توضیحات
" بسم الله الرحمن الرحیم "
" آیاتی که در جزء بیست و هشتم آمده اند و در تأویل به ولایت چهارده معصوم علیهم السلام اشاره دارند عبارتند از: "
*سوره مجادله :
سوره مجادله ، آیه 1:
"قَدْ سَمِعَ اللهُ قَوْلَ الَّتي تُجادِلُكَ في زَوْجِها وَ تَشْتَكي إِلَى اللهِ وَ اللهُ يَسْمَعُ تَحاوُرَكُما إِنَّ اللهَ سَميعٌ بَصيرٌ "
"خداوند سخن آن زن را كه درباره‌ی همسرش با تو گفتگو مى‌كرد و به خداوند شكايت مى‌نمود شنيد [و تقاضاى او را اجابت كرد]؛ خداوند گفتگوى شما را با هم [و اصرار آن زن را درباره‌ی حلّ مشكلش] مى‌شنيد؛ به يقين خداوند شنوا و بيناست."
تفسیر ولایی :
امام صادق (علیه السلام): پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) به فاطمه (سلام الله علیها) فرمود: «شوهرت بعد از من چنین‌وچنان خواهد دید». و جریان‌های پس از خود را به فاطمه (سلام الله علیها) اطلاع داد. عرض کرد: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله) از خدا درخواست نمی‌کنید این ناراحتی‌ها را از او رفع کند». فرمود: «چرا درخواست کردم». و فرمود: «او گرفتار خواهد شد و گروهی به‌واسطه‌ی او آزمایش می‌شوند جبرئیل این آیه را آورد: "قَدْ سَمِعَ اللهُ قَوْلَ الَّتِی تُجادِلُکَ فِی زَوْجِها وَ تَشْتَکِی إِلَی اللهِ وَ اللهُ یَسْمَعُ تَحاوُرَکُما إِنَّ اللهَ سَمِیعٌ بَصِیرٌ" البتّه شکایت حضرت فاطمه (سلام الله علیها) از ناراحتی‌هایی بود که علی (علیه السلام) خواهد دید نه اینکه از خود شکایت داشته باشد».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۱۴ / بحارالأنوار، ج۲۴، ص۲۳۰/ بحارالأنوار، ج۳۶، ص۱۶۴؛ «و تشتکی الی الله ... منه و لاعلیه» محذوف/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۶۴۵ و البرهان؛ «و شکواها له لامنه و لاعلیه» محذوف)
سوره مجادله ، آیه 7:
"أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللهَ يَعْلَمُ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ ما يَكُونُ مِنْ نَجْوى ثَلاثَةٍ إِلاَّ هُوَ رابِعُهُمْ وَ لا خَمْسَةٍ إِلاَّ هُوَ سادِسُهُمْ وَ لا أَدْنى مِنْ ذلِكَ وَ لا أَكْثَرَ إِلاَّ هُوَ مَعَهُمْ أَيْنَ ما كانُوا ثُمَّ يُنَبِّئُهُمْ بِما عَمِلُوا يَوْمَ الْقِيامَةِ إِنَّ اللهَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَليمٌ "
"آيا نمى‌دانى كه خداوند آنچه را در آسمان‌ها و آنچه را در زمين است مى‌داند؛ هيچ‌گاه سه نفر با هم نجوا نمى‌كنند مگر اينكه خداوند چهارمين آنهاست، و هيچ‌گاه پنج نفر با هم نجوا نمى‌كنند مگر اينكه او ششمين آنهاست، و نه تعدادى كمتر و نه بيشتر از آن هستند مگر اينكه او همراه آنهاست هرجا كه باشند، سپس روز قيامت آن‌ها را از اعمالشان باخبر مى‌سازد، چرا كه خداوند به هر‌چيزى داناست."
تفسیر ولایی :
امام علی (علیه السلام): حارث اعور گوید: امیرالمؤمنین (علیه السلام) داخل بازار شد و دید که مردی پشت خود را به او گردانیده می‌گوید: «به حق آن کسی که به آسمان هفتگانه در پرده رفته»! علی (علیه السلام) بر پشتش زد و فرمود: «کیست آن که هفت آسمان را حجاب قرار داده»؟ گفت: «خدا، ای امیر المؤمنین»! حضرت فرمود: «خطا کردی مادرت به عزایت نشیند! به‌درستی‌که در میان خدای عزّوجلّ و خلقش حجابی نیست چراکه او با ایشان است در هرجا که باشند». گفت: «ای امیرالمؤمنین (علیه السلام) کفّاره آنچه گفتم چه چیز است»؟ فرمود: «آن است که بدانی که خدا با توست در هرجا که باشی». گفت: «یعنی نباید مساکین را طعام دهم»؟ فرمود: «نه، زیرا به غیر پروردگارت قسم خوردی».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۳۲/ بحارالأنوار، ج۳، ص۳۳۰)
سوره مجادله ، آیه 9:
"يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا إِذا تَناجَيْتُمْ فَلا تَتَناجَوْا بِالْإِثْمِ وَ الْعُدْوانِ وَ مَعْصِيَةِ الرَّسُولِ وَ تَناجَوْا بِالْبِرِّ وَ التَّقْوى وَ اتَّقُوا اللهَ الَّذي إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ "
"اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! هنگامى‌كه نجوا مى‌كنيد، به گناه و تعدّى و نافرمانى پيامبر نجوا نكنيد، و به كارِ نيك و تقوا نجوا كنيد، و از [مخالفت فرمان] خدايى كه همگى نزد او جمع مى‌شويد بپرهيزيد."
تفسیر ولایی :
پیامبر (صلی الله علیه و آله): ابوسعید خدری گوید: روزی در مسجد با تعدادی از مهاجرین و انصار نزد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بودیم. من هم در میان آنان بودم، که علی (علیه السلام) وارد شد و از همه گذر کرد تا اینکه کنار پیامبر (صلی الله علیه و آله) نشست. او درجای همیشگی خود نشسته بود و همه این موضوع را می‌دانستند. پس دو نفر که متّهم به نفاق بودند، در گوشی با یکدیگر سخن گفتند و رسول خدا (صلی الله علیه و آله) دریافت که منظور آنان چیست. پس آن‌چنان عصبانی شد که رنگ چهره‌اش تغییر کرد. سپس فرمود: «قسم به کسی که جانم به دست اوست، هیچ‌کس وارد بهشت نمی‌شود مگر اینکه مرا دوست داشته باشد، و هرکس بغض این شخص را در دل داشته باشد و ادّعا کند مرا دوست دارد، دروغ گفته است. و دراین‌هنگام دست علی (علیه السلام) را گرفت و خداوند عزّوجلّ این آیه را درباره‌ی آن‌دو نازل کرد "یَا أَیُّهَا الذِینَ آمَنُوا إِذَا تَنَاجَیْتُمْ فَلا تَتَنَاجَوا بِالإِثْمِ و العُدْوانِ و مَعْصِیَتِ الرَّسُول و تَنَاجَوا بِالبِرِّ و التَّقْوی و اتَّقُوا اللهَ الذِی إِلیْهِ تُحْشَرُونَ"».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۳۸ / بحارالأنوار، ج۳۹، ص۲۷۰/ الأمالی للطوسی، ص۶۰۴/ البرهان)
سوره مجادله ، آیه 12:
"يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا إِذا ناجَيْتُمُ الرَّسُولَ فَقَدِّمُوا بَيْنَ يَدَيْ نَجْواكُمْ صَدَقَةً ذلِكَ خَيْرٌ لَكُمْ وَ أَطْهَرُ فَإِنْ لَمْ تَجِدُوا فَإِنَّ اللهَ غَفُورٌ رَحيمٌ "
"اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! هنگامى‌كه مى‌خواهيد با پيامبر نجوا كنيد [و سخنان درگوشى بگوييد]، قبل از آن صدقه‌اى [در راه خدا] بدهيد؛ اين براى شما بهتر و پاكيزه‌تر است. و اگر توانايى نداشته باشيد، خداوند آمرزنده و مهربان است."
