توضیحات
" بسم الله الرحمن الرحیم "
" آیاتی که در جزء پانزدهم آمده اند و در تأویل به ولایت چهارده معصوم علیهم السلام اشاره دارند عبارتند از: "
*سوره اسراء :
1.سوره اسراء ، آیه 1 :
"سُبْحانَ الَّذِي أَسْرى بِعَبْدِهِ لَيْلاً مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الْأَقْصَى الَّذِي بارَكْنا حَوْلَهُ لِنُرِيَهُ مِنْ آياتِنا إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ "
"پاك و منزّه است آن‌كس‌كه بنده‌اش را در يك شب، از مسجدالحرام به مسجدالأقصى كه گرداگردش را پُربركت ساخته‌ايم برد، تا برخى از نشانه‌هاى خود را به او ارائه دهيم، چراكه او شنوا و بيناست."
تفسیر ولایی :
1.پیامبر (صلی الله علیه و آله) : انس‌بن مالک گوید: پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «چون به آسمان برده شدم به ستونی رسیدم که در دو سر آن دو دایره‌ی موازیِ یکدیگر قرار داشت که بُن آن از نقره‌ی سپید و میانه‌اش از یاقوت و زبرجد و بالای آن از طلای سرخ بود، به جبرئیل گفتم: «این چیست»؟ گفت: «این آئین توست که سفید و آشکار و درخشان است»، پرسیدم: «در میانه‌اش چیست»؟ گفت: «جهاد». سؤال کردم: «پس این طلای سرخ چه می‌باشد»؟ پاسخ داد: «هجرت و چون علی (علیه السلام) واجد همه‌ی این‌ها بود درجه‌ی ایمان او بر ایمان همه‌ی مؤمنین برتری دارد».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۴۲/ معانی الأخبار، ص۱۱۳/ نورالثقلین)
2.پیامبر (صلی الله علیه و آله) : ابوصالح از عبدالله‌بن‌عباس نقل میکند: شنیدم رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: خدای تبارک‌وتعالی پنج چیز به من عطا فرمود و پنج چیز به علی (علیه السلام) ... و برای او درهای آسمان‌ها را گشود و حجاب‌ها برداشت که هرچه من دیدم او هم دید.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۴۲ / الإمالی، ص۱۰۵/ نورالثقلین)
2.سوره اسراء ، آیه 4 :
"قَضَيْنا إِلى بَنِي إِسْرائِيلَ فِي الْكِتابِ لَتُفْسِدُنَّ فِي الْأَرْضِ مَرَّتَيْنِ وَ لَتَعْلُنَّ عُلُوّاً كَبِيراً "
"ما به بنى‌اسرائيل در كتاب آسمانى اعلام كرديم كه دوبار در زمين فساد خواهيد كرد و برترى‌جويى بزرگى خواهيد نمود."
تفسیر ولایی :
امام صادق (علیه السلام) : هارون‌بن‌محمد حلبی گوید: از امام صادق (علیه السلام) در مورد آیه: یا بَنِی إِسْرائِیلَ پرسیدم. فرمود: «آنها فقط ما هستیم».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۸۸ / بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۹۷)
3.سوره اسراء ، آیه 5 :
"فَإِذا جاءَ وَعْدُ أُولاهُما بَعَثْنا عَلَيْكُمْ عِباداً لَنا أُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ فَجاسُوا خِلالَ الدِّيارِ وَ كانَ وَعْداً مَفْعُولاً "
"هنگامى‌كه نخستين وعده فرا رسد، گروهى از بندگان پيكارجوىِ خود را بر ضدّ شما بر مى‌انگيزيم تا [شما را سخت درهم كوبند حتّى براى به‌دست آوردن مجرمان]، درون خانه‌ها را جستجو كنند و اين وعده‌ایست قطعى."
تفسیر ولایی :
امام باقر (علیه السلام) : حمران گوید: امام باقر (علیه السلام)آیه:" بَعَثْنَا عَلَیْکُمْ عِبَادًا لَّنَا أَوْلَی بَأْسٍ شَدِیدٍ" را می‌خواند سپس فرمود: «منظور قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) و یاران اوست [مردانی جنگجو و نیرومند]».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۹۰ / بحارالأنوار، ج۵۱، ص۵۷/ العیاشی، ج۲، ص۲۸۱ البرهان/ نورالثقلین)
4.سوره اسراء ، آیه 7 :
"إِنْ أَحْسَنْتُمْ أَحْسَنْتُمْ لِأَنْفُسِكُمْ وَ إِنْ أَسَأْتُمْ فَلَها فَإِذا جاءَ وَعْدُ الْآخِرَةِ لِيَسُوؤُا وُجُوهَكُمْ وَ لِيَدْخُلُوا الْمَسْجِدَ كَما دَخَلُوهُ أَوَّلَ مَرَّةٍ وَ لِيُتَبِّرُوا ما عَلَوْا تَتْبِيراً "
"[و به آنها گفتيم]: اگر نيكى كنيد، به خودتان نيكى مى‌كنيد و اگر بدى كنيد باز هم به خود مى‌كنيد و هنگامى كه وعده‌ی آخر فرا رسد، [آنچنان دشمن بر شما سخت خواهد گرفت كه] آثار غم و اندوه در چهره‌ی شما ظاهر مى‌شود و آنها داخل مسجد [الاقصى] مى‌شوند همان‌گونه كه بار اوّل وارد شدند و آنچه را زير سلطه‌ی [خود] مى‌گيرند، درهم كوبيده و نابود مى‌كنند."
