی، ج۱، ص۴۳۴/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۳۸؛ «فی المیثاق» زیادهًْ/ بحارالأنوار، ج۲۶، ص۲۸۲/ بصایرالدرجات، ص۹۰/ نورالثقلین/ البرهان)
3. امام صادق (علیه السلام)- امام حسن (علیه السلام) و امام حسین (علیه السلام) در دوران کودکی مریض شدند. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به همراه دو نفر از یارانش به عیادت آنها رفتند. یکی از آن دو، به امام علی (علیه السلام) عرض کرد: «کاش برای شفای دو فرزند خویش برای خدا نذر می¬کردی»؟ فرمود: «[اگر آنها را شفا دهد]، برای شکر و سپاس خداوند، سه روز، روزه می‌گیرم و فاطمه (سلام الله علیها) نیز همین سخن را تکرار کرد و آن دو فرزند نیز گفتند: «ما هم سه روز، روزه می‌گیریم». و کنیز آنها فضّه نیز گفت: «من هم روزه می‌گیرم». پس خداوند آنان را شفا داد و آنان درحالی‌که غذایی نداشتند، روزه گرفتند. علی (علیه السلام) نزد همسایه یهودی خویش، شمعون که ریسنده پشم بود رفت و فرمود: «آیا این معامله را می‌پذیری که در مقابل ریسیدن مقداری از پشم گوسفند توسط دختر رسول خدا (صلی الله علیه و آله)، سه پیمانه جو به من دهی»؟ آن مرد یهودی پذیرفت. پس علی (علیه السلام) آن مقدار پشم گوسفند و آن سه پیمانه جو را آورد و فاطمه (سلام الله علیها) را از آن باخبر ساخت و ایشان پذیرفت. فاطمه (سلام الله علیها) رشتن آن مقدار پشم گوسفند را شروع کرد و هنگامی‌که یک‌سوّم آن را ریسید، یک پیمانه از آن جو را برداشت و آسیا کرد و پنج قرص نان پخت که به هرکدام از آنها، یک قرص نان اختصاص می‌یافت. علی (علیه السلام) به همراه محمّد (صلی الله علیه و آله)، نماز مغرب را به‌جای آورد و به منزل آمد و سفره را پهن کردند و همه‌ی آنها بر سر سفره نشستند و آن هنگام که علی (علیه السلام) اوّلین لقمه را برداشت، فقیری کنار درآمد و گفت: «سلام علیکم ای اهل بیت محمّد (صلی الله علیه و آله)! من فقیری مسلمان هستم. از آن غذایی که می‌خورید، به من نیز بدهید. خداوند شما را از سفره‌های بهشتی بهره‌مند سازد. پس علی (علیه السلام) لقمه‌ی خویش بر زمین گذاشت ... پس دست به سفره برد و آنچه بر سفره بود، همه را به آن شخص فقیر بخشید و شکم گرسنه سر بر بالین نهادند و فقط آب نوشیدند. آن¬ها روز بعد را نیز روزه گرفتند. حضرت فاطمه (سلام الله علیها) به سراغ یک‌سوّم دیگر آن پشم گوسفند رفت و آن را ریسید، و یک پیمانه دیگر از آن جو برداشت و آسیاب کرد و پنج قرص نان پخت که به هرکدام از آنها یک قرص نان می¬رسید. علی (علیه السلام) همراه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نماز مغرب را به‌جای آورد و به منزل خویش آمد. سفره را پهن کردند و همه‌ی آنها بر سر سفره نشستند، و آن هنگام که علی (علیه السلام) اوّلین لقمه‌ی خویش را برداشت، یتیم مسلمانی در آستانه در ظاهر شد و گفت: «سلام علیکم ای اهل بیت محمّد (صلی الله علیه و آله)! من یتیمی مسلمان هستم، از آن غذایی که می‌خورید، به من نیز بدهید، خداوند شما را از سفره‌های بهشتی بهره‌مند سازد». پس علی (علیه السلام) لقمه‌ی خویش را بر زمین گذاشت و سپس حضرت فاطمه (سلام الله علیها) هرآنچه بر سفره بود به آن یتیم بخشید، و درحالت گرسنگی شب را به صبح رساندند