بسمه تعالی
وظایف منتظران- جلسه پانزدهم

صوت سخنرانی، خلاصه ای از متن زیر را ارائه می دهد:

وظیفه نهم منتظران: تولی و دوستی با اهل بیت علیهم السلام خصوصا محبت ورزیدن به امام زمان (عج)
در جلسه قبل از تبری و اعلام بیزاری و تنفر در گفتار و عمل و اندیشه از دشمنان دین و دشمنان ائمه علیهم
السلام گفتیم و این جلسه به بحث تولی می پردازیم. تولی یعنی محبت ورزیدن یعنی عاشقی. قُل لَّا أَسْأَلُکمْ
عَلَيهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبَیٰ...([ای پیامبر!] بگو: «‌به ازای آن [رسالت ] پاداشی از شما خواستار
نیستم، مگر دوستی درباره خویشاوندان. (سوره شوری- آیه 23)). تولی یعنی محبت به اهل بیت علیهم السلام و
دوستی با ایشان و دوستی با دوستان ایشان.
پیامبر(ص) می فرمایند: «لا یؤمن أحد حتى أکون أحب الیه من نفسه، و تکون عترتی أحب الیه من عترته، و
یکون أهل بیتی أحب الیه من أهل بیته، و یکون ذاتى أحب الیه من ذاته»«هیچ بنده‌ای ایمان ندارد، مگر این‌که
من نزد او، از خودش محبوب‌تر باشم و ذریّه‌ی من پیش او، از ذریّه‌ی خودش محبوب‌تر باشد و اهل من پیش
او، از اهل خودش محبوب‌تر باشند و ذات من نزد او، از ذات خودش محبوب‌تر باشد». (میزان الحکمه، ج ۲،
(صلِّی الله علیه و آله و سلّم) ۲۳۶، ح 3199٫)
اگر کسی بداند نعمتها و فیوضاتی که به ما می رسد به خاطر وجود امام زمان عج است مگر میشود به
ایشان محبت خاص نداشته باشد؟ مگر می شود به کسی که عقول را به کمال می رساند و جهان را پر از
عدل و داد میکند محبت ویژه نورزید؟ مگر میشود منتقم خون امام حسین ع را که خود و خانواده اش را
فدا کرد تا ما را به هدایت و رشدی که خدا خواسته برساند دوست نداشت؟ ما همه عاشق چنین شخصیتی
والا و پرورش دهنده انسانها هستیم.
در فرهنگ شیعه، رابطه امام معصوم و شیعیان ازلى است و عمقى به ژرفاى دریا و لطافتى به نرمى
نسیم بهارى و ثمرى به شیرینى بهشت دارد. در حدیثى از حضرت صادق(ع) مى خوانیم: «رحم الله
شیعتنا! خلقوا من فاضل طینتنا و عجنوا بماء ولایتنا، یحزنون لحزننا و یفرحون لفرحنا؛ خداوند شیعیان ما
را مورد لطف خاص خویش قرار دهد. آن ها از زیادى سرشت ما خلق شده اند و وجودشان را با آب
ولایت ما سرشته اند و [به همین دلیل ] در شادى ما شادان و در غم و غصه ما غمناکند» (شجره طوبى،
ج ۲، ص ۶).

2

رابطه بین شیعیان و ائمه علیهم السلام یک رابطه قلبی دو طرفه است. حضرت علی(ع) به رمیله که از
اصحاب حضرت بود فرمودند: اى رمیله، هر مؤمنى که بیمار مى شود، ما نیز بیمار مى شویم و حزن و
اندوه او ما را محزون و غمناک مى سازد و هر دعایى که مى کند ما به دنبالش «آمین» مى گوییم و اگر
دعا نکند ما برایش دعا مى کنیم. (منتهى الامال، ج ۲، ص ۸۶۹.).
ابوبصیر، از یاران حضرت صادق(ع)، مى گوید: در مجلسى از حضرت(ع) پرسیدم: گاهى بدون علت
خاص دچار غم و غصه یا سرور و خوشحالى مى گردم، علت چیست؟ حضرت(ع) در پاسخ فرمود: «انّ
ذلک لحزن و فرح یصل الیکم منّا اذا دخل علینا حزن او سرور کان ذلک داخلاً علیکم لانّا و انتم من نور
الله عزّوجلّ؛ این حزن و شادى که گاه سراغ شما مى آید اثر آن غم و سرورى است که در ما ایجاد مى
گردد؛ و چون ما و شما هر دو از نور خداوند متعال خلق شده ایم، این حالات ما در شما نیز اثر مى
گذارد» (میزان الحکمة، ج ۲، ص ۴۰۰).
شناخت اهل بیت خصوصا توجه به معنی حدیث طارق، زیارت جامعه کبیره، شرکت در مجالس اهل بیت
و خصوصا گفتگوی درونی با ایشان به طور روزانه و مرتب و توسل جستن به ایشان از راههای افزایش
این محبت است. (در مورد شناخت امام که خودش از وظایف منتظران است ان شاا... در بحث مجزایی
به آن خواهیم پرداخت اما در حد مختصر باید گفت که خواندن و توجه به معنی حدیث طارق که امام
علی(ع) در مورد ویژگیهای امام به طارق فرموده اند و نیز توجه به معانی عبارات زیارت جامعه کبیره
و خواندن کتبی که مربوط به سیره عملی واخلاقی اهل بیت علیهم السلام است از راههای شناخت عمیق
ایشان است (حدیث طارق در پیوست آمده است). همچنین کتاب «عشق برتر» از جواد محدثی، راه‌های
ایجاد محبت آل ‌محمد (ع) را در قلب های کودکان و نوجوانان می پردازد.)

