بسمه تعالی

خیلی ها دوست دارند بدونن که حضرت زهرا سلام الله علیها که الگوی کامل زنان همه اعصار در همه دنیا هستند چطور فرزندانشون رو تربیت می کردند؟ البته نکات بسیاری در طریقه فرزند پروری حضرت زهرا سلام الله علیها وجود دارد اما در اینجا به چند نمونه اشاره می شود:

1-توجه به وضعیت جسمانی فرزندان:

ایشان خود فرزندانش را شیر می داد و گاهی خود غذا نمی خورد تا شوهر و فرزندانش غذا بخورند.

همچنین ایشان به نقش معنویات در سلامت هم توجه داشتند. وقتی فرزندان حضرت بیمار می شدند از پیامبر(ص) می خواستند تا برای سلامت آن ها دعا کند. امام صادق (ع) فرمود: فاطمه زهرا (س) هر دو پسرش را عقیقه کرد و در روز هفتم تولدشان موی سر آنان را تراشید و به اندازه وزن آن، پول های نقره صدقه داد؛ و در روایتی دیگر اضافه فرمود: فاطمه زهرا (س) حسن و حسین (علیهم السلام) را عقیقه نمود و به خانم قابله ای که در تولد آنان کمک کرده بود یک ران گوسفند و یک سکه طلا هدیه داد.

2-توجه به رشد فکری و معنوی فرزندان:

حضرت زهرا سلام الله علیها با فرزندانشان هم بازی می شد. اما این بازیها، هم حرکتی و هیجانی بود که در روایت آمده که امام را بالا و پایین می انداخت و هم تربیتی بود و اشعاری که حین بازی خوانده می شد شعر کودکانه اما با مفاهیم سیاسی، اجتماعی و اعتقادی بود (حالا اگر مادرهای ما با بچه ها بازی کنند اشعار بی معنی مثل اتل متل توتوله، شنبه یکشنبه و ... می خونن!).

الگوی رفتاری:

اما یکی از مهمترین جنبه های تربیتی حضرت این بود که ایشان ابتدا خود عمل می نمودند و از طریق عمل خیلی چیزها را به فرزندانشون به طور غیرمستقیم آموزش می دانند و از آنهایی نبودند که حرف و عملشان متفاوت باشد و کودک دچار تناقض شود. لذا ایشان از جنبه رفتار عملی، الگویی شایسته برای فرزندان خود به شمار می رفت و مفاهیمی چون ایثار، خدامحوری و توکل به خدا در همه امور را به صورت عملی به آنان می آموخت.

به عنوان مثال در دعاهایی که در حق همسایگان می نمود ایشان ابتدا همسایه را بر خود مقدم دانستند و به فرزندان درس نوع دوستی، فداکاری و ایثار دادند (حضرت فاطمه عليهاالسلام : در جواب امام حسن عليه السلام كه پرسيده بود: چرا براى همسايگان و ديگران دعا مى كنى و براى خود دعا نمى كنى؟ فرمود : الجارُ ثُمَّ الدّارُ ؛  اوّل همسايه ، سپس خانه خود . ( . علل الشرائع ، ج 1 ، ص 183)) و در تمام رفتارهای دیگر نیز نمونه کامل اخلاق و انسانیت بودند.

(حالا گوشی زنگ می خوره مادر به بچه اش میگه اگه فلانی بود بگو مامانم نیست خودش دارد بزرگترین کلید بدیها را به دست او می دهد که همان دروغگویی است (از حضرت امام حسن عسگری (ع) نقل شده که تمام پلیدی ها در خانه ای قرار دارد و کلید آن دروغگویی است(بحارالانوار، جلد 78، ص 377)).

 حضرت زهرا سلام الله علیها نوبت را حتی در دعا کردن به فرزندشان یاد دادند اما در جامعه ما دیده میشه که مادر نوبت را در خرید رعایت نمی کنه در مترو بلند نمیشه تا جاش رو به پیرزن بده، خود مادر احترام مادرشوهر که سنش از او بیشتر است و حق مادری دارد را رعایت نمی کند و مثالهای زیادی از این قبیل.