و تنها آب نوشیدند. روز بعد را نیز روزه گرفتند و فاطمه (سلام الله علیها) یک‌سوّم باقیمانده از آن پشم گوسفند را ریسید و آخرین پیمانه از آن جو را آسیاب و خمیر کرد و از آن پنج قرص نان تهیه کرد که هر قرص نان به یکی از آنان اختصاص داشت. علی (علیه السلام) به همراه پیامبر (صلی الله علیه و آله) نماز مغرب را به‌جای آورد و به منزل آمد. سفره پهن شد و همه‌ی آنها بر سر سفره نشستند. هنگامی‌که علی (علیه السلام) اوّلین لقمه‌ی خویش را برداشت، یکی از اسیران مشرک بر در ایستاد و گفت: «سلام علیکم ای اهل بیت محمّد (صلی الله علیه و آله)! ما را اسیر می‌کنید و به بند می¬کشید و به ما غذا نمی‌دهید»؟! پس علی (علیه السلام) لقمه را بر زمین گذاشت. پس دست بهسفره بردند و آنچه بر سر سفره بود را به آن اسیر دادند ... و شب را با گرسنگی به صبح رساندند و تا صبح روز بعد، بدون غذا ماندند. علی (علیه السلام)، حسن و حسین (علیهم السلام) را نزد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) برد، درحالی‌که آن دو از شدّت گرسنگی مثل جوجه می‌لرزیدند. هنگامی‌که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) آن دو را دید، فرمود: «ای ابالحسن (علیه السلام)! حال و روز شما خیلی مرا ناراحت می‌کند؛ بشتاب، نزد فاطمه (سلام الله علیها) برویم. پس با شتاب رفتند. حضرت فاطمه (سلام الله علیها) در محراب بود و از شدّت گرسنگی شکمش به پشتش چسبیده بود و چشم‌هایش گود افتاده بود. هنگامی‌که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) ایشان را در آن حالت دید، وی را در آغوش گرفت و فرمود: «وای بر من! سه روز است که شما در این حالت هستید»! پس جبرئیل (علیه السلام) فرود آمد و عرض کرد: «ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! آن را بگیر و در جمع اهل بیت خویش، گوارایت باد». حضرت (صلی الله علیه و آله) فرمود: «چه چیزی را بگیرم»؟ عرض کرد: هَلْ أَتَی عَلَی الْإِنسَانِ حِینٌ مِّنَ الدَّهْرِ لَمْ یَکُن شَیْئًا مَّذْکُورًا ... إِنَّ هَذَا کَانَ لَکُمْ جَزَاء وَکَانَ سَعْیُکُم مَّشْکُورًا و حسن‌بن‌مهران در حدیث خود نقل می‌کند: پیامبر (صلی الله علیه و آله) باسرعت به خانه‌ی فاطمه (سلام الله علیها) رفت و حال و وضع آنان را مشاهده کرد پس آنان را در آغوش گرفت و اشک ریخت و فرمود: «سه روز است که شما در این حالت هستید و من از شما بی‌خبر هستم». پس جبرئیل این آیات را بر ایشان نازل کرد: إِنَّ الْأَبْرَارَ یَشْرَبُونَ مِن کَأْسٍ کَانَ مِزَاجُهَا کَافُورًا * عَیْنًا یَشْرَبُ بِهَا عِبَادُ اللهِ یُفَجِّرُونَهَا تَفْجِیرًا.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۲۴۲/ بحارالأنوار، ج۳۵، ص۲۴۰/ الأمالی للصدوق، ص۲۶۰/ بناءالمقالهًْ الفاطمیهًْ، ص۲۳۵؛ «تفاوت لفظی»/ کشف الغمهًْ، ج۱، ص۳۰۳؛ «بتفاوت لفظی»/ نورالثقلین/ البرهان/تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۷۲۵)
سوره انسان، آیات 9 و 10:
"إِنَّما نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللهِ لا نُريدُ مِنْكُمْ جَزاءً وَ لا شُكُوراً " (9)
"[و مي‌گويند]: ما شما را به خاطر خدا اطعام مي‌كنيم، و هيچ پاداش و سپاسي از شما نمي‌خواهيم."