تفسیر ولایی :
.امام باقر (علیه السلام): ابوبصیر گوید: از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی کلام خداوند عزّوجلّ: "إِذَا نَاجَیْتُمُ الرَّسُول فَقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیْ نَجْواکُمْ صَدَقَةً" سؤال کردم. فرمود: «علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) پیش از گفتگوی محرمانه خود صدقه داد، پس آن آیه به خاطر این آیه منسوخ شد: "أَأَشْفَقْتُمْ أَن تُقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیْ نَجْواکُمْ صَدَقَاتٍ".
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۵۰/ بحارالأنوار، ج۱۷، ص۲۸/ بحارالأنوار، ج۳۵، ص۳۷۸/ القمی، ج۲، ص۳۵۷/ بحارالأنوار، ج۳۵، ص۳۷۸/ القمی، ج۲، ص۳۵۷/ نورالثقلین/ شواهدالتنزیل، ج۲، ص۳۲۲؛ «بتفاوت لفظی»)
سوره مجادله ، آیه 18:
"يَوْمَ يَبْعَثُهُمُ اللهُ جَميعاً فَيَحْلِفُونَ لَهُ كَما يَحْلِفُونَ لَكُمْ وَ يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ عَلى شَيْءٍ أَلا إِنَّهُمْ هُمُ الْكاذِبُونَ "
"[به خاطر بياوريد] روزى را كه خداوند همه‌ی آن‌ها را برمى‌انگيزد، آن‌ها براى خدا نيز سوگند [دروغ] ياد مى‌كنند همان‌گونه كه [امروز] براى شما سوگند ياد مى‌كنند؛ و گمان مى‌كنند جايگاهى دارند؛ بدانيد آن‌ها دروغگويانند."
تفسیر ولایی :
امام صادق (علیه السلام): امّا آن افراد در پیشگاه خداوند عرض می‌کنند: پروردگارا! این‌ها فرشتگان تو هستند و به نفع تو شهادت می‌دهند. سپس به خداوند قسم یاد می‌کنند که مرتکب چنین اعمالی نشده‌اند. این همان فرموده‌ی پروردگار است که در آن درباره‌ی چنین افرادی، چنین بیان فرموده است: "یومَ یبْعَثُهُمُ اللهُ جَمِیعًا فَیحْلفُونَ لهُ کَمَا یحْلفُونَ لکُمْ"؛ آن‌ها همان کسانی هستند که حق امیرالمؤمنین (علیه السلام) را غصب کرده‌اند. در این هنگام خداوند بر دهان‌هایشان مهر سکوت می‌زند و اعضای بدنشان شروع به سخن گفتن می‌کند. گوش به امور حرامی که شنیده است گواهی میدهد. چشم به دیدن اشیایی که خداوند آن‌ها را حرام اعلام کرده بود، اعتراف می‌کند. دست‌ها به آنچه گرفته بودند؛ پاها به تلاش برای رفتن به مکان‌هایی که خداوند بر فرد حرام کرده بود و عورت فرد به اعمال حرامی که مرتکب شده بود، اذعان می‌کنند. در این هنگام خداوند مهر سکوت را از روی زبان‌هایشان بر می‌دارد.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۵۶/ القمی، ج۲، ص۲۶۴/ بحارالأنوار، ج۷، ص۳۱۲؛ «فقال الصادق (فیقولون ... ذلک شییا» محذوف)
سوره مجادله ، آیه 22 :
"ا تَجِدُ قَوْماً يُؤْمِنُونَ بِاللهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ يُوادُّونَ مَنْ حَادَّ اللهَ وَ رَسُولَهُ وَ لَوْ كانُوا آباءَهُمْ أَوْ أَبْناءَهُمْ أَوْ إِخْوانَهُمْ أَوْ عَشيرَتَهُمْ أُولئِكَ كَتَبَ في قُلُوبِهِمُ الْإيمانَ وَ أَيَّدَهُمْ بِرُوحٍ مِنْهُ وَ يُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْري مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدينَ فيها رَضِيَ اللهُ عَنْهُمْ وَ رَضُوا عَنْهُ أُولئِكَ حِزْبُ اللهِ أَلا إِنَّ حِزْبَ اللهِ هُمُ الْمُفْلِحُونَ "
"هيچ قومى را كه ايمان به خدا و روز رستاخيز دارند نمى‌يابى كه با دشمنان خدا و پيامبرش دوستى كنند، هرچند پدران يا پسران يا برادران يا خويشاوندانشان باشند؛ آنان كسانى هستند كه خدا ايمان را بر صفحه دل‌هايشان نوشته و با روحى از ناحيه‌ی خودش آن‌ها را تأييد فرموده، و آن‌ها را در باغ‌هايى بهشتى وارد مى‌كند كه نهرها از پاى درختانش جارى است، جاودانه در آن مى‌مانند؛ خدا از آن‌ها خشنود است، و آنان نيز از او خشنودند؛ آن‌ها «حزب الله»اند؛ بدانيد «حزب الله» پيروزان و رستگارانند."
تفسیر ولایی :
امام رضا (علیه السلام) : خداوند ما را به روح خود تأیید کرد مقدّس و پاک؛ ملک نیست و با هیچ‌یک از پیامبران گذشته نبوده جز پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله). آن روح با ائمّه (علیهم السلام) است و موجب تقویت و توفیق ایشان می‌گردد. او استوانه‌ای از نور بین ما و بین خداست.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۷۴ / عیون أخبارالرضا، ج۲، ص۲۰۰)
*سوره حشر :
سوره حشر ، آیه 7:
"ما أَفاءَ اللهُ عَلى رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرى فَلِلهِ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِي الْقُرْبى وَ الْيَتامى وَ الْمَساكينِ وَ ابْنِ السَّبيلِ ..."
"آنچه را خداوند از اهل اين آبادي‌ها به پيامبرش بازگرداند، از آنِ خدا و پيامبر و خويشاوندان او، و يتيمان و مستمندان و در راه ماندگان است ..."
