بسمه تعالی

1. چرا نام ائمه علیهم السلام در قرآن نیامده است؟ آیا در قرآن از ائمه علیهم السلام صحبتی به میان آمده است؟

پاسخ:

• ظاهر و باطن قرآن:

همان طور که همه مخلوقات خداوند دارای جسم و روح یا به عبارتی همان ظاهر و باطن هستند قرآن نیز از این قائده مستثنی نیست و دارای ظاهر و باطن است. لذا خداوند، آیات مربوط به ائمه علیهم السلام را در ظاهر قرآن قرار داد اما فهم آن را فقط برای کسانی که به باطن قرآن توجه کنند میسر ساخت. از این رو آیات بسیار زیادی در قرآن وجود دارند که همه به ائمه علیهم السلام اشاره می کنند که صرفا 2025 تا از این آیات در کتاب تفسیر ولایی قرآن کریم در اثبات ولایت امیرالمومنین علیه السلام (از عبدالصمد ساكي) آمده است و به ادعای خود نویسنده و دیگر علما آیات دیگری هم هست که از فهم و بررسی نویسنده به دور مانده است و در این تعداد نیامده است. در نتیجه از ائمه علیهم السلام در قرآن فراوان یاد شده است که لیست تعداد محدودی از این آیات را ما سعی می کنیم در سوال و جوابهای دیگر بیاوریم.  اما می توانید برای دیدن لیست کامل به همراه احادیث مرتبط با این آیات، به کتاب تفسیر ولایی قرآن کریم در اثبات ولایت امیرالمومنین علیه السلام از این نویسنده مراجعه کنید. پس ائمه علیهم السلام هم در ظاهر هم در باطن آیات هستند اما کسی که از باطن به وسیله روایات رسیده از پیامبر(ص) و ائمه علیهم السلام خبردار شده باشد می تواند از ظاهر آیه به فهم باطن آن برسد.

یکی از آیاتی که در قرآن راجع به اهل بیت علیهم السلام است و از طرفی ایشان را به عنوان نعمت باطنی معرفی می کند آیه زیر است:

" أَ لَمْ تَرَوْا أَنَّ اللهَ سَخَّرَ لَكُمْ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ وَ أَسْبَغَ عَلَيْكُمْ نِعَمَهُ ظاهِرَةً وَ باطِنَةً وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يُجادِلُ فِي اللهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَ لا هُدىً وَ لا كِتابٍ مُنيرٍ" (آيا نديديد خداوند آنچه را در آسمان‌ها و زمين است مسخّر شما كرده، و نعمت‌هاى آشكار و پنهان خود را به‌طور فراوان بر شما ارزانى داشته است؟! ولى بعضى از مردم بدون هيچ دانش و هدايت و كتاب روشنگرى درباره‌ی خدا مجادله مى‌كنند.)(سوره لقمان، آیه 20).

در مورد این آیه آمده است که:

"جابر گوید: مردی آیه: وَ أَسْبَغَ عَلَیْکُمْ نِعَمَهُ ظَاهِرَةً وَ بَاطِنَةً را در حضور امام باقر (علیه السلام) تلاوت نمود. امام فرمود: «نعمت ظاهری، پیامبر (صلی الله علیه و آله) و آنچه از معرفت خدا و توحید آورده می‌باشد. و امّا نعمت باطنی، ولایت ما اهل بیت (علیهم السلام) و پیمان مودّت ماست. به خدا سوگند! قومی این نعمت ظاهر و باطن را پذیرفتند و قومی دیگر فقط ظاهر آن را پذیرفتند... . " (تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۵۶۰، بحار الأنوار، ج۲۴، ص۵۲/ نورالثقلین/ البرهان/ القمی، ج۲، ص۱۶۵)

به عنوان مثال دیگری از این آیات می توان به آیه زیر اشاره کرد:

"وَنُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ"

(ما می‌خواهیم بر مستضعفان زمین منّت نهیم و آنان را پیشوایان و وارثان روی زمین قرار دهیم!) (سوره قصص، آیه 5).

در این باره آمده است که:

عَنِ الْمُفَضَّلِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَاعَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) یَقُول إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) نَظَرَ إِلَی عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ الْحَسَنِ (علیه السلام) وَ الْحُسَیْنِ (علیه السلام) فَبَکَی وَ قَالَ أَنْتُمُ الْمُسْتَضْعَفُونَ بَعْدِی قَالَ الْمُفَضَّلُ فَقُلْتُ لَهُ مَا مَعْنَی ذَلِکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ مَعْنَاهُ أَنَّکُمُ الْأَئِمَّهًُْ بَعْدِی إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ وَ نُرِیدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَی الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثِینَ فَهَذِهِ الْآیَهًُْ جَارِیَهًٌْ فِینَا إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ.