"إِنَّا نَخافُ مِنْ رَبِّنا يَوْماً عَبُوساً قَمْطَريراً " (10)
"ما از پروردگارمان خائفيم در آن روزي كه عبوس و سخت است."
احادیث :
امام کاظم (علیه السلام): علی (علیه السلام) در هیچ کجا نگفت که ما شما را به خاطر خدا اطعام می‌کنیم، وهیچ پاداش و سپاسی از شما نمی‌خواهیم. ولی خداوند عزّوجلّ از پیش می¬دانست که او برای خدای عزّوجلّ این کار را انجام داده است، پس بدون آنکه علی (علیه السلام) نیّت خویش را بر زبان بیاورد، او را از نیّت درونی¬اش باخبر ساخت.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۲۵۶/ بحارالأنوار، ج۴۰، ص۱۰۴/ البرهان)
سوره انسان،آیه 11 :
"فَوَقاهُمُ اللهُ شَرَّ ذلِكَ الْيَوْمِ وَ لَقَّاهُمْ نَضْرَةً وَ سُرُوراً "
"[به خاطر اين عقيده و عمل] خداوند آنان را از شرّ آن روز نگه مي‌دارد و از آنها استقبال مي‌كند درحاليكه شادمان و مسرورند."
احادیث :
پیامبر (صلی الله علیه و آله): وقتی روز قیامت مردم در محشر بر انگیخته می‌شوند، علیّبنابیطالب (علیه السلام) را می‌یابید که نور درخشانی مانند ستاره درخشان است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۲۵۶/ بحارالأنوار، ج۳۹، ص۲۲۸)
سوره انسان،آیه 13 :
"مُتَّكِئينَ فيها عَلَى الْأَرائِكِ لا يَرَوْنَ فيها شَمْساً وَ لا زَمْهَريراً "
"در آنجا بر تخت‌هاي زيبا تكيه كرده‌اند، نه آفتاب [سوزان] را در آنجا مي‌بينند و نه سرما را."
احادیث :
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه): در همان حال که بهشتیان در بهشت هستند، پرتوی چون پرتو خورشید می‌بینند که بهشت را روشن می‌کند. می‌گویند: «خدایا تو خود در قرآن فرموده‌ای: "لا یَرَوْنَ فِیها شَمْساً وَ لا زَمْهَرِیراً" خداوند جبریل را پیش ایشان می‌فرستد و می‌فرماید: «این پرتو آفتاب نیست بلکه فاطمه (سلام الله علیها) و علی (علیه السلام) لبخند زدند و بهشت از پرتو لبخند ایشان چنین نورانی شد».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۲۵۸/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۷۲۷/ بحارالأنوار، ج۳۵، ص۲۴۰/ الأمالی للصدوق:، ص۲۶۰/ نورالثقلین)
سوره انسان،آیه 18 :
"عَيْناً فيها تُسَمَّى سَلْسَبيلاً "
"از چشمه‌اي در آنجا كه نامش سلسبيل است."
احادیث :
1.پیامبر (صلی الله علیه و آله): خدای تبارک‌وتعالی پنج چیز به من عطا فرمود و پنج چیز به علی (علیه السلام)، مرا کوثر داد، و او را سلسبیل.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۲۶۰/ الفضایل، ص۵)
2.امام صادق (علیه السلام): در زیارت امیرالمؤمنین (علیه السلام) [آمده است]: سلام بر پدر امامان و دوست نبوّت و اختصاص یافته به برادریِ [پیامبر (صلی الله علیه و آله)]. سلام بر رئیس دین و ایمان، و مخلوق ویژه‌ی رحمان. سلام بر ترازوی اعمال، دگرگون‌کننده‌ی حالت‌ها، شمشیر [خدای] صاحب جلال و ساقی سلسبیل زلال.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۲۶۲ / بحارالأنوار، ج۹۷، ص۲۸۷)
سوره انسان، آیه 22 :
"إِنَّ هذا كانَ لَكُمْ جَزاءً وَ كانَ سَعْيُكُمْ مَشْكُوراً "
"اين پاداش شماست، و سعي و تلاش شما مورد قدرداني است."