تفسیر ولایی :
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) : "فَإِذَا جَاء وَعْدُ الآخِرَة"ِ؛ یعنی قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) و یارانش. "لِیَسُوؤُواْ وُجُوهَکُمْ"؛ یعنی تا چهره‌هایشان را سیاه کنند. "وَ لِیَدْخُلُواْ الْمسْجِدَ کَمَا دَخَلُوهُ اوّل مَرَّة"ٍ؛ منظور، رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و یارانش و امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) همراه با یارانش است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۹۶ / بحارالأنوار، ج۵۳، ص۸۹/ القمی، ج۲، ص۱۴؛ «یسودون» بدل «تسود»/ نورالثقلین/ البرهان)
5.سوره اسراء ، آیه 9 :
"إِنَّ هذَا الْقُرْآنَ يَهْدِي لِلَّتِي هِيَ أَقْوَمُ وَ يُبَشِّرُ الْمُؤْمِنِينَ الَّذِينَ يَعْمَلُونَ الصّالِحاتِ أَنَّ لَهُمْ أَجْراً كَبِيراً "
"اين قرآن، به راهى‌كه استوارترين راه‌هاست، هدايت مى‌كند و به مؤمنانى كه كارهاى شايسته انجام مى‌دهند بشارت مى‌دهد كه براى آنها پاداش بزرگیست."
تفسیر ولایی :
1.امام باقر (علیه السلام) : فضیل گوید: امام باقر (علیه السلام) فرمود: "إِنَّ هَذَا الْقُرْآنَ یِهْدِی لِلَّتِی هِیَ أَقْوَمُ"؛ یعنی به‌سوی ولایت هدایت میکند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۹۸ / بحارالأنوار، ج۲۴، ص۱۴۵/ العیاشی، ج۲، ص۲۸۳/ نورالثقلین/ البرهان)
2.امام سجّاد (علیه السلام) : از امام سجّاد (علیه السلام) روایت است که فرمود: «امامان (ع) از خاندان ما همه معصوم هستند و عصمت در چهره و ظاهر نیست تا شخص به‌واسطه‌ی آن شناخته شود و معصوم فقط از جانب خدا معیّن و مشخّص می‌شود». سؤال شد: «ای فرزند رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! معصوم یعنی چه»؟ فرمود: «معصوم کسی است که به ریسمان الهی چنگ زده و ریسمان خدا همان قرآن است. و آن دو، تا روز قیامت از هم جدا نمی‌شوند و امام به‌سوی قرآن هدایت میکند و قرآن به‌سوی امام هدایت میکند و این معنی کلام خداست که می‌فرماید: "إِنَّ هَذَا الْقُرْآنَ یِهْدِی لِلَّتِی هِیَ أَقْوَمُ"».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۱۰۰ / بحارالأنوار، ج۲۵، ص۱۹۴/ معانی الأخبار، ص۱۳۲/ نورالثقلین/ البرهان)
6.سوره اسراء ، آیه 12 :
"وَ جَعَلْنَا الَّيْلَ وَ النَّهارَ آيَتَيْنِ فَمَحَوْنا آيَةَ الَّيْلِ وَ جَعَلْنا آيَةَ النَّهارِ مُبْصِرَةً لِتَبْتَغُوا فَضْلاً مِنْ رَبِّكُمْ وَ لِتَعْلَمُوا عَدَدَ السِّنِينَ وَ الْحِسابَ وَ كُلَّ شَيْءٍ فَصَّلْناهُ تَفْصِيلاً "
"ما شب و روز را دو نشانه [عظمت و رحمت خود] قرار داديم، سپس نشانه‌ی شب را محو كرده و نشانه‌ی روز را روشنى‌بخش ساختيم تا [در پرتو آن] فضل پروردگارتان را بطلبيد [و به تلاش براى زندگى برخيزيد] و عدد سال‌ها و حساب را بدانيد و هرچيزى را به‌طور مشخّص [و آشكار] بيان كرديم."
تفسیر ولایی :
امام صادق (علیه السلام) : چون خدا ماه را آفرید بر آن نوشت :لا اله الا اللَّه، محمّد رسول‌اللَّه (صلی الله علیه و آله)، علی امیرالمؤمنین (علیه السلام)) و آن سیاهی که در چهره‌ی ماه می‌نگرید، همان است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۱۰۶ / بحارالأنوار، ج۵۵، ص۱۵۶/ نورالثقلین)
7.سوره اسراء، آیه 26 :
"وَ آتِ ذَا الْقُرْبى حَقَّهُ وَ الْمِسْكِينَ وَ ابْنَ السَّبِيلِ وَ لا تُبَذِّرْ تَبْذِيراً "
"و حقّ خويشاوندان را بپرداز و [همچنين حقّ] مستمند و وامانده‌ی در راه را و هرگز اسراف و تبذير مكن."