روشهای ابراز محبت به اهل بیت و امام زمان (علیهم السلام):
1- اطاعت کامل:
محبت در درجه اول، اطاعت است و بارزترین معیار محبت، اطاعت کردن از امام می باشد. مگر می
شود کسی را دوست داشت اما دائما با عمل کردن خلاف نظرش او را ناراحت کرد؟

3

امام باقر (ع) به جابر فرمود: ای جابر! آیا همین که کسی ادعا کند شیعه است و ما اهل بیت را
دوست دارد، کافی است! به خدا سوگند، شیعه‌ی ما نیست مگر کسی که از مخالفت خدا بپرهیزد و او
را اطاعت کند. ای جابر! شیعیان ما شناخته نمی‌شوند مگر به وسیله‌ی تواضع، خشوع، امانتداری،
یاد هماره‌ی خداوند، روزه، نماز، نیکی به والیدن، رسیدگی به همسایگان تهیدست و... جابر
می‌گوید: به امام عرض کردم: اگر به راستی شیعه باید چنین خصوصیاتی داشته باشد، اکنون کسی
را با همه‌ی این اوصاف نمی‌شناسم! امام فرمود: هان ای جابر! مواظب باش که این روش‌های
گوناگون (افکار نادرست رایج میان گروه‌های مردم)، راه تو را منحرف نسازد. این کافی نیست که
کسی بگوید علی (ع) را دوست دارم و ولایتش را پذیرفته‌ام، ولی اهل عمل نباشد! چه این که پیامبر
(ص) برتر از علی (ع) است و اگر کسی بگوید پیامبر (ص) را دوست دارم ولی از روش پیامبر
(ص) پیروی نکند، این گونه محبت کمترین تأثیری به حال او ندارد! پس تقوای الهی داشته باشید و
به آنچه خداوند امر کرده گردن نهید، میان خداوند و هیچ فردی، خویشاوندی نیست. محبوبترین
بندگان نزد خداوند، باتقواترین و مطیع‌ترین آنان است... کسی که مطیع خدا باشد ولی ما است. و
کسی که معصیت خدا کند، دشمن ما است، به ولایت راهی نیست جز از طریق عمل به ارزش‌های و
بازداشتن خویش از زشتی‌ها (اصول کافی 2 / 75).
این حدیث نشان می دهد دوست داشتن به زبان کافی نیست بلکه دوست داشتن در عمل باید خود را
بروز بدهد.

2- ذکر فضایل و مناقب حضرت
از امام سجاد علیه السلام امده که فرمودند: اما حق کسی که نسبت به تو نیکی و احسانی نموده ان است
که او را سپاس بگزاری و کار خوبش را یاداور شوی و با سخن نیک او را در میان مردم معرفی کنی و
دعای خالصانه بین خود و خدای خود در حق او بنمایی پس اگر این کار را کردی تشکر از او را پنهانی
و آشکارا به جا اورده باشی و اگر روزی توانستی عملا کار نیکش را با نیکی تلافی کنی این کار را
انجام بده. – (مکارم الاخلاق ،۴۴۲،باب ۱۲)
از امام موسی بن جعفر علیه السلام امده: هیچ چیز بر ابلیس و لشکریانش دشوارتر نیست از اینکه
برادران با ایمانی با یکدیگر دیدار کنند و همانا دو مومن با یکدیگر دیدار می کنند که به یاد خدا باشند