تفسیر ولایی :
امام سجّاد (علیه السلام): منهال‌بن‌عمرو از امام سجّاد (علیه السلام) نقل می‌کند و می‌گوید: «به امام (علیه السلام) گفتم که که مراد "بذوی الْقُرْبی وَ الْیَتامی وَ الْمَساکِینِ وَ ابْنِ السَّبِیلِ" که در این آیه آمده چه کسانی هستند»؟ فرمود: «آن‌ها خویشاوندان، مساکین و در راه مانده‌ها هستند».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۹۸ /وسایل الشیعهًْ، ج۱۵، ص۱۱۳/ نورالثقلین)
سوره حشر ، آیه 7:
"وَ ما نَهاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا وَ اتَّقُوا اللهَ إِنَّ اللهَ شَديدُ الْعِقابِ ..."
"و از آنچه شما را نهى‌كرده خوددارى نماييد؛ و از [مخالفت] خدا بپرهيزيد كه خداوند كيفرش شديد است!..."
تفسیر ولایی :
امام علی (علیه السلام): از خدا و ظلم به آل محمد (صلی الله علیه و آله) بترسید چراکه خداوند نسبت به کسانی که به‌آن‌ها ظلم کردند، شدید العقاب است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۱۲۴/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۶۵۳/ کتاب سلیم بن قیس، ص۹۴۸/ نورالثقلین/ البرهان/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۲۲۲)
سوره حشر ، آیه 9 :
“وَ الَّذينَ تَبَوَّؤُا الدَّارَ وَ الْإيمانَ مِنْ قَبْلِهِمْ يُحِبُّونَ مَنْ هاجَرَ إِلَيْهِمْ وَ لا يَجِدُونَ في صُدُورِهِمْ حاجَةً مِمَّا أُوتُوا وَ يُؤْثِرُونَ عَلى أَنْفُسِهِمْ وَ لَوْ كانَ بِهِمْ خَصاصَةٌ وَ مَنْ يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ "
"و براى [نيازمندان از] كسانى است كه در اين سرا (سرزمين مدينه) و در سراى ايمان پيش از مهاجران مسكن گزيدند و كسانى را كه به‌سويشان هجرت كنند دوست مى‌دارند، و در دل خود نيازى به آنچه به مهاجران داده شده احساس نمى‌كنند و آن‌ها را بر خود مقدم مى‌دارند هرچند خودشان بسيار نيازمند باشند؛ و كسانى كه از بخل و حرص نفس خويش باز‌داشته شده‌اند رستگارانند."
تفسیر ولایی :
پیامبر (صلی الله علیه و آله) : از امام باقر (علیه السلام) روایت است که فرمود: برای رسول خدا (صلی الله علیه و آله) پول و لباس‌هایی را آوردند، درحالی‌که یارانش نزد او نشسته بودند. پیامبر (صلی الله علیه و آله) آن‌ها را بین آنان تقسیم کرد، تا آنجا که لباس و دیناری باقی نماند. در آن هنگام مردی از فقرای مهاجرین از راه رسید. چون رسول خدا (صلی الله علیه و آله) او را دید، فرمود: «کدام یک از شما بهره‌اش را به این مرد میدهد و او را بر خود ترجیح میدهد»؟ علی (علیه السلام) فرمود: «بهره‌ی من از آن اوست». آن را به او عطا کرد. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) آن را از او گرفت و به مرد داد سپس فرمود: «ای علی (علیه السلام)! خداوند تو را پیشتاز خیر داد که مالت را عطا می‌کنی و دیگران را بر خود ترجیح می‌دهی. تو سرور مؤمنان هستی و دارایی، پادشاه ظالمان است، ظالمان همان کسانی هستند که حسادت تو را در دل دارند و بر تو ظلم می‌کنند و حقّت را پس از من، از تو می‌گیرند».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۱۳۸ / تأویل الآیات الظاهره، ص۶۵۴/ البرهان)
سوره حشر ، آیه 10 :
"وَ الَّذينَ جاؤُ مِنْ بَعْدِهِمْ يَقُولُونَ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنا وَ لِإِخْوانِنَا الَّذينَ سَبَقُونا بِالْإيمانِ وَ لا تَجْعَلْ في قُلُوبِنا غِلاًّ لِلَّذينَ آمَنُوا رَبَّنا إِنَّكَ رَؤُفٌ رَحيمٌ "
"[همچنين] كسانى كه بعد از آن‌ها (بعد از مهاجران و انصار ) آمدند و مى‌گويند: «پروردگارا! ما و برادرانمان را كه در ايمان بر ما پيشى‌گرفتند بيامرز، و در دل‌هايمان حسد و كينه‌اى نسبت به مؤمنان قرار مده. پروردگارا، تو رئوف و مهربانى»."
تفسیر ولایی :
امام حسن (علیه السلام) : خداوند در قرآن می‌فرماید: و [سومین گروه] پیشگامانند، آن‌ها مقربانند. (واقعه/۱۱۱۰) پدرم از کسانی بود که قبل از همه مسلمان شد و از همگان به او نزدیک‌تر بود خداوند متعال در قرآن مجید می‌فرماید: کسانی که قبل از پیروزی انفاق کردن و جنگیدند [با کسانی که پس از پیروزی انفاق کردند] یکسان نیستند آن‌ها بلند مقام‌تر از کسانی هستند که بعد از فتح انفاق نمودند. (حدید/۱۰) پدرم نخستین مسلمان و مهاجر بود و قبل از همه انفاق کرد. در جای دیگر می‌فرماید: وَ الَّذِینَ جاؤُ مِنْ بَعْدِهِمْ یَقُولُونَ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنا وَ لِإِخْوانِنَا الَّذِینَ سَبَقُونا بِالْإِیمانِ وَ لا تَجْعَلْ فِی قُلُوبِنا غِلًّا لِلَّذِینَ آمَنُوا رَبَّنا إِنَّکَ رَؤُفٌ رَحِیمٌ مردم مسلمان بعد از علی (علیه السلام) همه او را دعا می‌کنند و برایش استغفار می‌نمایند زیرا او قبل از همه مسلمان شده و به رسول (صلی الله علیه و آله) آورده است و مهاجرت کرده، و هیچ‌کس قبل از او به رسول خدا ایمان نیاورد و نماز نگزارد، و با آن جناب همراهی نداشت. [و باز] خداوند متعال فرموده است: پیشگامان نخستین از مهاجرین و انصار، و کسانی که به نیکی از آن‌ها پیروی کردند. (توبه/۱۰۰) در این آیه‌ی شریفه از سابقان نخستین که مسلمان شدند و مهاجرت کردند سخن به میان آمده و فضیلت آن‌ها بیان‌شده و موقعیت آن‌ها در اسلام یاد شده است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۱۵۲/ بحارالأنوار، ج۶۹، ص۱۵۳/ البرهان؛ «تفاوت لفظی»)
*سوره ممتنحه :
سوره ممتنحه ، آیه 13 :
"يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا تَتَوَلَّوْا قَوْماً غَضِبَ اللهُ عَلَيْهِمْ قَدْ يَئِسُوا مِنَ الْآخِرَةِ كَما يَئِسَ الْكُفَّارُ مِنْ أَصْحابِ الْقُبُور "
"اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! با قومى كه خداوند آنان را مورد غضب قرار داده دوستى نكنيد؛ آنان از آخرت مأيوسند همان‌گونه كه كفّار از كسانى كه در قبرها مدفونند مأيوس مى‌باشند.:
تفسیر ولایی :
امام صادق (علیه السلام): وهب‌بن‌وهب قرشی گوید: شنیدم امام صادق (علیه السلام) می‌فرمود: گروهی از فلسطینیان نزد امام باقر (علیه السلام) آمدند و از او درباره‌ی مسائلی پرسیدند. و امام (علیه السلام) به آن‌ها پاسخ داد. سپس درباره‌ی صمد از او پرسیدند، فرمود: «اگر برای علمم که خدای عزّوجلّ به من داده حاملانی پیدا می‌کردم؛ توحید، اسلام، ایمان، دین و شریعت‌ها را از طریق صمد نشر می‌دادم و چگونه این امکان برای من وجود دارد درحالی‌که جدّم امیرالمؤمنین (علیه السلام) حاملانی برای علم خود پیدا نکرد تا جایی که آه می‌کشید و بالای منبر می‌فرمود: قبل از اینکه مرا از دست بدهید از من بپرسید؛ چون در وجود من علم بسیار است. آه! آه! کسی که آن را حمل کند نمی‌یابم. آگاه باشید، که من از سوی خدا دلیل رسا [و قاطع] بر شما هستم! پس "لا تَتَوَلَّوْا قَوْماً غَضِبَ اللهُ عَلَیْهِمْ قَدْ یَئِسُوا مِنَ الْآخِرَةِ کَما یَئِسَ الْکفّار مِنْ أَصْحابِ الْقُبُورِ"».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۲۰۸ / بحارالأنوار، ج۳، ص۲۲۴)
*سوره صف :
سوره صف ، آیه 2:
"يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ ما لا تَفْعَلُونَ "
"اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! چرا سخنى مى‌گوييد كه عمل نمى‌كنيد؟!"