تفسیر ولایی :
1.امام صادق (علیه السلام) : وَ آتِ ذَا الْقُرْبی حَقَّهُ؛ مقصود از خویشاوندان؛ علی (علیه السلام) است و حقّ او وصیّتی است که برای او قرار داده و اسم اکبر و میراث علم و آثار علم نبوّت است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۱۴۴ / الکافی، ج۱، ص۲۹۴/ نورالثقلین)
2.امام صادق (علیه السلام) : وَ لاَ تُبَذِّرْ تَبْذِیرًا، یعنی در ولایت علی (علیه السلام) اسراف و زیاده‌روی نکنید.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۱۴۸ / بحارالأنوار، ج۲۵، ص۲۸۴/ بحارالأنوار، ج۳۶، ص۱۰۶/ العیاشی، ج۲، ص۲۸۸المحاسن، ج۱، ص۲۵۷/ نورالثقلین/ البرهان)
8.سوره اسراء ، آیه 33 :
"وَ لاتَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللهُ إِلّا بِالْحَقِّ وَ مَنْ قُتِلَ مَظْلُوماً فَقَدْ جَعَلْنا لِوَلِيِّهِ سُلْطاناً فَلا يُسْرِفْ فِي الْقَتْلِ إِنَّهُ كانَ مَنْصُوراً "
"و كسى را كه خداوند خونش را حرام شمرده، جز به‌حقّ به قتل نرسانيد و آن كس كه مظلوم كشته‌شده، براى وليّش سلطه [و حقّ قصاص] قرار داديم، امّا در قتل زياده‌روى نكند، چرا كه او مورد حمايت است."
تفسیر ولایی :
1.امام باقر (علیه السلام) : جابر گوید: امام باقر (علیه السلام) فرمود: «این آیه: "وَ مَنْ قُتِلَ مَظْلُوماً فَقَدْ جَعَلْنا لِوَلِیِّهِ سُلْطاناً فَلا یُسْرِفْ فِی الْقَتْلِ إِنَّهُ کانَ مَنْصُوراً" در شأن امام حسین (علیه السلام) نازل شده است».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۱۶۶ / بحارالأنوار، ج۴۴، ص۲۱۸/ العیاشی، ج۲، ص۲۹۰/ نورالثقلین/ البرهان)
2. الباقر (ع) : وَ قَدْ قَالَ اللَّهُ "وَ مَنْ قُتِلَ مَظْلُوماً فَقَدْ جَعَلْنا لِوَلِیِّهِ سُلْطانا"ً نَحْنُ أَوْلِیَاءُ الْحُسَیْنِ‌بْنِ‌عَلِیٍّ (ع) وَ عَلَی دِینِهِ.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۱۶۸ / بحارالأنوار، ج۲۹، ص۴۵۲/ العیاشی، ج۲، ص۲۹۱/ البرهان)
9.سوره اسراء ، آیه 36 :
"وَ لاتَقْفُ ما لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ إِنَّ السَّمْعَ وَ الْبَصَرَ وَ الْفُؤادَ كُلُّ أُولئِكَ كانَ عَنْهُ مَسْئُولاً "
"از آنچه به آن آگاهى ندارى، پيروى مكن؛ چراكه گوش و چشم و دل، همه مسؤولند."
تفسیر ولایی :
پیامبر (صلی الله علیه و آله) : عبدالعظیم حسنی از امام هادی (علیه السلام) از پدرانش از امام حسین (علیه السلام) روایت نمود که پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «ابوبکر برای من همچون گوش و عمر همچون چشم و عثمان همچون قلب است». فردای آن روز نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله) رفتم. امیرالمؤمنین (علیه السلام) و ابوبکر، عمر و عثمان نزد او بودند». گفتم: «پدر جان! شنیده‌ام درباره‌ی این یارانت سخنی گفته‌ای، آنچه سخنی است»؟ فرمود: «آری! سپس با دست به آنها اشاره کرد». و گفت: «این‌ها گوش و چشم و قلب من هستند و از آنها درباره‌ی ولایت این جانشین و وصیّ من خواهند پرسید و به علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) اشاره کرد و سپس فرمود: خداوند عزّوجلّ خود فرموده است:" إِنَّ السَّمْعَ وَ الْبَصَرَ وَ الْفُؤَادَ کُلُّ اولئِکَ کَانَ عَنْهُ مَسْؤُولًا"». سپس فرمود: «قسم به عزّت پروردگارم! که همه‌ی امّت من روز قیامت ایستانده می‌شوند و درباره‌ی ولایت او مورد سؤال و بازخواست واقع می‌شوند و این معنی کلام خداوند است که می‌فرماید: آنها را نگهدارید که باید بازپرسی شوند!. (صافات/۲۴)».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۱۷۶/ بحارالأنوار، ج۳۶، ص۷۷/ بحارالأنوار، ج۳۰، ص۱۸۰/ عیون أخبارالرضا (ج۱، ص۳۱۳/ نورالثقلین/ البرهان)
10.سوره اسراء ، آیه 41 :
"وَ لَقَدْ صَرَّفْنا فِي هذَا الْقُرْآنِ لِيَذَّكَّرُوا وَ ما يَزِيدُهُمْ إِلّا نُفُوراً "
"ما در اين قرآن، حقايق را به صورت‌هاى گوناگون بيان كرديم تا متذكّرشوند، ولى [كوردلان] جز بر نفرتشان نمى‌افزايد."
تفسیر ولایی :
السلام): "وَ لَقَدْصَرَّفْنا فِی هذَا الْقُرْآنِ لِیَذَّکَّرُوا"؛ یعنی ما در هر آیه [از قرآن] علی (علیه السلام) را یاد کردیم و [گروهی] از ولایت او سر باز زدند، ولی [کوردلان] جز بر نفرتشان نمی‌افزاید.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۱۸۲ / بحارالأنوار، ج۳۶، ص۱۴۲/ فرات الکوفی، ص۲۴۰/ شواهدالتنزیل، ج۱، ص۴۵۷)
11.سوره اسراء ، آیه 55 :
"وَ رَبُّكَ أَعْلَمُ بِمَنْ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ لَقَدْ فَضَّلْنا بَعْضَ النَّبِيِّينَ عَلى بَعْضٍ وَ آتَيْنا داوُدَ زَبُوراً "
"پروردگار تو از [حال همه‌ی] كسانى‌كه در آسمان‌ها و زمين هستند، آگاه‌تر است و [اگر تو را بر ديگران برترى داديم، به‌خاطر شايستگى توست]، ما بعضى از پيامبران را بر بعضى ديگر برترى داديم و به داود، «زبور» بخشيديم."