4

انگاه فضایل ما را یاداوری کنند در اینجا گوشت سالمی بر صورت ابلیس باقی نمی ماند تا جاییکه روح
پلیدش به التماس می افتد از فرط انکه درد می کشد پس فرشتگان اسمان و گنجوران بهشت متوجه می
شوند و او را لعنت می کنند تا اینکه هیچ فرشته مقربی باقی نماند مگر اینکه بر او لعنت فرستد که زبون
و باحسرت و مردود می افتد-(اصول کافی، ۱۸۸/۲ ح ۷)

3- اندوهگین بودن مومن از فراق حضرت
در کافی از امام صادق (ع) نقل شده است که فرمودند:
شخص مهموم به خاطر ما که غم و اندوهش از جهت ظلمی است که بر ما رفته نفس کشیدنش (همچون)
تسبیح گویی است و هم و غم او به خاطر امر ما عبادت است و پنهان داشتنش سر ما را جهاد در راه
خداوند است (اصول کافی ۲ /۲۲۶ باب کتمان ح ۱۶؛ مکیال المکارم جلد دوم صفحه ۲۱۰). مسلما وقتی
کسی عاشق امام خود شد در دلش به خاطر دوری و فراق یار و غمهایی که بر دل حضرت وارد می
شود ناراحت است و اگر چه مومن همیشه خندان و خوشروست اما در دل غم پنهانی دارد.
گریستن بر مصیبت هر امامی همراهی با امام بعد از آن و ادای حق ایشان است. خصوصا گریه بر امام
حسین علیه السلام ادای حق امام زمان عج است (چرا که ایشان نیز هر صبح و شب بر مصیبت جد
بزرگوارشان می گریند).
امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) (در حدیثی شامل چهارصد خصلت) می‌فرماید: «هر دیده‌ای روز قیامت،
گریان و هر چشمی [از روی نگرانی] بیدار است، مگر چشم کسی که خداوند او را بر کرامت خود
اختصاص داده باشد و بر هتک حرمتی که از حسین (علیه‌السلام) و خاندان پیامبر می‌شود، گریسته
باشد»(شیخ صدوق، الخصال، تصحیح علی اکبر غفاری، حدیث اربعمائة، ص۶۲۵).

4-گریستن، گریاندن و خود را به گریه کنندگان شبیه نمودن بر فراق آن حضرت:
از امام صادق علیه السلام نقل شده است:

5

هرکس ما را یاد کند یا نزد او یاد شویم پس از چشمش همچون بال پشه ای اشک بیرون آید خداوند
گناهانش را می آمرزد هرچند که همچون کف دریا باشد.(بحارالانوار ۲۷۸/۴۴ ح ۳)
همچنین ماجرایی که امام صادق علیه السلام بر فراق حضرت مهدی عج همچون فردی که فرزند از
دست داده و جگرش سوخته باشد می گریست و سخنانی را که در فراق حضرتش به زبان جاری ساخت
در کتاب کمال الدین ۳۵۲/۲ باب ۳۳ ح ۵۰ آمده است و در کتاب مکیال المکارم جلد دو ص ۲۲۱ و
۲۲۲ نیز نقل شده است ( برای توضیح بیشتر رجوع کنید به مکیال المکارم جلد دوم ص ۲۱۷ تا ۲۲۵).

5- شرکت در مجالس مرتبط با یاد و ذکر حضرت
امام رضا علیه السلام فرمودند: هرکس در مجلسی بنشیند که امر ما در آن زنده می گردد روزی که دلها
می میرند دل او نخواهد مرد(بحارالانوار ۲۷۸/۴۴).
از حضرت رسول ا... ذکر شده است که فرمودند: در باغهای بهشت بگردید. عرضه داشتند ای رسول
خدا باغهای بهشت چیست؟ فرمود مجالس ذکر.‌‌..
و در حدیث دیگری فرمودند: همانا خداوند کسی را که در مجلس اهل ذکر می نشیند می آمرزد و او را
از آنچه می ترسد ایمن می دارد، پس فرشتگان گویند: (پروردگارا) فلانی در میان آنان است و او تو را
یاد نکرد، خداوند می فرماید: او را به خاطر همنشینی با آنان آمرزیدم زیرا که یاد کنندگان حق چنین
هستند که همنشین ایشان از جهت آنها بدبخت نگردد (مستدرک الوسایل۴۰۰/۱ ح ۲،عده الداعی ۲۳۸ ح
۱۷).
امام صادق علیه السلام فرمودند:
هرجمعی در مجلسی حضور یابند و خداوند عزو جل را یاد نکنند و از ما یاد ننمایند آن مجلس مایه
حسرت آنها در روز قیامت خواهد بود و سپس فرمود حضرت ابوجعفر باقر علیه السلام فرموده : همانا
یاد ما (از مصادیق ) یاد خداوند است و یاد دشمنان (از مصادیق) یاد شیطان می باشد (اصول کافی
۴۹۶/۲ ح ۲؛ مکیال المکارم جلد دوم ص ۲۱۱ و ۲۱۲).