احادیث:
امام صادق (علیه السلام) : سخن خداوند متعال: وَ کَانَ سَعْیُکُم مَّشْکُورًاً درباره‌ی امیرالمؤمنین (علیه السلام) است و این آیه بر هر مؤمنی که چنین عملی را با شادابی و رضایت در راه خداوند عزّوجلّ انجام دهد، [صدق می‌کند].
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۲۶۸/ القمی، ج۲، ص۳۹۸)
سوره انسان، آیه ۲۳ :
"إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنا عَلَيْكَ الْقُرْآنَ تَنْزيلاً "
"به يقين قرآن را ما بر تو نازل كرديم."
احادیث :
۱.امام کاظم (علیه السلام) : محمّدبن‌فضیل گوید: به امام کاظم (علیه السلام) عرض کردم: «منظور از این آیه: "إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا عَلَیْکَ الْقُرْآنَ تَنزِیلًا" چیست»؟ فرمود: «به ولایت علی (علیه السلام) نازل کردیم». عرض کردم: «اینگونه نازل شده است»؟ فرمود: «خیر، بلکه تأویل آیه اینگونه است».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۲۷۰ / الکافی، ج۱، ص۴۳۴/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۳۸/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۷۲۷؛ «بتفاوت لفظی»/ نورالثقلین/ البرهان؛ «بتفاوت لفظی»)
۲.امام کاظم (علیه السلام): "إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنا عَلَیْکَ الْقُرْآنَ تَنْزِیلًا" [یعنی] به ولایت علی (علیه السلام).
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۲۷۰ بحرالعرفان، ج۲، ص۲۶۷)
سوره انسان، آیه ۲۹ :
"إِنَّ هذِهِ تَذْكِرَةٌ فَمَنْ شاء اتَّخَذَ إِلى رَبِّهِ سَبيلاً "
"اين يك تذكّرو يادآوري است، و هركس بخواهد [با استفاده از آن] راهي به‌سوي پروردگارش برمي‌گزيند."
احادیث:
امام کاظم (علیه السلام): محّدبن‌فضیل گوید: از امام کاظم (علیه السلام) درباره‌ی این سخن خداوند عزّوجلّ "إِنَّ هَذِهِ تَذْکِرَةٌ"، پرسیدم. فرمود: «منظور، ولایت است».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۲۷۲/ الکافی، ج۱، ص۴۳۴/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۳۸/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۷۲۷/ نورالثقلین/ البرهان)
سوره انسان،آیه 30 :
"وَ ما تَشاؤُنَ إِلاَّ أَنْ يَشاءَ اللهُ إِنَّ اللهَ كانَ عَليماً حَكيماً "
"و شما [چيزي را] نمي‌خواهيد مگر اينكه خدا بخواهد، خداوند دانا و حكيم بوده و هست."
احادیث :
1.امام جواد (علیه السلام): محمّدبن‌سنان گوید: نزد امام جواد (علیه السلام) بودم فرمود: «ای محمّد! همانا خدای تبارک‌وتعالی همواره به یگانگی خود یکتا بود (یگانه‌ای غیر او نبود) سپس محمّد و علی و فاطمه (سلام الله علیها) را آفرید، آنها هزار دوران ماندند، سپس چیزهای دیگر را آفرید. و ایشان را بر آفرینش آنها گواه گرفت و اطاعت ایشان را در میان مخلوق جاری ساخت [بر آنها واجب کرد] و کارهای مخلوق را به ایشان واگذاشت. پس ایشان هرچه را خواهند حلال کنند و هرچه را خواهند حرام سازند، ولی هرگز جز آنچه خدای تبارک‌وتعالی خواهد، نخواهند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۲۷۴ / بحارالأنوار، ج۵۴، ص۱۹۵)
2.امام هادی (علیه السلام): خداوند دل‌های ائمّه (علیهم السلام) را محلّ اراده‌ی خود قرار داده اگر خدا چیزی را بخواهد آنها خواهند خواست و این معنی آیه است "ما تَشاؤُنَ إِلَّا أَنْ یَشاءَ اللهُ".
