بسمه تعالی

سوال: اینکه یک نفر در مسائل مذهبی دچار شک و شبهه می شود در کجای آیات قرآن آمده است که حکمش قتل نیست؟

پاسخ:

اولا شک یکی از راههای رسیدن به یقین است. پس اگر شک کردید نگران نباشید اما دنیال حقیقت باشید. یکی از معنای سبیل در قرآن، آیین و دین و مکتب و راه هدایت است. به عنوان نمونه، در قرآن برای واژه "گمراه تر" در هر دو آیه 42 و 44 سوره فرقان از  عبارت "اضل سبیلا" استفاده فرموده است (إِنْ كَادَ لَيُضِلُّنَا عَنْ آلِهَتِنَا لَوْلَا أَنْ صَبَرْنَا عَلَيْهَا ۚ وَسَوْفَ يَعْلَمُونَ حِينَ يَرَوْنَ الْعَذَابَ مَنْ أَضَلُّ سَبِيلًا (اگر ما بر پرستش بتهایمان ایستادگی نمی کردیم، نزدیک بود ما را از پرستش آنها منحرف کند. سپس وقتی که عذاب را می بینند خواهند دانست که چه کسی گمراه تر است.)(سوره فرقان، آیه 42)؛ أَمْ تَحْسَبُ أَنَّ أَكْثَرَهُمْ يَسْمَعُونَ أَوْ يَعْقِلُونَ إِنْ هُمْ إِلَّا كَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِيلًا)( يا گمان دارى كه بيشترشان مى‌شنوند يا مى‌انديشند؟ آنان جز مانند ستوران نيستند، بلكه گمراه‌ترند.)(سوره فرقان، آیه 44). یا "وَقَالُوا رَبَّنَا إِنَّا أَطَعْنَا سَادَتَنَا وَكُبَرَاءَنَا فَأَضَلُّونَا السَّبِيلَا" (و گفتند: اى پروردگار ما، از سروران و بزرگان خود اطاعت كرديم و آنان ما را گمراه كردند.)(سوره احزاب، آیه 67) یا إِنَّا هَدَيْنَاهُ السَّبِيلَ إِمَّا شَاكِرًا وَإِمَّا كَفُورًا (ما راه را به او نشان دادیم یا سپاس گزار خواهد بود یا ناسپاس)(سوره انسان، آیه 3) یا إِنَّ هَٰذِهِ تَذْكِرَةٌ  فَمَنْ شَاءَ اتَّخَذَ إِلَىٰ رَبِّهِ سَبِيلًا (همانا این [آیات قرآن] تذکر و هشداری است؛ پس هر کس بخواهد راهی به سوی پروردگارش [با تکیه بر این آیات] برگزیند)(سوره انسان، آیه 29). لذا در قرآن به کسی که در راه خدا مانده و در دین دچار شک و شبهه می شود و از ادامه مسیر حق می ماند "ابن السبیل" یا " در راه مانده" می گویند که در سوره اسرا آیه 26 به این افراد اشاره شده است: وَآتِ ذَا الْقُرْبَىٰ حَقَّهُ وَالْمِسْكِينَ وَابْنَ السَّبِيلِ (حق خويشاوند و مسكين و در راه‌مانده را ادا كن) و همچنین در سوره روم آیه 38 داریم : فَآتِ ذَا الْقُرْبى حَقَّهُ وَ الْمِسْكينَ وَ ابْنَ السَّبيلِ. (اگر چه در معنا و در احکام، ابن السبیل در آیات فوق، در معنای ظاهری آن است و به کسی گفته می شود که در راه مسافرت مانده است و توشه ای برای ادامه سفر ندارد ولی در بحث دین و آیین، ابن سبیل به معنای در راه دین مانده است). لذا کسی که بر اثر شبهات، در میانه راه دین مانده کسی است که طبق این آیه حق معنوی که همان ارشاد و هدایت و رفع شبهات و کمک به جهت فهم درست دین است بر گردن ما دارد و لذا کسی که در فهم دین می ماند یا دچار شک می شود به خاطر این مشکلاتی که پیدا کرده محکوم به قتل و اعدام نیست بلکه باید به او کمک کرد تا هدایت شود.