6
6- برپایی مجالس ذکر فضایل و یاد حضرت
تکلیف دیگر این است که خودمان با جان و مال در برپایی مجالسی که در آن به ذکر فضایل و یاد
حضرت مهدی (عج) پرداخته میشود اقدام کنیم (مکیال المکارم، جلد دو، ص 214).
سوال: مجلس های روضه مختلفی با یاد امام حسین علیه السلام، حضرت فاطمه زهرا سلام ا... علیها،
حضرت ابوالفضل علیه السلام، حدیث کسا، زیارت عاشورا، ختم قران و ... بر پا می شود. اما تاکنون
چند مجلس روضه و سخنرانی صرفا برای یاد حضرت مهدی عج که امام عصر حاضر ما هستند برپا
شده؟

7- سرودن و خواندن شعر در فضایل و دفاع از امام زمان (عج)
این دو عمل نوعی از یاری کردن امام به شمار می آید. از حضرت امام صادق (ع) نقل شده است که
فرمودند: هیچکس درباره ما بیت شعری نگوید مگر اینکه به روح القدس تایید و یاری شده باشد (وسائل
الشیعه ۴۶۷/۱۰ ذیل ح ۲).
و از حضرت امام رضا علیه السلام نقل شده که فرموده اند: هر فرد مومنی که درباره ما شعری بسراید
که ما را با آن مدح گوید خداوند برای او در بهشت منزلگاهی خواهد ساخت که هفت برابر وسعت دنیا
باشد که هر فرشته مقرب و هر پیغمبر فرستاده شده ای او را در آنجا دیدار خواهد کرد.(وسائل الشیعه
۴۶۷/۱۰ ذیل ح ۳؛ مکیال المکارم جلد ۲ ص ۲۱۵).

8- رعایت ادب نسبت به حضرت و قیام هنگام یاد شدن نام یا القاب آن حضرت
یاد کردن حضرت با القاب ایشان مانند حضرت صاحب الزمان- حضرت حجت- حضرت قائم و ... و
نیاوردن نام مستقیم حضرت از موارد توصیه شده است(مکیال المکارم، جلد دوم، ص 174 تا 205).
همچنین در بعضی روایات چنین آمده است که:

7

روزی حضرت امام صاحب الزمان علیه السلام در مجلس امام صادق علیه السلام یاد شد پس امام صادق
علیه السلام به منظور تعظیم و احترام اسم آن حضرت بپا ایستاد - بحارالانوار ۲۷۸/۴۴؛ مکیال المکارم
جلد دوم ص ۲۱۶)

9- درخواست معرفت امام زمان (عج) از خداوند و تداوم آن
ازجمله حقوق واجب امام عصر(عج) بر شیعیان، کسب شناخت و معرفت است، چراکه آن حضرت(عج)
به عنوان امام واجب الاطاعه باید شناخته شود تا راه بر مدعیان دروغین بسته شود؛ لذا امام صادق علیه
السلام می فرماید: «به درستی که بهترین و واجب ترین فریضه ها بر انسان، شناخت پروردگار و اقرار
به بندگی او است... و پس از آن شناخت فرستاده خدا و گواهی دادن به پیغمبری اوست... و بعد از آن،
شناختن امامی است که به صفت و نامش در حال سختی و راحتی به او اقتدا می نمایی (مكيال المكارم، ج
2، ص 171؛ ميزان الحكمه عربى، ج 1، ص 171).
از پیامبر اکرم ص نقل شده است:
«مَنْ ماتَ وَ لَمْ یعْرِفْ إمامَ زَمانِهِ مَاتَ مِیتَةً جَاهِلِیة؛ هر فردی که بمیرد در حالی که امام زمانش را
نشناسد، به مرگ جاهلی مرده است» (سید بن طاووس، الاقبال بالاعمال الحسنه، ۱۴۱۵ق، ج۲،
ص۲۵۲؛ شیخ صدوق، کمال الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۴۱۰؛ کلینی، کافی، ۱۴۲۹ق، ج۳، ص۵۸).
اما معرفت امام، علمی است که نور آن را خداوند در دلها قرار می دهد و این معرفت را می توان با دعا
از خداوند خواست تا ما را به آن مسیر هدایت کند (مکیال المکارم جلد دوم ص ۲۲۷). معرفت امام
آنچنان که شایسته مقام امام است را نمی توان فهمید و درک کرد اما مختصر آن در زیارت جامعه کبیره
و نیز در حدیث طارق که امام علی(ع) در مورد ویژگیهای امام به طارق فرموده اند آمده است. این
حدیث در پیوست آمده است و توضیح بخشی از این حدیث در سخنرانیهای مربوط به معرفت امام در
سایت shiahonline.com نقل شده است ).
اما دریای وجودی امام را به این راحتی نمی توان شناخت لذا استمرار دعا برای معرفت امام بسیار مهم
است.