مفضّل گوید: از امام صادق (علیه السلام) شنیدم که فرمود: «رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به علی و حسن و حسین (علیهم السلام) نگاه کرد و گریست و سپس فرمود: «شما بعد از من، مصداق افراد مستضعف هستید»». عرض‌کردم: «ای فرزند رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) معنی این حرف چیست»؟! فرمود: «معنایش این است که امامان بعد از من شما هستید و خداوند متعال در همین معنا می‌فرماید: وَنُرِیدُ أَن نَّمُنَّ عَلَی الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِینَ؛ این آیه تا روز قیامت درباره‌ی ما جاری است».

 (تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۱۳۸، بحار الأنوار، ج۲۴، ص۱۶۸/ معانی الأخبار، ص۷۹/ شواهدالتنزیل، ج۱، ص۵۵۵/ نورالثقلین/ البرهان)

همچنین داریم:

قَالَ عَلِیٌّ (علیه السلام) هِیَ لَنَا أَوْ فِینَا هَذِهِ الْآیَهًُْ وَ نُرِیدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَی الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثِینَ

 امام علی (علیه السلام) فرمود: این آیه: وَنُرِیدُ أَن نَّمُنَّ عَلَی الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِینَ برای ما و درباره‌ی ماست.

(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۱۳۸، بحار الأنوار، ج۲۴، ص۱۶۸/ روضهًْ الواعظین، ج۱، ص۱۵۸/ الأمالی للصدوق، ص۴۷۹/ شواهدالتنزیل، ج۱، ص۵۵۷)

روایات دیگری هم در این زمینه وجود دارد که موید این مطلب است و اگر چه ظاهر این آیه در مورد بنی اسراییل است اما از آنجا که الارض به کل زمین اشاره می کند (نه خلافت صرفا بر یک مکانی از کل زمین) و همچنین فعل نرید که به مضارع و آینده اشاره دارد نه ماضی، لذا نشان می دهد این آیه در واقع در مورد ائمه علیهم السلام است. از طرفی هیچ کدام از بنی اسراییل به مقام امامت نرسیده بودند. لذا معنای باطنی این آیه اشاره به امامت ائمه علیهم السلام و خصوصا امامت حضرت مهدی (عج) در هنگام ظهور دارد.

و از این دست آیات و روایات زیاد هست که نشان می دهد خداوند اتفاقا در قرآن از ائمه علیهم السلام بسیار زیاد یاد کرده است.

• مسخره کردن و دشمنی آشکار:

اما اینکه چرا به صراحت نام ائمه علیهم السلام در قرآن نیامده است باید گفت که عده ای در دوران پیامبر(ص) زندگی می کردند که آیات قرآن را با بهانه های مختلف نمی پذیرفتند و مسخره می کردند و چون امام علی(ع) پیوند خویشاوندی با پیامبر(ص) داشتند ممکن بود این انگ را هم بزنند که پیامبر(ص) این آیات را از پیش خود آورده و می خواهد فامیل خود را بعد از خود وصی قرار دهد و از پذیرش دین سرباز بزنند. از طرفی دیگر عده ای از مسلمانان که دین را پذیرفته بودند به خاطر تکبر و حسادتی که داشتند نمی خواستند کسی جز خودشان بعد از پیامبر(ص) خلافت و زعامت مسلمانان را بدست بگیرد لذا اگر به صراحت، مساله امامت امام علی(ع) در قرآن ذکر می شد این دسته به دشمنی آشکار با امام علی(ع) می پرداختند و چه بسا ایشان را قبل از فوت پیامبر(ص) به قتل می رساندند. لذا خداوند به خاطر حفظ جان حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه (سلام الله علیها) و ادامه یافتن امامت از نسل ایشان، این مساله را در ظاهر قرآن بیان نکرد تا این اختلاف و دشمنی بروز پیدا نکند و باعث دو دستگی مسلمانان نشود. مسلمانانی که تعداد آنها نیز به نسبت امروز زیاد نبود و همان تعداد کم هم می بایست حفظ می شدند. در نتیجه خداوند در باطن قرآن بسیار از ایشان یاد کرده است.