تفسیر ولایی :
پیامبر (صلی الله علیه و آله) : عبدالسلام‌بن‌صالح هروی گوید: امام رضا (علیه السلام) از پدرانش از امام علی (علیه السلام) روایت نمود: پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «خداوند مخلوقی بهتر از من و گرامی‌تر از من نزد خود نیافرید»، علی (علیه السلام)گوید: عرض کردم: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله) شما بهترید یا جبرئیل»؟ فرمود: «خدای تعالی پیغمبران (مرسل خود را بر فرشتگان مقرّبش برتری داده و مرا بر تمام پیغمبران (و مرسلین برتری داد و پس از من، ای علی (علیه السلام)! برتری مخصوص تو و امامان بعد از توست، زیرا فرشتگان خدمتگزاران ما و خدمتگزار دوستان ما هستند».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۲۰۸ /کمال الدین و تمام النعمهًْ، ج۱، ص۲۵۴/ نورالثقلین)
12.سوره اسراء ، آیه 64 :
"وَ اسْتَفْزِزْ مَنِ اسْتَطَعْتَ مِنْهُمْ بِصَوْتِكَ وَ أَجْلِبْ عَلَيْهِمْ بِخَيْلِكَ وَ رَجِلِكَ وَ شارِكْهُمْ فِي الْأَمْوالِ وَ الْأَوْلادِ وَ عِدْهُمْ وَ ما يَعِدُهُمُ الشَّيْطانُ إِلّا غُرُوراً "
"هركدام از آنها را مى‌توانى با صدايت تحريك كن و لشكر سواره و پياده‌ات را بر آنها گسيل‌دار و در ثروت و فرزندانشان شركت جوى و آنان را با وعده‌ها سرگرم ساز! ولى شيطان، جز فريب و دروغ، وعده‌اى به آنها نمى‌دهد."
تفسیر ولایی :
پیامبر (صلی الله علیه و آله) : جابربن‌عبدالله انصاری گوید: ما در منی همراه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بودیم مردی را دیدیم که سجود و رکوع میکند و تضرّع دارد، عرض کردیم: «ای رسول خدا! چقدر نیکو نماز می‌خواند»! حضرت فرمود: «این مرد همان است که پدر شما را از بهشت اخراج نمود»، علی (علیه السلام) بدون پروا به طرفش رفته پس او را تکان داد به طوری که دنده‌های راستش در چپ و دنده‌های چپش در راست او فرو رفت، سپس حضرت به او فرمود: «اگر خدا بخواهد تو را خواهم کُشت». شیطان گفت: «تا زمان معهود که پروردگارم معیّن نموده تو بر این کار قادر نیستی، چرا مرا می‌خواهی بکشی به خدا سوگند احدی تو را دشمن ندارد مگر آن که نطفه من زودتر از نطفه پدرش در رحم مادرش قرار گرفته است و من در اموال و اولاد دشمنان تو شرکت دارم چنانچه خداوند عزّوجلّ در کتاب محکمش می‌فرماید: وَ شارِکْهُمْ فِی الْأَمْوالِ وَ الْأَوْلاد».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۲۳۸ / بحارالأنوار، ج۱۸، ص۸۸/ شواهدالتنزیل، ج۱، ص۴۴۷/ علل الشرایع، ج۱، ص۱۴۲)
13.سوره اسراء ، آیه 71 :
"يَوْمَ نَدْعُوا كُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ فَمَنْ أُوتِيَ كِتابَهُ بِيَمِينِهِ فَأُولئِكَ يَقْرَؤُنَ كِتابَهُمْ وَ لايُظْلَمُونَ فَتِيلاً "
"[به‌يادآور] روزى را كه هرگروهى را با پيشوايشان مى‌خوانيم. كسانى كه نامه‌ی عملشان به دست راستشان داده شود، آن را [با شادى و سرور] مى‌خوانند و كمترين ستمى به آنها نخواهد شد."
تفسیر ولایی :
1.امام صادق (علیه السلام) : عبدالله‌بن‌سنان گوید: به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم: «"یَوْمَ نَدْعُوا کُلَّ أُنَاسٍ بِإِمَامِهِمْ"؛ یعنی چه»؟ فرمود: «منظور امامی است که در میان آنهاست و او قائمِ اهل زمان خود است».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۲۶۰ / الکافی، ج۱، ص۵۳۶/ نورالثقلین/ البرهان)
2.پیامبر (صلی الله علیه و آله) : از امام رضا (علیه السلام) روایت است: پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: هر قومی را به‌وسیله‌ی امام زمانش می‌خوانند و از کتاب خداوند و سنّت پیغمبرش سؤال می‌کنند. فرمود: «ای علی (علیه السلام)! تو آقای مسلمانان و امام متّقیان و پیشوای روسفیدان و بزرگ پرهیزگاران هستی».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۲۶۰/ بحارالأنوار، ج۸، ص۱۰/ بحارالأنوار، ج۳۸، ص۱۲۶)
14.سوره اسراء ، آیه 73 :
"وَ إِنْ كادُوا لَيَفْتِنُونَكَ عَنِ الَّذِي أَوْحَيْنا إِلَيْكَ لِتَفْتَرِيَ عَلَيْنا غَيْرَهُ وَ إِذاً لَّاتَّخَذُوكَ خَلِيلاً "
"نزديك بود آنها تو را [با وسوسه‌هاى خود] از آنچه بر تو وحى‌كرده‌ايم بفريبند، تا غير آن را به ما نسبت دهى و آنگاه تو را به دوستى خود برمى‌گزينند."