8

شیخ کلینی و غیر او از حضرت صادق(علیه‌السلام) روایت کرده‌اند: که این دعا را تعلیم زراره فرمود
که در زمان غیبت و امتحان شیعه بخوانند:
اَللّهُمَّ عَرِّفْنى نَفْسَكَ، فَاِنَّكَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنى نَفْسَكَ، لَمْ اَعْرِف نَبِيَّكَ؛ اَللّهُمَّ عَرِّفْنى رَسُولَكَ، فَاِنَّكَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنى
رَسُولَكَ، لَمْ اَعْرِفْ حُجَّتَكَ؛ اَللّهُمَّ عَرِّفْنى حُجَّتَكَ، فَاِنَّكَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنى حُجَّتَكَ، ضَلَلْتُ عَنْ دينى.
خدایا خود را به من بشناسان، زیرا اگر خود را به من نشناسانی فرستاده‌ات را نشناخته‌ام، خدایا
فرستاده‌ات را به من بشناسان، زیرا اگر فرستاده‌ات را به من نشناسانی حجّتت را نشناخته‌ام، خدایا
حجّتت را به من بشناسان، زیرا اگر حجّتت را به من نشناسانی، از دین خود گمراه می‌شوم (مکیال
المکارم جلد دو ص )۲۲۸).

10- صدقه دادن به نیابت از امام زمان (عج) / صدقه دادن به نیت سلامتی امام زمان (عج)
فرق این دو مورد با کمی تامل واضح است. در مورد اول صدقه دادن مانند انجام سایر اعمال به نیابت از
امام زمان (عج) صورت می گیرد اما در مورد دوم همان طور که وقتی برای سلامتی فردی از
عزیزانمان دل نگران می شویم برای سلامتی اش صدقه می دهیم در این حالت برای سلامتی امام زمان
(عج) صدقه می دهیم.
شیخ صدوق در مجالس به سند خود از پیامبراکرم (ص) نقل کرده که فرموده اند:
هیچ بنده ای ایمان نیاورد تا اینکه من نزد او از خودش محبوب تر باشم و خاندانم از خاندان خودش نزد
او محبوب تر باشند و عترت من نزد او از عترت خودش محبوب تر باشند و ذات من از ذات خودش نزد
او محبوب تر باشد(امالی، ۲۰۱؛ مکیال المکارم جلد دوم ص ۲۵۳ تا 260) . لذا همان طور که برای
سلامتی خود و خانواده مان صدقه می دهیم می بایست برای سلامتی امام زمان (عج) نیز صدقه دهیم و
کلا هر صدقه ای باید اول برای سلامتی امام زمان (عج) باشد.

11- حج بجا آوردن از جانب امام زمان (عج) / گرفتن نایب که از جانب امام زمان (عج) حج بجا آورد.

9

از امام صادق (ع) درباره کسى که از جانب دیگرى حج مى‏کند سؤال شد که هیچ اجر و ثوابى دارد؟
حضرت فرمود: «کسى که از جانب دیگرى حج مى‏کند اجر و ثواب ده حج دارد و خودش، پدر، مادر،
پسر، دختر، برادر، خواهر، عمو، عمه، دائى و خاله‏اش آمرزیده شوند که خدا گشاده دست و با کرامت
است».(فقیه ج 2، ص 144)
همچنین انجام طواف ازجانب امام زمان (عج) و یا فرستادن نائب برای طواف از جانب امام زمان (عج)
از اعمال توصیه شده است (مکیال المکارم جلد ۲ ص ۲۸۸).
موسى بن قاسم گوید: به أبى جعفر ثانى (امام جواد) (ع) گفتم: خواستم به عوض شما و پدرتان طواف
کنم، ولى مى‌‏گویند از طرف اوصیاء، طواف صحیح نیست؛ فرمود: نه، هر قدر بتوانى طواف کن، این
کار جایز است.
بعد از سه سال، به آن حضرت گفتم: من از شما اجازه خواستم که از جانب شما و پدرتان طواف کنم،
اجازه فرمودید، آنچه خدا خواست از طرف شما طواف کردم، بعد چیز دیگرى به نظرم آمد و به آن عمل
کردم. امام فرمود: آن چیست؟گفتم: یک روز از طرف رسول الله (ص) سه بار طواف کردم، در روز
دوم از طرف امیرالمؤمنین (ع) طواف به جاى آوردم، در روز سوم از جانب امام حسن(ع) و در روز
چهارم از طرف امام حسین(ع)، روز پنجم بعوض على بن الحسین، روز ششم از أبى جعفر محمد بن
على، روز هفتم از جعفر محمد، روز هشتم از جانب پدرت موسى بن جعفر روز نهم از جانب پدرت
على بن موسى(علیهم‌السلام) روز دهم از جانب شما اى آقاى من!. اینها آنان هستند که به ولایتشان عقیده
دارم.
فرمود: آن وقت به خدا قسم به دینى اعتقاد دارى که خداوند از بندگان غیر آن را قبول ندارد، گفتم: گاهى
هم از جانب مادرت فاطمه (س) طواف کردم وگاهى نکردم، فرمود: این کار را زیاد کن، این انشاء الله
أفضل اعمالى است که می‏کنى (کافى: ج 4 ص 314 کتاب الحج باب الطواف والحج عن الائمه (ع)).