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۲۷۴ / بحارالأنوار، ج۲۵، ص۳۷۲/ بصایرالدرجات، ص۵۱۷/ البرهان؛ «بتفاوت لفظی»)
سوره انسان،آیه 31 :
"يُدْخِلُ مَنْ يَشاءُ في رَحْمَتِهِ وَ الظَّالِمينَ أَعَدَّ لَهُمْ عَذاباً أَليماً"
"هركس را بخواهد [و شايسته باشد] در رحمت [وسيع] خود وارد مي‌كند، و براي ستمكاران عذاب دردناكي آماده ساخته است!"
احادیث :
1.امام کاظم (علیه السلام): محمّدبن‌فضیل گوید: از امام کاظم (علیه السلام) درباره‌ی این آیه: "یُدْخِلُ مَنْ یَشاءُ فِی رَحْمَتِهِ" پرسیدم. فرمود: «یعنی در ولایت ما [داخل می‌کند]». فرمود: گفتم: "وَ الظَّالِمِینَ أَعَدَّ لَهُمْ عَذاباً أَلِیماً" فرمود: «مگر در این آیه دقّت نکرده‌ای: [ولی شما کفران کردید]! آنها به ما ستم نکردند بلکه به خود ستم می‌نمودند. (بقره/۷۹) خداوند عزیزتر و قوی¬تر است از اینکه به او ستم روا شود یا اینکه به خود نسبت ظلم دهد، امّا در این آیات که می‌فرماید: به ما ستم روا نداشته‌اند، ما را با نفس خود قرین و همراه قرار داده و به همین جهت ظلم به ما را ظلم به خود نسبت داده و ولایت ما را ولایت خود محسوب نموده، سپس در این مورد بر پیامبرش آیه نازل کرده است: ما به آنها ستم نکردیم، اما آنها به خودشان ظلم و ستم می‌کردند! (نحل/۱۱۸) گفتم: «آیه همین طور نازل شده است»؟ فرمود: «آری».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۲۷۶ /الکافی، ج۱، ص۴۳۴/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۳۸/ نورالثقلین/ البرهان؛ «أخلطنا» بدل «خلطنا»)
2.امام صادق (علیه السلام): "وَ لکِنْ یُدْخِلُ مَنْ یَشاءُ فِی رَحْمَتِهِ" (شوری/۸) منظور از رحمت ولایت امام علی (علیه السلام) است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۲۷۶/ بحارالأنوار، ج۳۵، ص۲۵۴/ فرات الکوفی، ص۵۲۹)
* سوره مرسلات :
سوره مرسلات،آیه 5 :
“فَالْمُلْقِياتِ ذِكْراً"
"و سوگند به آنها كه آيات بيدارگر [الهى] را [به انبيا] القا مىنمايند."
احادیث :
علیبنابراهیم (رحمة الله علیه): آنها فرشتگان هستند که آیات بیدارگر [الهی] را بر پیامبر (صلی الله علیه و آله) و امام (علیه السلام) القا می‌کنند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۲۸۰ / بحارالأنوار، ج۳۰، ص۲۶۱/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۷۲۹)
سوره مرسلات،آیه 16 :
"أَ لَمْ نُهْلِكِ الْأَوَّلِينَ "
"آيا ما اقوام [مجرم] نخستين را هلاك نكرديم؟!"