تفسیر ولایی :
1.امام باقر (علیه السلام) : جعفربن‌محمّد فزاری به ترتیب از امام باقر (علیه السلام) نقل میکند: جبرئیل با این آیه: "وَ إِنْ کادُوا لَیَفْتِنُونَکَ عَنِ الَّذِی أَوْحَیْنا إِلَیْکَ لِتَفْتَرِیَ عَلَیْنا غَیْرَهُ" بر حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله) نازل گردید. فرمود: «تفسیر این آیه در مورد علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) است؛ یعنی آنها خواستند تو را از آنچه درباره علی (علیه السلام) به تو وحی کردیم، باز دارند. و خداوند به آن حضرت (صلی الله علیه و آله) وحی فرموده بود که ایشان را به پذیرش ولایت علی‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) فرمان دهد».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۲۸۰ / بحارالأنوار، ج۳۶، ص۱۴۲/ فرات الکوفی، ص۲۴۳/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۲۷۸ و البرهان؛ «و لقد ارادو ان ... علی بن ابی طالب» محذوف)
2.امام باقر (علیه السلام) : "وَ إِن کَادُواْ لَیَفْتِنُونَکَ عَنِ الَّذِی أَوْحَیْنَا إِلَیْکَ"، درباره‌ی علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) نازل شده است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۲۸۰ / تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۲۷۸)
15.سوره اسراء ، آیه 79 :
"وَ مِنَ الَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَكَ عَسى أَنْ يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقاماً مَحْمُوداً "
"و پاسى از شب را از خواب برخيز و قرآن [و نماز] بخوان. اين يك وظيفه‌ی اضافى براى توست، اميد است پروردگارت تو را به مقامى در خورِ ستايش برساند."
تفسیر ولایی :
پیامبر (صلی الله علیه و آله): انس گوید: روزی دیدم پیامبر (صلی الله علیه و آله) درحالی‌که این آیه: وَ مِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَکَ عَسی أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً مَحْمُوداً را می‌خواند، نزد علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) آمد و فرمود: «یا علی (علیه السلام)! خداوند برای شفاعت از یکتاپرستان امّت مسلمان، به من اختیار کامل داده است، امّا این نعمت را در حقّ منکران تو و فرزندان تو منع کرده است».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۳۱۲ / الأمالی للطوسی، ص۴۵۵/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۲۷۹/ کشف الغمهًْ، ج۱، ص۴۰۱/ نورالثقلین/ البرهان)
16.سوره اسراء ، آیه 80 :
"وَ قُلْ رَبِّ أَدْخِلْنِي مُدْخَلَ صِدْقٍ وَ أَخْرِجْنِي مُخْرَجَ صِدْقٍ وَ اجْعَلْ لِي مِنْ لَدُنْكَ سُلْطاناً نَصِيراً "
"و بگو: «پروردگارا! مرا [در هر كار] با صداقت وارد كن و با صداقت خارج ساز و از سوى خود، حجّتى يارى‌كننده برايم قرارده»."
تفسیر ولایی :
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) : "وَ قُل رَّبِّ أَدْخِلْنِی مُدْخَلَ صِدْقٍ، یعنی مکّه. وَ اجْعَل لِّی مِن لَّدُنکَ سُلْطَانًا نَّصِیرًا"، خداوند دعای پیامبرش را اجابت نمود و علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) را به‌عنوان یاور او قرار داد تا او را علیه دشمنانش یاری دهد.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۳۲۴ / بحارالأنوار، ج۴۱، ص۶۱/ شواهدالتنزیل، ج۱، ص۴۵۲/ المناقب، ج۲، ص۶۷/ البرهان)
17.سوره اسراء ، آیه 81 :
"وَ قُلْ جاءَ الْحَقُّ وَ زَهَقَ الْباطِلُ إِنَّ الْباطِلَ كانَ زَهُوقاً "
"و بگو: «حق آمد و باطل نابود شد؛ زيرا باطل نابودشدنى است»."
تفسیر ولایی :
پیامبر (صلی الله علیه و آله) : خطبه‌ی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در روز عید غدیر: ای مردم! از علی (علیه السلام) غافل نشوید و از او دور نگردید و از پذیرش ولایتش سر باز نزنید، زیرا او کسی است که به حق راهنمایی کرده و خود عامل به آن است و باطل را نابود ساخته و از آن نهی میکند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۳۲۸ / بحارالأنوار، ج۳۸، ص۲۰۸/ نورالثقلین)
18.سوره اسراء ، آیه 85 :
"وَ يَسْئَلُونَكَ عَنِ الرُّوحِ قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّي وَ ما أُوتِيتُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِلّا قَلِيلاً "
"و از تو درباره‌ی روح سؤال مى‌كنند، بگو: «روح از فرمان پروردگار من است و از علم و دانش، جز اندكى به شما داده نشده است»."