12- زیارت کردن از جانب امام زمان (عج) یا نایب گرفتن برای زیارت از طرف ایشان
زیارت حرم حضرت رسول الله(ص) و ائمه معصومین علیهم السلام از جانب امام زمان (عج) و یا
فرستادن نائب برای زیارت حرم حضرت رسول الله (ص) و ائمه معصومین علیهم السلام از جانب امام

10

زمان (عج) از دیگر موارد عرضه محبت یک منتظر به پیشوای امام خود است (مکیال المکارم، جلد دو،
ص 293 تا 295).

13- سعی در خدمت کردن به حضرت
امام صادق علیه السلام فرموده اند: و اگر دوران او را دریابم تمام مدت زندگانیم در خدمت او خواهم
بود.
از این حدیث هم فضیلت و شان امام زمان (عج) مشخص می گردد و هم معلوم می شود خدمت به
حضرت جزو بالاترین عبادتهاست که حتی امام صادق (ع) که خود تمام زندگی شان صرف عبادت و
بندگی خدا بوده است در مورد خدمت به حضرت اینچنین فرموده اند.
خداوند در قسمت اخر ایه ۴۰ سوره حج می فرماید:
"...وَلَيَنْصُرَنَّ اللَّهُ مَنْ يَنْصُرُهُ إِنَّ اللَّهَ لَقَوِيٌّ عَزِيزٌ"
"و خداوند کسانی را که یاری او کنند (و از آیینش دفاع نمایند) یاری می‌کند؛ خداوند قوی و شکست
ناپذیر است."
از امام محمد باقر (ع) نقل شده است که: رسول خدا صلی الله و آله و سلم فرمود: خدای عز و جل به
هیچ دوست خود که جانش را به اطاعت و خیرخواهی امامش به زحمت انداخته نظر نیفکند مگر اینکه او
در رفیق اعلی (دسته پیغمبران و صدیقان و شهدا و صالحین که در بهشت قرین هم باشند) با ما باشد
(اصول کافی ۴۰۴/۱)
خدمت به امام هم می تواند انجام کارهای فرهنگی باشد و هم خدمت به وسیله جان و مال باشد. اینکه
مومن بخشی از مالش را برای امام زمان (عج) هدیه کند و بر این کار مداومت نماید جزو تکالیف مرد و
زن و ثروتمند و فقیر است و تفاوت در این است که هر کس به اندازه وسع خود این کار را انجام دهد که
لا یکلف الله نفسا الا وسعها و از مستحبات موکدی است که در سخن امامان از آن به عنوان فریضه یاد
شده است. از امام صادق (ع) نقل شده است که هیچ چیز نزد خداوند محبوب تر از اختصاص دادن دراهم
به امام علیه السلام نیست و به درستی که خداوند درهم را برای او(پرداخت کننده) در بهشت همچون کوه