تفسیر ولایی :
امام عسکری (علیه السلام): "یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ ما لا تَفْعَلُونَ"؛ این آیه یاران رسول خدا (صلی الله علیه و آله) را مورد خطاب قرار میدهد که به رسول خدا (صلی الله علیه و آله) وعده دادند که او را یاری می‌کنند و با دستور او مخالفت نمی‌کنند و عهد خود را درباره‌ی امیرالمؤمنین (علیه السلام) نمی‌شکنند. خداوند می‌دانست که آنان به آنچه می‌گویند، وفا نمی‌کنند. پس فرمود: "لمَ تَقُولونَ مَا لا تَفْعَلونَ * کَبُرَ مَقْتًا عِندَ اللهِ أَن تَقُولوا مَا لا تَفْعَلونَ" خداوند آنان را به اعتراف و اقرار خودشان، مؤمنین نامید، اگرچه راست نگفتهاند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۲۱۲ / بحارالأنوار، ج۳۱، ص۵۸۲/ القمی، ج۲، ص۳۶۵؛ «لایوفون» بدل «لایفون»/ نورالثقلین/ البرهان)
سوره صف ، آیه 8:
"يُريدُونَ لِيُطْفِؤُا نُورَ اللهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ اللهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْكافِرُونَ "
"آنان مى‌خواهند نور خدا را با دهان خود خاموش سازند؛ ولى خدا نور خود را كامل مى‌كند هرچند كافران خوش نداشته باشند."
تفسیر ولایی :
پیامبر (صلی الله علیه و آله): ابن‌عبّاس گوید: بر پیامبر (صلی الله علیه و آله) وارد شدم ایشان فرمود: ... ای پسر عبّاس (رحمة الله علیه) به‌زودی مردم راست و چپ را می‌گیرند (و هرکس در دین و آیین به راهی رود)؛ هرگاه چنین شد از علی (علیه السلام) و پیروانش پیروی کن، زیرا او با حق و حق با اوست، و آن‌دو از هم جدا نشوند تا در کنار حوض بر من وارد شوند، ای پسر عبّاس (رحمة الله علیه)! ولایت ایشان ولایت من، و ولایت من ولایت خداست، حزب ایشان حزب من و حزب من حزب خداست، سازش با ایشان سازش با من و سازش من سازش خدا است، سپس فرمود:" یُرِیدُونَ لِیُطْفِؤُا نُورَ اللهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ یَأْبَی اللهُ إِلَّا أَنْ یُتِمَّ نُورَهُ وَ لَوْ کَرِهَ الْکافِرُونَ".
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۲۲۶ / بحارالأنوار، ج۳۶، ص۲۸۵/ کفایهًْ الأثر، ص۱۶)
سوره صف ، آیه 9:
"هُوَ الَّذي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدى وَ دينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ "
"او كسى است كه پيامبر خود را با هدايت و دين حق فرستاد تا او را بر همه‌ی اديان غالب سازد، هرچند مشركان ناخشنود باشند."
تفسیر ولایی :
امام کاظم (علیه السلام): محمّدبن‌فُضیل گوید: از امام کاظم (علیه السلام) پرسیدم درباره‌ی آیه‌ی "هُو الذِی أَرْسَل رَسُولهُ بِالهُدَی ودِینِ الحَقِّ "به چه معناست؟ فرمود: «او کسی است که رسولش (صلی الله علیه و آله) را به ولایت وصی و جانشین خود دستور داد و ولایت، همان دین حق است. گفتم: «"لیُظْهِرَهُ عَلی الدِّینِ کُلهِ" به چه معناست»؟ فرمود: «در زمان ظهور قائم (فرجه الشریف)، این دین را بر تمامی ادیان برتری میبخشد و غلبه میدهد». و فرمود: «خداوند عزّوجلّ می‌فرماید: "وَ اللهُ مُتِمُّ نُورِهِ" به ولایت قائم (عج) "وَ لَوْ کَرِهَ الْکافِرُونَ" به ولایت علی (علیه السلام) [خداوند، نورش را به‌وسیله‌ی ولایت قائم (تمام می‌کند، اگرچه کافران به ولایت علی (علیه السلام) ناخشنود باشند». گفتم: «این کلام، قرآن است»؟ فرمود: «بله، این کلمات، جزء قرآن است، امّا غیر از آن تأویل است».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۲۳۲ / بحارالأنوار، ج۲۳، ص۳۱۸/ بحارالأنوار، ج۳۵، ص۳۹۷؛ «قلت هذا تنزیل ... الی آخر» محذوف/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۶۶۱/ الصراط المستقیم، ج۲، ص۷۴؛ «قلت هذا تنزیل ... الی آخر» محذوف/ البرهان؛ «جمیع» زیادهًْ و «لقول الله عزوجل و الله ... الی آخر» محذوف/ نورالثقلین؛ «تفاوت لفظی»)
سوره صف ، آیه 10:
"يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا هَلْ أَدُلُّكُمْ عَلى تِجارَةٍ تُنْجيكُمْ مِنْ عَذابٍ أَليمٍ "
"اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! آيا شما را به تجارتى راهنمايى كنم كه شما را از عذاب دردناك رهايى مى‌بخشد؟!"