تفسیر ولایی :
امام علی (علیه السلام) : از امام باقر (علیه السلام) روایت است: امام علی (علیه السلام) فرمود: «خداوند سبحان در وحدانیّت خویش یکتا بود، به کلمه‌ای تکلّم کرد و آن کلمه تبدیل به نور شد و از آن نور محمّد و علی و عترتش (ع) را آفرید. بعد تکلّم به کلمه دیگری کرد که به روحی تبدیل شد و آن روح را در آن نور قرار داد و آن را ساکن بدنهای ما گردانید. از این روست که ما روح اللَّه و کلمه خدا هستیم که در قالب ما از خلق خود در حجاب قرار گرفته است. آن زمان که نه خورشیدی، نه ماهی و نه چشمی بر هم زنی وجود داشت، ما پیوسته در سایه عرش سبز در حال‌تسبیح و تقدیس بودیم، سپس خداوند شیعیان ما را آفرید. و شیعه را به این نام نامیده‌اند، چون آنها از شعاع نور ما آفریده شده‌اند».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۳۴۲ / بحارالأنوار، ج۲۵، ص۲۳)
19.سوره اسراء ، آیه 89 :
"وَ لَقَدْ صَرَّفْنا لِلنّاسِ فِي هذَا الْقُرْآنِ مِنْ كُلِّ مَثَلٍ فَأَبى أَكْثَرُ النّاسِ إِلّا كُفُوراً "
" ما در اين قرآن، به صورت‌هاى گوناگون براى مردم از هرچيز نمونه‌اى آورديم [و همه‌ی معارف در آن جمع است]، امّا بيشتر مردم جز كفر و انكار را ابا داشتند."
تفسیر ولایی :
1.امام باقر (علیه السلام) : فَأَبَی أَکْثَرُ النَّاسِ إِلاَّ کُفُورًا، درباره‌ی ولایت علی (علیه السلام) نازل شده است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۳۵۰ / بحارالأنوار، ج۲۳، ص۳۸۰/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ج۲۸۴/ البرهان؛ «قال نزلت فی ولایهًْ علی (» محذوف/ البرهان)
2.امام باقر (علیه السلام) : فَأَبی أَکْثَرُ النَّاسِ إِلَّا کُفُوراً، یعنی به ولایت علی (علیه السلام) در آن روزی که پیامبر (صلی الله علیه و آله) [دست] او را بلند کرد.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۳۵۰ / شواهدالتنزیل، ج۱، ص۴۵۶)
3.امام باقر (علیه السلام) : ابوحمزه ثمالی گوید: از امام باقر (علیه السلام) درباره‌ی سخن خداوند: وَ لَقَدْ صَرَّفْنا فِی هذَا الْقُرْآنِ پرسیدم، فرمود: «یعنی علی (علیه السلام) را در کلّ قرآن ذکر کردیم و آن همان ذکر است».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۳۵۰ / فرات الکوفی، ص۲۴۱/ شواهدالتنزیل، ج۱، ص۴۵۶)
*سوره کهف :
20.سوره کهف ، آیه 2:
"قَيِّماً لِيُنْذِرَ بَأْساً شَديداً مِنْ لَدُنْهُ وَ يُبَشِّرَ الْمُؤْمِنينَ الَّذينَ يَعْمَلُونَ الصَّالِحاتِ أَنَّ لَهُمْ أَجْراً حَسَناً "
"در‌حالى‌كه پايدار و بر پا دارنده‌ی [ديگر كتب آسمانى] است؛ تا از جانب او [بدكاران را] از عذاب شديدى بترساند؛ و مؤمنانى را كه كارهاى شايسته انجام مى‌دهند، بشارت دهد كه پاداش نيكويى براى آنهاست."
تفسیر ولایی :
امام باقر (علیه السلام) : "لِیُنذِرَ بَأْسًا شَدِیدًا مِن لَّدُنْهُ"؛ قدرت سخت، علی (علیه السلام) است همان که از جانب رسول خدا (صلی الله علیه و آله) است و در رکاب او با دشمنانش پیکار کرد. و مراد آیه:" لِیُنذِرَ بَأْسًا شَدِیدًا مِن لَّدُنْهُ" همان علی (علیه السلام) است».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۴۰۴/ بحارالأنوار، ج۳۶، ص۲۱/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۲۸۵/ العیاشی، ج۲، ص۳۲۱/ نورالثقلین/ البرهان)
21.سوره کهف ، آیه 29:
"وَ قُلِ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكُمْ فَمَنْ شاءَ فَلْيُؤْمِنْ وَ مَنْ شاءَ فَلْيَكْفُرْ إِنَّا أَعْتَدْنا لِلظَّالِمينَ ناراً أَحاطَ بِهِمْ سُرادِقُها وَ إِنْ يَسْتَغيثُوا يُغاثُوا بِماءٍ كَالْمُهْلِ يَشْوِي الْوُجُوهَ بِئْسَ الشَّرابُ وَ ساءَتْ مُرْتَفَقاً "
"بگو: «حق از سوى پروردگارتان براى شما آمده است! هركس مى‌خواهد ايمان بياورد [و اين حقيقت را پذيرا شود]، و هركس مى‌خواهد كافر گردد». ما براى ستمكاران آتشى آماده كرده‌ايم كه سرا پرده‌اش آنان را از هر‌سو احاطه كرده است. و اگر تقاضاى آب كنند، آبى براى آنان مى‌آورند كه همچون فلز گداخته صورت‌ها را بريان مى‌كند. چه نوشيدنى بدى، و چه اجتماع ناپسندى!"