11

احد قرار دهد. سپس امام صادق علیه السلام فرمود: خداوند در کتابش فرموده است: مَنْ ذَا الَّذِي يُقْرِضُ
اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا فَيُضَاعِفَهُ لَهُ أَضْعَافًا كَثِيرَةً چه کسی به خداوند وامی نیکو می دهد تا خداوند (عوض) وام
را چندین برابر بسیار سازد(قسمت اول ایه ۲۴۵ سوره بقره). امام فرمود به خدا سوگند که این در
خصوص صله امام است.(اصول کافی ۵۳۷/۱). همچنین از امام صادق علیه السلام نقل شده است که
فرمودند: یک درهم که با آن امام علیه السلام صله شود از دو میلیون درهم در سایر کارهای نیک بهتر
است.
همچنین از امام صادق علیه السلام نقل شده است که فرمودند: "هرکس پندارد که امام به آنچه در دست
مردم هست احتیاج دارد کافر است جز این نیست که مردم نیازمندند که امام از ایشان بپذیرد، خداوند
عزوجل فرموده:(از اموال آنها صدقه (زکات) برگیر که آنها را به وسیله آن پاک و تزکیه می
نمایی...)(قسمت اول ایه ۱۰۳ سوره توبه)."
و امام صادق علیه السلام فرمود من از یکی از شما درهمی را می گیرم و حال آنکه از متمول ترین اهل
مدینه هستم، مقصودم در این کار فقط این است که شما پاکیزه شوید (مکیال المکارم، جلد دو ص 301 و
302). در روایت آمده است که یک درهم خرج کردن در راه حج از یک میلیون درهم در غیر آن بهتر
است و یک درهم که به امام برسد مانند خرج کردن یک میلیون درهم در حج است (فروع کافی ۲۶۰/۴
ح ۳۱) و در روایت دیگر آمده که یک درهم خرج کردن در حج از دو میلیون درهم در موارد دیگر در
راه خدای عز و جل مصرف کردن بهتر است (مکیال المکارم جلد دو ص 301 تا 303).

14- نماز مخصوص هدیه به حضرت
می توان نمازی ( مثلا هر روز دو رکعت نماز) مخصوص به هدیه به امام زمان (عج) (و یا سایر
معصومین علیهم السلام) خواند و به عنوان هدیه به ایشان تقدیم کرد که در وقت و عدد این نماز حد و
وقت مشخصی نیست و هر کس به اندازه محبت و توان خویش این کار را می کند. اگر چه امام بی نیاز
از این نماز است اما خوب است که ما به عنوان تشکر از ایشان و تشکر از نعمت هدایت توسط ایشان
این نماز را بخوانیم و در این کار هیچ منتی هم بر امام نداریم چرا که اگر چه ابر بر دریا هم می بارد اما
هیچ منتی به دریا ندارد چرا که خود ابر از آب دریا تشکیل شده.نمازهای مخصوصی در اوقات معین و

12

با اذکار مخصوص هم در این مورد وارد شده است که می توانید آنها را از قسمت پیوست بخوانید
(توضیح این نمازها در مکیال المکارم جلد دو ص 317 تا 321 آمده است).

15- پیوسته به یاد حضرت بودن و دعا
باید توجه داشت که امام علیه السلام ناظر و شاهد بر ماست و بر حالات و حرکات و سکنات ما اطلاع
دارد. پس ما نیز باید حضرت را در جلوی چشم قرار داده با دیده دل به ایشان بنگریم و وظایفمان را در
مقابل حضرتشان انجام دهیم و در تک تک لحظات ایشان را چشم بینا و گوش شنوای خداوند بدانیم
(مکیال المکارم جلد دو ص ۳۶۲).
15-1- دعا برای فرج:
دعای فرجی که معمولا خوانده می شود دعای سلامتی امام زمان (عج) است (اللهم کن لولیک الحجه ابن
الحسن ...). دعای فرج به نیت فرج امام زمان (عج):
بسم الله الرحمن الرحیم

اِلهى عَظُمَ الْبَلاءُ وَ بَرِحَ الْخَفآءُ وَ انْکَشَفَ الْغِطآءُ

بلا و مصائب ما بزرگ شده و بیچارگی ما بسی روشن و پرده از روی کار برداشته شد

وَ انْقَطَعَ الرَّجآءُ وَ ضاقَتِ الاَْرْضُ وَ مُنِعَتِ السَّمآءُ

و امیدم نا امید شد و زمین (با همه‌ی پهناوری اش) بر ما تنگ آمد و رحمتش از ما منع گردید.

وَ اَنْتَ الْمُسْتَعانُ وَ اِلَیْکَ الْمُشْتَکى وَ عَلَیْکَ الْمُعَوَّلُ
تنها توئی یاور و معین ما و مرجع شکایت ما و یگانه اعتماد ما.
فِى الشِّدَّةِ وَ الرَّخآءِ اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَ الِ مُحَمَّد
در هر سختی و آسانی بر لطف تو است. خدایا پس درود فرست بر محمد و آل محمد.
اُولِى الاَْمْرِ الَّذینَ فَرَضْتَ عَلَیْنا طاعَتَهُمْ وَ عَرَّفْتَنا بِذلِکَ
آن زمامدارانى که پیرویشان را بر ما واجب کردى و بدین سبب مقام
مَنْزِلَتَهُمْ فَفَرِّجْ عَنّا بِحَقِّهِمْ فَرَجاً عاجِلا قَریباً کَلَمْحِ الْبَصَرِ