تفسیر ولایی :
امام علی (علیه السلام): امام صادق (علیه السلام) نقل کرده است که امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمود: «من همان تجارت پرسودی هستم که از عذاب دردناک نجات میدهد و من همان هستم که خداوند در قرآن بیان کرده». و فرموده است: "یَا أَیُّهَا الذِینَ آَمَنُوا هَل أَدُلکُمْ عَلی تِجَارَةٍ تُنجِیکُم مِّنْ عَذَابٍ أَلیمٍ".
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۲۳۴ / بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۳۰/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۶۶۴/ البرهان)
سوره صف ، آیه 14:
"يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا كُونُوا أَنْصارَ اللهِ كَما قالَ عيسَى ابْنُ مَرْيَمَ لِلْحَوارِيِّينَ مَنْ أَنْصاري إِلَى اللهِ قالَ الْحَوارِيُّونَ نَحْنُ أَنْصارُ اللهِ فَآمَنَتْ طائِفَةٌ مِنْ بَني إِسْرائيلَ وَ كَفَرَتْ طائِفَةٌ فَأَيَّدْنَا الَّذينَ آمَنُوا عَلى عَدُوِّهِمْ فَأَصْبَحُوا ظاهِرينَ "
"اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! ياوران خدا باشيد همان‌گونه كه عيسى‌بن مريم به حواريون گفت: «كيست كه ياور من به‌سوى خدا [براى تبليغ آيين او] گردد»؟! حواريون گفتند: «ما ياوران خداييم» در‌اين‌هنگام گروهى از بنى‌اسرائيل ايمان آوردند و گروهى كافر شدند؛ ما كسانى را كه ايمان آورده بودند در برابر دشمنانشان تأييد كرديم و سرانجام [بر آنان] پيروز شدند."
تفسیر ولایی :
امام صادق (علیه السلام): همانا حواریّون عیسی (علیه السلام) شیعه او بودند و شیعیان ما حواریّون ما هستند و حواریّون عیسی (علیه السلام) فرمانبرتر از حواریّون ما نبودند. عیسی (علیه السلام) به حواریّون فرمود:" مَنْ أَنْصاری إِلَی اللهِ قالَ الحَوارِیُّونَ نَحْنُ أَنْصارُ اللهِ فَآمَنَتْ طائِفَةٌ مِنْ بَنی إِسْرائیلَ وَ کَفَرَتْ طائِفَةٌ فَأَیَّدْنَا الَّذینَ آمَنُوا عَلی عَدُوِّهِمْ فَأَصْبَحُوا ظاهِرینَ" نه به خدا سوگند عیسی (علیه السلام) را در برابر یهود یاری نرساندند و برای او نبرد نکردند، و به خدا سوگند شیعه ما از آن هنگام که خداوند والا نام جان پیامبرش (صلی الله علیه و آله) را گرفت همچنان ما را یاری می‌کند و به خاطر ما نبرد می‌کند و در راه ما سوخته می‌شوند یا شکنجه می‌گردند و یا در شهرها دربه‌در می‌شوند. خداوند به آن‌ها از سوی ما جزای خیر دهد. امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرموده است: «به خدا سوگند اگر بینی دوستان ما را با شمشیر بزنند بغض ما در دل نگیرند، و به خدا سوگند اگر به دشمنان خویش نزدیک شوم و ثروتی کلان بدیشان بخشم باز هم ما را دوست نخواهند داشت».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۲۴۰ /الکافی، ج۸، ص۲۶۸/ نورالثقلین/ فرات الکوفی، ص۴۸۲/ البرهان)
*سوره جمعه :
سوره جمعه ، آیه 2 :
"هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الْأُمِّيِّينَ رَسُولاً مِنْهُمْ يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آياتِهِ وَ يُزَكِّيهِمْ وَ يُعَلِّمُهُمُ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ وَ إِنْ كانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِي ضَلالٍ مُبِينٍ "
"او كسى است كه در ميان جمعيّت درس نخوانده پيامبرى از خودشان برانگيخت كه آياتش را بر آن‌ها بخواند و آن‌ها را تزكيّه كند و به آنان كتاب (قرآن) و حكمت بياموزد، هرچند پيش از آن در گمراهى آشكارى بودند."
تفسیر ولایی :
امام علی (علیه السلام) : ما کسانی هستیم که خداوند از میان ما فرستادهای برانگیخت تا آیاتش را برما بخواند و پاکمان گرداند وکتاب و حکمت را به ما بیاموزد.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۲۵۰ / تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۶۶۷/ البرهان/ کتاب سلیم بن قیس، ص۹۴۵)
سوره جمعه ، آیه 9 :
"يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا نُودِيَ لِلصَّلاةِ مِنْ يَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلى ذِكْرِ اللهِ وَ ذَرُوا الْبَيْعَ ذالِكُم خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ "
"اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! هنگامى‌كه براى نماز روز جمعه اذان گفته شود، به‌سوى ذكر خدا [و نماز] بشتابيد و خريد و فروش را رها كنيد كه اين براى شما بهتر است اگر مى‌دانستيد!"
تفسیر ولایی :
.امام صادق (علیه السلام): محمّدبن‌سلیمان دیلمی از پدرش نقل کرده که گفت: از امام صادق (علیه السلام) پرسیدم: «چرا روز جمعه را جمعه نامیدهاند»؟ فرمود: «به دلیل آنکه خداوند تعالی خلق خویش را برای [گرفتن پیمان] ولایت محمّد (صلی الله علیه و آله) و خاندانش (علیهم السلام) در آن روز گرد آورد».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۲۶۰ /الأمالی للطوسی، ص۶۸۸/ البرهان)
*سوره منافقون :
سوره منافقون، آیه 1 :
"إِذا جاءَكَ الْمُنافِقُونَ قالُوا نَشْهَدُ إِنَّكَ لَرَسُولُ اللهِ وَ اللهُ يَعْلَمُ إِنَّكَ لَرَسُولُهُ وَ اللهُ يَشْهَدُ إِنَّ الْمُنافِقينَ لَكاذِبُونَ "
"هنگامى‌كه منافقان نزد تو آيند مى‌گويند: «ما شهادت مى‌دهيم كه به يقين تو پيامبر خدا هستى»! خداوند مى‌داند كه تو پيامبر او هستى، ولى خداوند شهادت مى‌دهد كه منافقان دروغگو هستند [زيرا به گفته‌ی خود ايمان ندارند]."