تفسیر ولایی :
1. پیامبر (صلی الله علیه و آله) : ای علی (علیه السلام)! به خدایی که مرا به پیامبری برانگیخت و از بین همه‌ی آفریدگان مرا برگزید سوگند! اگر بنده‌ای هزار سال خدا را عبادت کند از او پذیرفته نمی‌شود مگر با دوستی تو و دوستی امامان از فرزندان تو، این را جبرئیل برای من خبر داد: "فَمَنْ شاءَ فَلْیُؤْمِنْ وَ مَنْ شاءَ فَلْیَکْفُرْ."
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۴۶۶ / بحارالأنوار، ج۳۸، ص۱۳۴/ بحارالأنوار، ج۲۷، ص۱۹۹/ میهًْ منقبهًْ، ص۲۸/ مستدرک الوسایل، ج۱، ص۱۷۱)
2.پیامبر (صلی الله علیه و آله) : ... بشنوید و گوش فرا دهید؛ من به شما دستور دادم تا به علی (علیه السلام) با نام امیرالمؤمنین سلام گویید و برخی از من پرسیدند که آیا آن فرمان خدا و رسولش است؟ محمّد حق ندارد که امری از جانب خود بیاورد، بلکه هر چه میکند به وحی و امر پروردگارش عمل می‌نماید. سوگند به خدایی که جانم در دست اوست! اگر این امر را نپذیرید و آن را نقض کنید، کافر میشوید و از آنچه که من به آن مبعوث شدهام، فاصله میگیرید. "فَمَنْ شاءَ فَلْیُؤْمِنْ وَ مَنْ شاءَ فَلْیَکْفُرْ."
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۴۶۸ / بحارالأنوار، ج۲۸، ص۹۲)
22.سوره کهف ، آیه 30:
"إِنَّ الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ إِنَّا لا نُضيعُ أَجْرَ مَنْ أَحْسَنَ عَمَلاً "
"به‌طور مسلّم كسانى كه ايمان آوردند و كارهاى شايسته انجام دادند، [به آنها پاداش نيك مى‌دهيم] به يقين ما پاداش نيكوكاران را ضايع نخواهيم كرد."
تفسیر ولایی :
امام صادق (علیه السلام) : إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ إِنَّا لا نُضِیعُ أَجْرَ مَنْ أَحْسَنَ عَمَلًا، منظور آل محمّد (ع) هستند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۴۷۲ / بحارالأنوار، ج۲۳، ص۳۸۱/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۲۸۶)
23.سوره کهف ، آیه 31:
"أُولئِكَ لَهُمْ جَنَّاتُ عَدْنٍ تَجْري مِنْ تَحْتِهِمُ الْأَنْهارُ يُحَلَّوْنَ فيها مِنْ أَساوِرَ مِنْ ذَهَبٍ وَ يَلْبَسُونَ ثِياباً خِضْراً مِنْ سُنْدُسٍ وَ إِسْتَبْرَقٍ مُتَّكِئينَ فيها عَلَى الْأَرائِكِ نِعْمَ الثَّوابُ وَ حَسُنَتْ مُرْتَفَقاً "
"آنها كسانى هستند كه براى آنان باغ‌هاى جاويدان بهشتى است؛ كه نهرها از پاى درختان و قصرهايش جارى است؛ در آنجا با دستبندهايى از طلا آراسته مى‌شوند؛ و لباس‌هايى [فاخر] به رنگ سبز، از حرير نازك و ضخيم، در بر مى‌كنند؛ در‌حالى‌كه در آنجا بر تخت‌ها تكيه كرده‌اند. چه پاداش خوبى، و چه جمع نيكويى!"
تفسیر ولایی :
پیامبر (صلی الله علیه و آله) : وقتی داخل بهشت شدم درخت طوبی را دیدم، اصل آن درخت در منزل علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) بود، هیچ قصر و منزلی در بهشت نیست مگر اینکه یک شاخه از آن درخت در آن وجود دارد؛ بالای آن درخت سبدهایی پر از سندس و استبرق وجود دارد که در هر سبدی هزارهزار سبد وجود دارد و در هر سبدی صد هزار حله است، هیچ حلّه‌ای در آن نیست که بدیگری شباهت داشته باشد، با اینکه دارای الوان مختلف هستند، آنها لباس‌های اهل بهشت می‌باشند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۴۷۲ / نورالثقلین)
24.سوره کهف ، آیه 35:
"وَ دَخَلَ جَنَّتَهُ وَ هُوَ ظَالِمٌ لِّنَفْسِهِ قَالَ مَا أَظُنُّ أَن تَبِيدَ هَذِهِ أَبَدًا. "
"و در حالى كه نسبت به خود ستمكار بود، در باغ خويش گام نهاد، و گفت: «من گمان نمى‌كنم هرگز اين باغ نابود شود!"
تفسیر ولایی :
امام صادق (علیه السلام) : از امام صادق (علیه السلام) [روایت است] که فرمود: «کلام خداوند: "فَقالَ" یعنی صاحب باغ، "لِصاحِبِهِ "و او علی (علیه السلام) است. "أَنَا أَکْثَرُ مِنْکَ مالًا" یعنی از نظر دنیا و فرمانروایی."وَ أَعَزُّ نَفَراً" یعنی از نظر خویشاوند و یاور».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۴۷۸/ بحارالأنوار، ج۳۶، ص۱۲۴)
25.سوره کهف ، آیه 39:
"وَ لَوْ لا إِذْ دَخَلْتَ جَنَّتَكَ قُلْتَ ما شاءَ اللهُ لا قُوَّةَ إِلاَّ بِاللهِ إِنْ تَرَنِ أَنَا أَقَلَّ مِنْكَ مالاً وَ وَلَداً "
"چرا هنگامى‌كه وارد باغت شدى، نگفتى اين نعمتى است كه خدا خواسته است؟! قوّت [و نيرويى] جز از ناحيه‌ی خدا نيست. و اگر مى‌بينى من از نظر مال و فرزند از تو كمترم!"