 دیدن غیبت توسط مادر، رعایت نکردن حجاب و حیا توسط مادر، دیدن دعوا و بدخلقی های مادر و پدر در خانه، توجه به مادی گرایی و ظواهر، تجمل گرایی و همه اینها فرزند را عملا چطور بار می آورد؟ حالا به یک فرزندی که عملا تجمل گرایی را دیده و دیده که مادر با چه آب و تابی از ظواهر زندگی دیگران تعریف می کند و آن را یک ارزش شمرده، می گوییم برو ازدواج آسان کن خوب معلوم است با آنچه که در ذهنش از قبل نفوذ کرده جور در نمیاد، مادری که خودش حجاب را رعایت نمی کند چطور از فرزندش می خواهد که دوست پسر نداشته باشد؟ خودش عملا زیرپا گذاشتن دین و زیرپا گذاشتن قانون را به او یادداده است. حضرت زهرا سلام الله علیها با سبک زندگی و رفتارهای درست تمام درستیها را به فرزندانشان یاد دادند. الان تا چادر گران شد بعضی چادر را کنار گذاشتند اما حضرت زهرا سلام الله علیها چادرشان وصله دار بود و چادر را کنار نگذاشتند.

سلمان فارسی می گوید: وقتی فاطمه (س) با وضع آن چادر، از خانه خارج شد، من به گریه افتادم و با خود گفتم: ای وای! دخترهای «قیصر» و «کسری » لباسهای ابریشم و زربافت می پوشند، اما دختر پیغمبر (ص) ، چادر موئین با دوازده وصله به تن می کند!

 وقتی در زمان حیات پیامبر(ص) فدک به حضرت بخشیده شد سبک و ظاهر زندگی حضرت زهرا (سلام الله علیها) تغییر نکرد و همه درآمدش را در راه رضای خدا به مستمندان می داد در حالیکه فدک، گندم کل مدینه را تامین می کرد(قمی، ۱۳۸۸، زیارت نامه فاطمه زهرا (س))

نظم معنوی:

مسلما حضرت زهرا سلام الله علیها خودشان نمازشان را اول وقت می خواندند و این الگو بود برای فرزندان ایشان. علاوه بر آن آمده که وقتی که غروب می شد حضرت نمی گذاشت بچه ها بخوابند و اگر در خواب بودند، آن ها را بیدار می کرد که آن وقت، وقت استجابت دعاست؛ و همچنین در شب های قدر آن ها را با غذای سبک دادن بیدار نگاه می داشت. لذا اهمیت زمان و نظم معنوی را به ایشان یاد می داد.

رعایت عدالت و مساوات میان فرزندان:

رعایت عدالت و مساوات میان آنان از دیگر ویژگی های سیره تربیتی آن حضرت بود.

. علامه مجلسی می گوید: حسن و حسین (علیهماالسلام) در کودکی خط می نگاشتند. امام حسن (ع) به امام حسین رو کرد و گفت: خط من از خط تو بهتر است؛ و امام حسین (ع) گفت: نه بلکه خط من از خط تو نیکوتر است. پس هر دو نزد مادرشان شتافتند و گفتند: مادر، بین ما داوری کن. حضرت فاطمه (س) نخواست یکی را بر دیگری برتری داده و یکی را برنجاند ازاین روی گفت: از پدرتان سؤال کنید. آنان نزد پدر آمدند اما امیرالمؤمنین (ع) نیز نخواست یکی را برتری دهد و دیگری را آزرده خاطر نماید فرمود: از جدتان رسول خدا (ص) بپرسید؛ و چون آن دو نزد پیامبر اکرم (ص) آمدند. او فرمود: من داوری نمی کنم. تا اینکه بالاخره بنا شد فاطمه (س) مجدداً بین آن ها داوری کند در اینجا فاطمه (س) شیوه بسیار زیبا و هنرمندانه ای را انتخاب کرد تا ضمن پایان گرفتن ماجرا هیچ کدام ناراحت نشده ضربه عاطفی نبینند. حضرت فاطمه (س) فرمود: من گردنبندی دارم که دارای چند گوهر است. اکنون بند آن را می گشایم و آن گوهرها بر زمین می ریزد شما گوهرها را از زمین برگیرید، هر کس تعداد بیشتری گوهر به دست آورده باشد خط او نیکوتر است. یعنی با زبان خودشان هیچ فرزندی را به دیگری برتری ندادند (در بعضی جاها هم آمده که دانه های تسبیح را روی زمین ریختند).