تفسیر ولایی :
امام کاظم (علیه السلام): خداوند تبارک‌وتعالی هر آن‌کس را که از رسولش در خصوص ولایت وصیّ‌اش پیروی نکند، منافق نامیده و کسی را که وصیّ او و امامتش را انکار کند، همانند کسی قرار داده است که محمّد (صلی الله علیه و آله) را انکار کرده است. خداوند متعال دراین‌باره، آیه‌ای را نیز نازل کرده و فرموده است: ای محمّد (صلی الله علیه و آله)!"إِذَا جَاءکَ المُنَافِقُونَ" در خصوص ولایت وصیّ خودت.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۲۷۶ /الکافی، ج۱، ص۴۳۲؛ «الی قوله ذلک ... وصیک» محذوف/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۳۶/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۶۶۹؛ «الی قوله ذلک ... وصیک» محذوف/ الصراط المستقیم، ج۱، ص۲۹۶؛ «ان الله تبارک و تعالی ... فقال یا محمد» محذوف/ البرهان)
سوره منافقون، آیه 3 :
"ذلِكَ بِأَنَّهُمْ آمَنُوا ثُمَّ كَفَرُوا فَطُبِعَ عَلى قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لا يَفْقَهُونَ "
"اين به خاطر آن است كه [نخست] ايمان آوردند سپس كافر شدند؛ از اين‌رو بر دل‌هاى آنان مُهرنهاده شده، و [حقيقت را] درك نمى‌كنند."
تفسیر ولایی :
امام کاظم (علیه السلام): محمّدبن‌فضیل گوید: امام کاظم (علیه السلام) فرمود: «خداوند کسانی را که از پیامبر (صلی الله علیه و آله) در مورد وصی و جانشینش پیروی نمی‌کنند منافق نامیده است. و هرکس منکر وصیّ او شود مانند کسی است که منکر نبوّت شده باشد ... چون ایمان به رسالت تو می‌آورند ولی نسبت به ولایت وصی و جانشینت کافرند "فَطُبِعَ عَلی قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لا یَفْقَهُونَ" خدا مهر بر دل‌های آن‌ها زده است درک نمی‌کنند». عرض کردم: «معنی "لا یَفْقَهُونَ" چیست»؟ فرمود: «نبوّت را درک نمی‌کنند».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۲۷۸ /الکافی، ج۱، ص۴۳۲/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۳۶/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۶۶۹)
سوره منافقون، آیه 5 :
"وَ إِذا قيلَ لَهُمْ تَعالَوْا يَسْتَغْفِرْ لَكُمْ رَسُولُ اللهِ لَوَّوْا رُؤُسَهُمْ وَ رَأَيْتَهُمْ يَصُدُّونَ وَ هُمْ مُسْتَكْبِرُونَ "
"هنگامى‌كه به آنان گفته شود: «بياييد تا پيامبر خدا براى شما طلب آمرزش كند»، سرهاى خود را [از روى استهزاء و غرور] تكان مى‌دهند؛ و آن‌ها را مى‌بينى كه از سخنان تو اعراض كرده و تكبّر مي‌ورزند."
تفسیر ولایی :
امام کاظم (علیه السلام): از محمّدبن‌فُضَیل از امام کاظم (علیه السلام) روایت شده امام فرمود: هنگامی‌که به آنان گفته شود: برگردید به ولایت علی (علیه السلام) تا پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) طلب آمرزش گناهان شما را بنماید، سرهای خود را [از روی استهزاء و غرور] تکان می‌دهند؛ و آن‌ها را می‌بینی که از سخنان تو اعراض کرده و تکبّر می‌ورزند و می‌بینی که مانع از ولایت علی (علیه السلام) می‌شوند و بر او کبر می‌ورزند.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۲۸۰ /الکافی، ج۱، ص۴۳۲/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۶۶۹/ المناقب، ج۳، ص۷۲/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۳۶/ بحارالأنوار، ج۳۵، ص۳۶۴/ نورالثقلین)
سوره منافقون، آیه 6 :
"سَواءٌ عَلَيْهِمْ أَسْتَغْفَرْتَ لَهُمْ أَمْ لَمْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ لَنْ يَغْفِرَ اللهُ لَهُمْ إِنَّ اللهَ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفاسِقينَ "
"براى آن‌ها آمرزش بخواهى يا نخواهى بر ايشان تفاوت نمى‌كند، هرگز خداوند آنان را نمى‌بخشد؛ زيرا خداوند گروه فاسقان (لجوج و منافق) را هدايت نمى‌كند."
تفسیر ولایی :
امام باقر (علیه السلام): وقتی منافقان و حسودان درباره‌ی علی (علیه السلام) به سخن پراکنی پرداختند ... به همه‌ی آنان گفتند: ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله) ما استغفار می‌کنیم، اگر آنچه را که شما می‌دانید؛ ما هم بدانیم برتری شما و علی (علیه السلام) بر ما از میان برداشته می‌شود از خدا برای ما طلب آمرزش کن. سپس خداوند سبحان این آیه را فرو فرستاد:" سَواءٌ عَلَیْهِمْ أَسْتَغْفَرْتَ لَهُمْ أَمْ لَمْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ لَنْ یَغْفِرَ اللهُ لَهُمْ إِنَّ اللهَ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الْفاسِقِینَ" این آیه در سوره‌ی منافقان است این داستان هم از نشانه‌های امامت است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۲۸۲ / بحارالأنوار، ج۳۵، ص۲۷۸/ إرشادالقلوب، ج۲، ص۲۷۱؛ «و هذا فی سورهًْ ... دلایله» محذوف/ البرهان)
سوره منافقون، آیه 8 :
"يَقُولُونَ لَئِنْ رَجَعْنا إِلَى الْمَدينَةِ لَيُخْرِجَنَّ الْأَعَزُّ مِنْهَا الْأَذَلَّ وَ لِلهِ الْعِزَّةُ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِلْمُؤْمِنينَ وَ لكِنَّ الْمُنافِقينَ لا يَعْلَمُونَ "
"آن‌ها مى‌گويند: «اگر به مدينه باز گرديم، عزيزان، ذليلان را بيرون مى‌كنند»! در‌‌حالى‌كه عزّت مخصوص خدا و پيامبر او و مؤمنان است؛ ولى منافقان نمى‌دانند."
تفسیر ولایی :
امام حسین (علیه السلام): زبیربن‌بکّار روایت کرده است: شخصی به امام حسین (علیه السلام) گفت: «در تو تکبّر وجود دارد». امام حسین (علیه السلام) فرمود: «تکبّر تنها از آن خداست، ولی آنچه در من است، عزّت است، خداوند عزّوجلّ می‌فرماید: "وَ لِلهِ الْعِزَّةُ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِلْمُؤْمِنِینَ"».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۲۸۶/ بحارالأنوار، ج۴۴، ص۱۹۸/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۲۵/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۲۵/ البرهان)
*سوره تغابن :
سوره تغابن ، آیه 2 :
"هُوَ الَّذِي خَلَقَكُمْ فَمِنْكُمْ كافِرٌ وَ مِنْكُمْ مُؤْمِنٌ وَ اللهُ بِما تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ "
"او كسى است كه شما را آفريد [و به شما آزادى و اختيار داد]؛ گروهى از شما كافريد و گروهى مؤمن؛ و خداوند به آنچه انجام مى‌دهيد بيناست."