احادیث :
پیامبر (صلی الله علیه و آله): ای مردم، به هوش باشید! هیچ دیاری در عالم نبوده که اهل آن با خدا از در تکذیب و مخالفت درآیند مگر اینکه پروردگار، آنها را هلاک ساخت و پس از این هم اهل هر سرزمین و دیاری که ستمگر باشند خداوند آنها را تباه می‌کند، همچنان که خود در کتابش گوشزد فرموده است، ای مردم! این علی (علیه السلام) رهبر و صاحب اختیار شماست و تمام وعیدهای پروردگار مسلّم است و خداوند وعده‌اش را راست می‌گرداند. ای مردم! بیشتر افراد در ملّت‌های پیشین گمراه شدند و خداوند آنان را هلاک فرمود و همان خدا آماده تباه کردن مردمان گمراه آینده است، خدای متعال فرمود: "أَ لَمْ نهْلِکِ الْأَوَّلِینَ* ثمَُّ نُتْبِعُهُمُ الاَْخِرِینَ* کَذَالِکَ نَفْعَلُ بِالْمُجْرِمِینَ* وَیْلٌ یَوْمَئذٍ لِّلْمُکَذِّبِین".
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۲۸۴ /الاحتجاج، ج۱، ص۶۲)
سوره مرسلات،آیه 18 :
"كَذالِكَ نَفْعَلُ بِالْمُجْرِمِينَ "
"[آرى] اين‌گونه با مجرمان رفتار مى‌كنيم."
احادیث :
امام کاظم (علیه السلام): "کَذلِکَ نَفْعَلُ بِالْمُجْرِمِینَ"؛ یعنی همین کار را نسبت به کسانی که در مورد آل محمّد (صلی الله علیه و آله) خیانت روا داشتند و نسبت به وحی او آن کارها را نمودند، انجام خواهیم داد.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۲۸۶ /الکافی، ج۱، ص۴۳۴/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۳۸/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۷۳۰/ المناقب، ج۳، ص۳۹ )
سوره مرسلات،آیه 19 :
"وَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِلْمُكَذِّبِينَ "
"واي در آن روز بر تكذيب‌كنندگان!"
احادیث :
1.امام رضا (علیه السلام): "وَیْلٌ یَوْمَئِذٍ لِّلْمُکَذِّبِینَ"؛ کسانی¬ هستند که امیرالمؤمنین و امامان معصوم (علیهم السلام) را تکذیب کردند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۲۸۶ / بحارالأنوار، ج۳۰، ص۲۶۲)
2.امام کاظم (علیه السلام): ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! وای بر تکذیب‌کنندگان، نسبت به آنچه به تو از ولایت علیّبنابیطالب (علیه السلام) وحی کردم.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۲۸۶/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۷۳۰)
سوره مرسلات،آیه 29 :
"إِنْطَلِقُوا إِلى ما كُنْتُمْ بِهِ تُكَذِّبُونَ "
"[در آن روز به آنها گفته مى‌شود]: بى‌درنگ، به‌سوى همان چيزى كه پيوسته آن را تكذيب مى‌كرديد، برويد."
احادیث :
امام صادق (علیه السلام): وقتی‌که مردم از شدّت عطش پناه آوردند، به آنها گفته می¬شود: "انطَلِقُوا إلَی مَا کُنتُم بِهِ تُکَذِّّبُونَ" یعنی امیرالمؤمنین (علیه السلام)!
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۲۹۰/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۷۳۰/ البرهان)
سوره مرسلات،آیه 31 :
"لا ظَلِيلٍ وَ لا يُغْنِي مِنَ اللهَبِ "
"سايهاى كه نه آرام‌بخش است و نه ازشعلههاى آتش جلوگيرى مىكند!"