توجه به ادامه مسیر رشد:

 حضرت زهرا سلام الله علیها به حضرت علی(ع) وصیت کرد که با امامه، خواهرزاده شان ازدواج کند؛ چراکه امامه همانند حضرت فاطمه سلام الله علیها با فرزندان ایشان مهربان بود. لذا ایشان به نیاز عاطفی فرزندان بعد از خودشان هم توجه داشتند. نیازی که بعد از فوت مادر به شدت آسیب پذیر است.

اهداف چندگانه: تشویق به فراگیری علم، پرورش اعتماد به نفس و شخصیت پروری، فن سخنوری:

به عنوان مثال به فرزندش حسن (ع) که هفت ساله بود می فرمود: به مسجد برو، آنچه را از پیامبر شنیدی فراگیر و نزد من بیا و برای من بازگو کن (محمدی اشتهاردی، ۱۳۸۹، ص 64). در این کار، فرزند از جنبه های مختلف تربیتی رشد پیدا می کند یا به عبارتی تربیت چند ساختی را نشان می دهد. در این عمل، هم تشویق به علم هست هم وقتی فرزند ارائه سخنرانی در جلوی اعضای خانه می کند اعتماد به نفسش بالا می رود، فن سخنوری اش بالا می رود. احساس بزرگی و شخصیت می کند. حافظه اش با یادآوری تقویت می شود. ضمن اینکه هدفمند به مسجد می رود با محیط عبادی خو می گیرد، توجه و دقت به حرف سخنران می کند، در راه آنها را برای خود تکرار و تجزیه و تحلیل می کند. ضمن اینکه به نوعی آموزش غیر مستقیم هم هست.

گفتار با محبت و ادب و احترام:

نحوه صدا کردن و مخاطب قرار دادن فرزنشان در حدیث کسا مشخص است که به امام حسن و امام حسین علیهم السلام را با عبارت ای نور دیده و ای میوه‌ی دلم می خوانند که عبارات بسیار زیبا و مودبانه در قبال فرزندانشان است و جالب که هر دو جواب سلام را دقیقا با عبارات یکسان می دهند که در اینجا عدالت حتی در پاسخ جواب سلام هم دیده می شود.

دفاع از ولایت:

هم در شعرهایی که در دوران کودکی در بازی با امام حسن و امام حسین علیهم السلام می خواندند دفاع از ولایت نهفته بود و هم در خطبه فدک و سخنرانی ایشان هم در مرثیه ثرایی بر سر مزار پیامبر(ص) از امامت امام علی(ع) دفاع کرده و در رفتار عملی ایشان، آموزش دفاع از ولایت امام علی(ع) وجود داشت. ایشان پس از رحلت حضرت رسول(ص) به همراه امام علی(ع) به در خانه های یاران پیامبر(ص) می رفتند تا از حق امام علی (ع) دفاع کنند و برای مردم سخنان پیامبر(ص)  در مورد ولایت و امامت امام علی(ع) یادآوری شود.

الگو به عنوان فعال علمی:

حضرت فاطمه زهرا (س) بابیان احکام و آموزه های اسلام، جامعه به ویژه زنان را به وظایفشان آشنا می کردند. فاطمه (س) پناه و مرجع فکری و مذهبی مسلمانان بود و حتی مردان مسلمانان نیز که از اصحاب نزدیک اهل بیت(علیهم السلام) بودند، به محضر حضرت فاطمه (ع) می آمدند و از حوزه علمی ایشان کسب فیض می کردند.

منبع:

https://hawzah.net/fa/Article/View/117291/%D9%81%D8%B1%D8%B2%D9%86%D8%AF%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D9%87-%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87%D8%A7