تفسیر ولایی :
.امام باقر (علیه السلام): حبّ ما ایمان و بغض و کینه‌ی ما کفر است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۲۹۴/ الکافی، ج۱، ص۱۸۸/ نورالثقلین)
سوره تغابن ، آیه 6 :
"ذالِكَ بِأَنَّهُ كانَتْ تَأْتِيهِمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَيِّناتِ فَقالُوا أَ بَشَرٌ يَهْدُونَنا فَكَفَرُوا وَ تَوَلَّوْا وَ اسْتَغْنَى اللهُ وَ اللهُ غَنِيٌّ حَمِيدٌ "
"اين به‌خاطر آن است كه پيامبران آن‌ها [پيوسته] با دلايل روشن به‌سراغشان مى‌آمدند، ولى آن‌ها [از روى كبر و غرور] گفتند: «آيا انسان‌هايى [مثل ما] مى‌خواهند ما را هدايت كنند»؟! از اين‌رو كافر شدند و روى برگرداندند؛ و خداوند [از ايمان و طاعتشان] بى‌نياز بود، و خدا غنى و شايسته‌ی ستايش است."
تفسیر ولایی :
امام کاظم (علیه السلام): علی‌بن‌سوید شیبانی گوید: از عبدصالح، امام کاظم (علیه السلام) درباره‌ی سخن خداوند عزّوجلّ: "ذَلِکَ بِأَنَّهُ کَانَت تَّأْتِیهِمْ رُسُلُهُم بِالْبَیِّنَاتِ" پرسیدم. فرمود: «"بِالْبَیِّنَاتِ" همان ائمّه (علیهم السلام) هستند».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۳۰۰ / بحارالأنوار، ج۲۳، ص۲۰۹/ القمی، ج۲، ص۳۷۲/ نورالثقلین/ البرهان)
سوره تغابن ، آیه 8 :
"فَآمِنُوا بِاللهِ وَ رَسُولِهِ وَ النُّورِ الَّذِي أَنْزَلْنا وَ اللهُ بِما تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ "
"حال كه چنين است، به خدا و پيامبرش و نورى كه نازل كرده‌ايم ايمان بياوريد؛ و [بدانيد] خدا به آنچه انجام مى‌دهيد آگاه است."
تفسیر ولایی :
.امام کاظم (علیه السلام): محمّدبن‌فضیل از امام کاظم (علیه السلام) روایت می‌کند: از ایشان درباره‌ی سخن خداوند عزّوجلّ: آنان می‌خواهند نور خدا را با دهان خود خاموش سازند. (صف/۸). پرسیدم. فرمود: «می‌خواهند ولایت امیرالمؤمنین (علیه السلام) را با گفتار باطل [و طعن و مسخره‌کردن] خاموش کنند». عرض کردم: «منظور از سخن خداوند تعالی: ولی خدا نور خود را کامل می‌کند. (صف/۸) چیست»؟ فرمود: «و خداوند امامت را به اتمام می‌رساند، و امامت همان نور است، و این همان چیزی است که در سخن خداوند متعال آمده است فَآمِنُوا بِاللهِ وَ رَسُولِهِ وَ النُّورِ الَّذِی أَنزَلْنَا فرمود: «النُّور همان امام است».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۳۰۰ /الکافی، ج۱، ص۱۹۵/بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۳۶/تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۶۶۱/ نورالثقلین؛ «بتفاوت لفظی»/ بحارالأنوار، ج۶۴، ص۵۵؛ «عن قول الله تبارک ... متم الایمه» محذوف/ البرهان)
سوره تغابن ، آیه 12 :
"وَ أَطِيعُوا اللهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ فَإِنْ تَوَلَّيْتُمْ فَإِنَّما عَلى رَسُولِنَا الْبَلاغُ الْمُبِينُ "
"اطاعت كنيد خدا را، و اطاعت كنيد پيامبر را؛ و اگر روى‌گردان شويد، پيامبر ما جز ابلاغ آشكار وظيفه‌اى ندارد."
تفسیر ولایی :
امام صادق (علیه السلام): "وَ أَطِیعُوا اللهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ فَإِن تَوَلَّیْتُمْ فَإِنَّمَا عَلَی رَسُولِنَا الْبَلَاغُ المُبِینُ" فرمود: «به هوش باشید، به خدا سوگند! هیچ‌کس قبل از شما به هلاکت نرسید و هیچ‌کس تا زمان ظهور امام زمان (به هلاکت نخواهد رسید، مگر کسی که ولایت ما را ترک کند و حقّ ما را انکار کند، و رسول خدا (صلی الله علیه و آله) از این دنیا رحلت نکرد، مگر زمانی‌که حقّ ما را بر گردن این امّت نهاد، و خداوند هر آن کس را که بخواهد به صراط مستقیم هدایت می‌کند».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۳۰۶ /الکافی، ج۱، ص۴۲۶/ بحارالأنوار، ج۲۳، ص۳۸۰/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۶۷۲/ البرهان)
سوره تغابن ، آیه 15 :
"إِنَّما أَمْوالُكُمْ وَ أَوْلادُكُمْ فِتْنَةٌ وَ اللهُ عِنْدَهُ أَجْرٌ عَظِيمٌ "
"اموال و فرزندانتان فقط وسيله‌ی آزمايش شما هستند؛ و خداست كه پاداش عظيم نزد اوست."
تفسیر ولایی :
پیامبر (صلی الله علیه و آله): بریده گوید: روزی حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) برای ما خطبه می‌خواندند، دراین‌هنگام حسنین (علیها السلام) درحالی‌که دو پیراهن قرمزی در بر داشتند از راه رسیدند، و در هنگام راه رفتن به زمین می‌افتادند، پیغمبر (صلی الله علیه و آله) از منبر فرود آمد و آن‌ها را گرفت و در مقابل خود نشانید، پس از این فرمود: خداوند راست گفته که "إِنَّما أَمْوالُکُمْ وَ أَوْلادُکُمْ فِتْنَةٌ"، من این دو کودک را دیدم بر زمین می‌افتند دلم آرام نگرفت لذا سخن خود را قطع کردم و آن‌ها را از زمین بلند کردم.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۳۰۸ / بحارالأنوار، ج۴۳، ص۳۰۰/ بحارالأنوار، ج۴۳، ص۲۸۴/ المناقب، ج۳، ص۳۸۵؛ «نظرت هاتین ... رفعتهما» محذوف/ إعلام الوری، ص۲۲۱/ نورالثقلین/ کشف الغمهًْ، ج۱، ص۵۴۶؛ «رایت هذین فلم اصبر حتی اخذتهما» و «بتفاوت لفظی»)
*سورره تغابن :
سوره تغابن ، آیه 16 :
"فَاتَّقُوا اللهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ وَ اسْمَعُوا وَ أَطِيعُوا وَ أَنْفِقُوا خَيْراً لِأَنْفُسِكُمْ وَ مَنْ يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ "
"پس تا مى‌توانيد تقواى الهى پيشه كنيد و گوش فرا دهيد و اطاعت نماييد و انفاق كنيد كه براى شما بهتر است؛ و كسانى كه از بخل و حرص خويشتن مصون بمانند رستگارانند."