تفسیر ولایی :
امام صادق (علیه السلام) : از امام صادق (علیه السلام) روایت است: ... سپس او را راهنمایی کرد بر چیزی که اگر آن را می‌گفت سزاوار بود؛ پس فرمود: «در همه‌ی کارهایم [هرچه خدا خواسته همان] بوده و من قدرتی جز به‌وسیله‌ی خدا بر آن ندارم». سپس علی (علیه السلام) سخن را به خودش برگرداند و به او فرمود: «"إِنْ تَرَنِ أَنَا أَقَلَّ مِنْکَ مالًا وَ وَلَداً"یعنی فقیر و نیازمند به خدای تعالی هستم».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۴۸۰ / بحارالأنوار، ج۳۶، ص۱۲۴)
26.سوره کهف ، آیه 40:
"فَعَسى رَبِّي أَنْ يُؤْتِيَنِ خَيْراً مِنْ جَنَّتِكَ وَ يُرْسِلَ عَلَيْها حُسْباناً مِنَ السَّماءِ فَتُصْبِحَ صَعيداً زَلَقاً "
"اميد است پروردگارم بهتر از باغ تو، به من بدهد؛ و مجازات حساب شده‌اى از آسمان بر باغ تو فرو فرستد، به‌گونه‌اى كه آن را به زمين بى‌گياهى مبدّل كند."
تفسیر ولایی :
امام صادق (علیه السلام) : از امام صادق (علیه السلام) روایت است: "فَعَسی رَبِّی أَنْ یُؤْتِیَنِ خَیْراً مِنْ جَنَّتِکَ"؛ و دنیای تو در این دنیا، با قیام فرزندم قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) از نظر دولت، حکومت و فرمانروایی، و در آخرت از نظر حکم‌کردن، شفاعت، بهشت و خشنودی خداوند "وَ یُرْسِلَ عَلَیْها" یعنی بر باغ تو "حُسْباناً مِنَ السَّماءِ" یعنی عذابی و آتشی و آن را بسوزاند یا شمشیری از شمشیرهای قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) و آن را نابود کند؛ "فَتُصْبِحَ صَعِیداً" یعنی زمینی که در آن گیاهی نیست. "زَلَقاً" یعنی راه‌رونده بر روی آن می‌لغزد.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۴۸۴ / بحارالأنوار، ج۳۶، ص۱۲۴)
27.سوره کهف ، آیه 44 :
"هُنالِكَ الْوَلايَةُ للهِ الْحَقِّ هُوَ خَيْرٌ ثَواباً وَ خَيْرٌ عُقْباً "
"در آنجا ثابت شد كه ولايت [و قدرت] از آن خداوند بر حق است. اوست كه برترين ثواب، و بهترين فرجام را [براى مطيعان] دارد.”
تفسیر ولایی :
1.امام باقر (علیه السلام) : ابوحمزه ثمالی گوید: امام باقر (علیه السلام) درباره‌ی سخن خداوند: هُنالِکَ الْوَلایَةُ لِلهِ الحَقِّ هُوَ خَیْرٌ ثَواباً وَ خَیْرٌ عُقْباً فرمود: «این ولایت امیرالمؤمنین (علیه السلام) است که هیچ پیامبری جز به آن مبعوث نشده است».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۴۸۶ / شواهدالتنزیل، ج۱، ص۴۶۱)
2.پیامبر (صلی الله علیه و آله) : ابوسعید خدری گوید: پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) را دیدم و شنیدم که می‌فرمود: «ای علی خداوند هیچ نبی را مبعوث نکرد مگر اینکه او را به ولایت تو دعوت کرد، خواه از روی میل یا از روی اجبار».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۴۸۶ / بحارالأنوار، ج۱۱، ص۶۰)
28.سوره کهف ، آیه 66:
"قالَ لَهُ مُوسَى هَلْ أَتَّبِعُكَ عَلى أَنْ تُعَلِّمَنِ مِمَّا عُلِّمْتَ رُشْداً "
"موسى به او گفت: «آيا [اجازه مى‌دهى] از تو پيروى كنم تا از آنچه به تو تعليم داده شده و مايه‌ی رشد و صلاح است، به من بياموزى»؟"
تفسیر ولایی :
امام باقر (علیه السلام) و امام صادق (علیه السلام) : ابو بصیر از یکی از دو امام (علیها السلام) روایت میکند که فرمودند: چون آن ماجراها بر موسی گذشت ... خضر گفت: «برای چه اینجا آمدی»؟ گفت: «آمدم تا به من علم بیاموزی». خضر گفت: «من به چیزی مأمور شدم که تو طاقت آن را نداری» و خضر در مورد آل محمّد (و در مورد بلا و مصیبت‌هایی که بر سر آنها می‌آید با او سخن گفت تا اینکه هر دو با صدای بلند گریه کردند و فضل و برتری پیامبر (صلی الله علیه و آله) و علی و فاطمه و حسن و حسین (را بیان کرد و در مورد آنچه که به آنها داده شده است و آنچه که با آن گرفتار شدند، صحبت کرد. و موسی (علیه السلام) شروع به گفتن این جمله کرد که: «ای کاش از امّت محمد (صلی الله علیه و آله) بودم».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۵۵۶ / بحارالأنوار، ج۱۳، ص۳۰۱)