احادیث :
امام عسکری (علیه السلام): و هنگامی‌که به آنها گفته شود: به آنچه خداوند نازل فرموده، ایمان بیاورید! فرمود: «بعضی از آنها [در روز قیامت] می‌گویند: من [در دنیا] گواه بر ولایت علی (علیه السلام) و دوستدار آل محمّد (علیهم السلام) بودم، درحالی‌که دروغ می‌گوید و گمان می‌کند که دروغش او را نجات می‌دهد. به آنها گفته می‌شود: «از علی (علیه السلام) بر آن گواهی خواهیم خواست». [سپس به علی (علیه السلام) گفته می‌شود:] «ای اباالحسن (علیه السلام)! آیا تو گواهی میدهی»؟ می‌فرماید: «بهشت گواه برای دوستانم و آتش گواه برای دشمنانم است»؛ پس هرکس از آنها راستگو باشد، بوی بهشت و نسیم آن به‌سوی او بیاید و او را ببرد و در بالاترین طبقاتش وارد نماید، با فضل پروردگارش او را در سرای اقامت [جاویدان] جای دهد که نه در آن رنجی به آنها می‌رسد و نه سستی و واماندگی و هرکس از آنها دروغگو باشد، بادهای کشنده‌ی آتش و آب سوزان آن و سایه‌ی جهنّم که سه شاخه [از دودهای خفقان بار و آتش‌زا] است! سایهای که نه آرام‌بخش است و نه ازشعلههای آتش جلوگیری می‌کند ! به سراغش بیاید سپس او را حمل می‌کند و در هوا بلند می‌کند و او را وارد آتش جهنّم می‌کند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۲۹۲/ بحارالأنوار، ج۸، ص۱۶۶)
سوره مرسلات، آیه 41 :
"إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي ظِلالٍ وَ عُيُونٍ "
"[در آن روز] پرهيزگاران در سايههاي [درختان بهشتي] و در ميان چشمهها قرار دارند."
احادیث:
امام کاظم (علیه السلام) : محمّدبن‌فضیل گوید: به امام کاظم (علیه السلام) گفتم: ... سخن خدای عزّوجلّ: إِنَّ الْمُتَّقِینَ؛ فرمود: «به خدا! ما هستیم و شیعیان ما، جز ما کسی آئین ابراهیم (علیه السلام) را ندارد و مردم دیگر از آن برکنارند».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۲۹۶/ الکافی، ج۱، ص۴۳۴/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۳۸/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۷۳۱/ نورالثقلین)
سوره مرسلات،آیه 44 :
"إِنّا كَذالِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ "
"ما اين‌گونه نيكوكاران را پاداش مىدهيم."
احادیث :
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه): "إِنَّا کَذَلِکَ نَجْزِی الْمُحْسِنینَ" یعنی پیرویکنندگان از خداوند که همانا اهل بیت محمّد (صلی الله علیه و آله) هستند، جایگاه آنان در بهشت است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۲۹۸ / بحارالأنوار، ج۴۰، ص۳۲۰/ المناقب، ج۲، ص۹۴/ شواهدالتنزیل، ج۲، ص۴۱۶)
سوره مرسلات،آیه 48 :
"وَ إِذا قِيلَ لَهُمُ ارْكَعُوا لا يَرْكَعُونَ "
"و هنگامى‌كه به آنها گفته شود ركوع كنيد، ركوع نمىكنند."
احادیث :
امام باقر (علیه السلام): ابوحمزه ثمالی گوید: از امام باقر (علیه السلام) درباره‌ی این آیه: وَإِذَا قِیلَ لَهُمُ ارْکَعُوا لَا یَرْکَعُونَ، پرسیدم. فرمود: «این آیه در باطن قرآن اینگونه است؛"وَ إذَا قِیلَ لِلنُّصَّابِ تَوَلّوا عَلِیّاً لایَفعَلُونَ"؛ اگر به شما دشمنان گفته شود که ولایت علی (علیه السلام) را بپذیرند، سرباز می‌زنند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۲۹۸ / فرات الکوفی، ص۵۳۱/ بحارالأنوار، ج۳۶، ص۱۳۱؛ «لأنهم الذین ... الشقاء»/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۷۳۲؛ «لأنهم الذین ... الشقاء»/ البرهان؛ «لأنهم الذین ... الشقاء»)