تفسیر ولایی :
امام علی (علیه السلام): عبد خیر گوید: از امام علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) درباره‌ی این سخن خداوند تعالی پرسیدم: ای کسانی که ایمان آورده‌اید! آن‌گونه که حقّ تقوا و پرهیزکاری است، از خدا بپرهیزید!. (آل عمران/۱۰۲) فرمود: «به خدا سوگند! هیچ‌کس به آن عمل نکرد، مگر اهل بیت رسول خدا (صلی الله علیه و آله). ما خدا را ذکر کردیم و او را از یاد نمی‌بریم، و ما او را شکر کردیم و به او کفر نخواهیم ورزید، و ما از او اطاعت کردیم و عصیان و سرپیچی نخواهیم کرد، و هنگامی‌که این آیه نازل شد، صحابه گفتند: ما طاقت این را نداریم. سپس خداوند تعالی این را نازل کرد "فَاتَّقُوا اللهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ"». وکیع گفت: «یعنی تا جایی که طاقت آن را دارید». سپس فرمود: «"وَ اسْمَعُوا" آنچه را که به آن امر می‌شوید "وَ أَطِیعُوا" یعنی خداوند و رسول گرامیاش (صلی الله علیه و آله) و اهل بیت او (علیهم السلام) را در آنچه که به شما امر می‌کنند، اطاعت کنید».
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۳۱۰ / بحارالأنوار، ج۳۸، ص۶۳/ المناقب، ج۲، ص۱۷۷/ البرهان)
*سوره تحریم :
سوره تحریم ، آیه 4 :
"... فَإِنَّ اللهَ هُوَ مَوْلاهُ وَ جِبْرِيلُ وَ صالِحُ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمَلائِكَةُ بَعْدَ ذالِكَ ظَهِيرٌ"
"... زيرا خداوند ياور اوست و همچنين جبرئيل و مؤمنان صالح، و فرشتگان بعد از آنان پشتيبان اويند."
تفسیر ولایی :
.پیامبر (صلی الله علیه و آله) : صَالِحُ المُؤْمِنِینَ منظور امیرالمؤمنین (علیه السلام) است.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۳۸۶/ بحارالأنوار، ج۳۶، ص۳۰/ فرات الکوفی، ص۴۸۹/ شواهدالتنزیل، ج۲، ص۳۴۱/ العمدهًْ، ص۲۹۰/ فرات الکوفی، ص۴۹۱/کشف الیقین، ص۳۶۷)
سوره تحریم ، آیه 8 :
"... يَوْمَ لايُخْزِي اللهُ النَّبِيَّ وَ الَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ نُورُهُمْ يَسْعى بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَ بِأَيْمانِهِمْ يَقُولُونَ رَبَّنا أَتْمِمْ لَنا نُورَنا وَ اغْفِرْ لَنا إِنَّكَ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ"
"... در آن روزى كه خداوند پيامبر و كسانى را كه با او ايمان آوردند خوار نمى‌كند؛ اين درحالى است كه نورشان پيشاپيش آنان و از سوى راستشان در حركت است، و مى‌گويند: «پروردگارا! نورِ ما را كامل كن و ما را ببخش كه تو بر هرچيز توانايى»."
تفسیر ولایی :
پیامبر (صلی الله علیه و آله): ابوخالد کابلی از امام باقر (علیه السلام) نقل کرده است که در مورد قول خداوند متعال حال که چنین است، به خدا و رسول او و نوری که نازل کرده‌ایم ایمان بیاورید. (تغابن/۸) فرمود: نور به‌خدا قسم ائمه (علیهم السلام) از آل محمّدند (صلی الله علیه و آله) این آیه که می‌فرماید: "أَتْمِمْ لَنا نُورَنا" یعنی شیعیان ما را به ما ملحق نما.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۰۰ / بحارالأنوار، ج۲۳، ص۳۱۵/ المناقب، ج۳، ص۸۱)
سوره تحریم ، آیه 9 :
"يا أَيُّهَا النَّبِيُّ جاهِدِ الْكُفّارَ وَ الْمُنافِقِينَ وَ اغْلُظْ عَلَيْهِمْ وَ مَأْواهُمْ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصِيرُ "
"اى پيامبر! با كافران و منافقان پيكار كن و بر آنان سخت بگير! جايگاهشان جهنّم است، و بد فرجامى است!"
تفسیر ولایی :
امام صادق (علیه السلام): "یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ جَاهِدِ الْکُفَّارَ بِالْمنافقین" این آیه همین‌گونه نازل شده است. پس رسول خدا (صلی الله علیه و آله) همراه منافقین با کافرین جهاد کرد و علی (علیه السلام) به‌سان جهاد رسول خدا (صلی الله علیه و آله)، با منافقین جهاد کرد.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۰۴ /القمی، ج۲، ص۳۷۷/ البرهان)
سوره تحریم ، آیه 11 :
"وَ ضَرَبَ اللهُ مَثَلاً لِلَّذِينَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ إِذْ قالَتْ رَبِّ ابْنِ لِي عِنْدَكَ بَيْتاً فِي الْجَنَّةِ وَ نَجِّنِي مِنْ فِرْعَوْنَ وَ عَمَلِهِ وَ نَجِّنِي مِنَ الْقَوْمِ الظّالِمِينَ "
"و خداوند براى مؤمنان، به همسر فرعون مثل زده است، در آن هنگام كه گفت: «پروردگارا! نزد خود براى من خانه‌اى در بهشت بساز، و مرا از فرعون و كار او نجات ده و مرا از گروه ستمگران رهايى بخش»!"
تفسیر ولایی :
پیامبر (صلی الله علیه و آله): سه نفرحتی یک چشم‌بهم‌زدن به وحی الهی کافر نشدند؛ مؤمن آل یاسین و علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) و آسیه همسر فرعون.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۰۶ / الخصال، ج۱، ص۱۷۴/ نورالثقلین)
سوره تحریم ، آیه 12 :
"وَ مَرْيَمَ ابْنَتَ عِمْرانَ الَّتِي أَحْصَنَتْ فَرْجَها فَنَفَخْنا فِيهِ مِنْ رُوحِنا وَ صَدَّقَتْ بِكَلِماتِ رَبِّها وَ كُتُبِهِ وَ كانَتْ مِنَ الْقانِتِينَ "
"و همچنين به مريم دختر عمران كه دامان خود را پاك نگه داشت، و ما از روح خود در آن دميديم؛ و كلمات پروردگار خويش و كتاب‌هايش را تصديق كرد و از مطيعان [فرمان خدا] بود."
تفسیر ولایی :
امام صادق (علیه السلام): "وَ مَرْیَمَ ابْنَتَ عِمْرَانَ الَّتِی أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا" خداوند این ضرب المثل را برای فاطمه (سلام الله علیها) آورده و فرموده: فاطمه (سلام الله علیها) فرج خویش را محفوظ و پاک نگاهداشت، پس خداوند دوزخ را برفرزندان وی حرام گردانید.
(تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۶، ص۴۰۸ / تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۶۷۷/ نورالثقلین؛ «بتفاوت»/ البرهان؛ «و مریم بنت عمران ... لفاطمه (و قال» محذوف)