و منزلتشان را به ما شناساندى به حق ایشان به ما گشایشى ده فورى و نزدیک مانند چشم بر هم زدن

اَوْ هُوَ اَقْرَبُ یا مُحَمَّدُ یا عَلِىُّ یا عَلِىُّ یا مُحَمَّدُ اِکْفِیانى

13

یا نزدیکتر اى محمد اى على اى على اى محمد مرا کفایت کنید
فَاِنَّکُما کافِیانِ وَ انْصُرانى فَاِنَّکُما ناصِرانِ یا مَوْلانا یا صاحِب الزَّمانِ
که شمایید کفایت کننده ام و مرا یارى کنید که شمایید یاور من اى سرور ما اى صاحب

الْغَوْثَ الْغَوْثَ الْغَوْثَ اَدْرِکْنى اَدْرِکْنى اَدْرِکْنى
فریاد، فریاد، فریاد، دریاب مرا، دریاب مرا، دریاب مرا
السّاعَةَ السّاعَةَ السّاعَةَ الْعَجَلَ الْعَجَلَ الْعَجَلَ
همین ساعت، همین ساعت، هم اکنون، زود، زود، زود
یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ بِحَقِّ مُحَمَّد وَ الِهِ الطّاهِرینَ.
اى خدا اى مهربانترین مهربانان به حق محمد و آل پاکیزه اش

مجموعه کاملی از دعاها برای فرج حضرت مهدی عج در کتاب مکیال المکارم آمده است. باید دانست
که دعا خیلی موثر است و هیچ نمازی نباید بدون دعا برای فرج تمام شود.

15-2- دعا برای جلوگیری از فراموشی یاد حضرت
باید از خداوند عز و جل بخواهیم که ما را از فراموشی یاد امام زمان (عج) محفوظ بدارد. از طرفی
بعضی گناهان ممکن است ما را به فراموشی یاد حضرت بکشاند لذا باید دعا کنیم که خداوند ما را از
گناهانی که باعث فراموشی یاد حضرت می شود محفوظ بدارد (مکیال المکارن، جلد دو ص ۳۶۷).

15-3- دعا در زمان غیبت:
سید جلیل ابن طاووس در کتاب "مهج الدعوات" روایت کرده که فرموده‌اند در عصر غیبت، چنین دعا
کنید: ""اللَّهُمَّ أَنْتَ عَرَّفْتَنِي نَفْسَكَ وَ عَرَّفْتَنِي رَسُولَكَ وَ عَرَّفْتَنِي مَلَائِكَتَكَ وَ عَرَّفْتَنِي وُلَاةَ أَمْرِكَ اللَّهُمَّ لَا آخُذُ
إِلَّا مَا أَعْطَيْتَ وَ لَا أَقِي إِلَّا مَا وَقَيْتَ اللَّهُمَّ لَا تُغَيِّبْنِي عَنْ مَنَازِلِ أَوْلِيَائِكَ وَ لَا تُزِغْ قَلْبِي بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَنِي اللَّهُمَّ
اهْدِنِي لِوَلَايَةِ مَنِ افْتَرَضْتَ طَاعَتَهُ"" (مکیال المکارم جلد دوم ص 230).

14

15-4- مداومت به خواندن دعای غریق
عبدالله بن سنان از امام صادق(ع) نقل می‌کند: به زودى شبهه‌‏اى به شما می‌‏رسد که در ان نه نشانه
اشکار دارید و نه پیشوای هدایت و کسى از ان شبهه نجات نمی‌‏یابد مگر آن‌که مانند فردی که در شرف
غرق‌شدن است، دست به دعا بردارد! گفتم: دعاى‏ غریق‏ چگونه است؟ فرمود: می‌‏گویى: «یا الله یا
رحمان یا رحیم یا مقلّب القلوب ثبّت قلبی على دینک»، و من هم گفتم:«یا الله یا رحمان یا رحیم یا مقلّب
القلوب و الابصار ثبّت قلبی على دینک»، امام فرمود: خداى تعالى مقلّب القلوب و الابصار است و لیکن
همچنان که من گفتم بگو: «یا مقلّب القلوب ثبّت قلبی على دینک»( شیخ صدوق، کمال الدین و تمام
النعمه، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج 2، ص 351 – 352، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ
دوم، 1395ق؛ مکیال المکارم جلد دوم ص ۲۵۵).

15-5- دعای عهد
از جمله دعاهایی که مشتمل بر تجدید عهد است دعای عهد می باشدکه از امام صادق علیه السلام نقل شده
که فرمود هر کس ۴۰ روز این دعا را بخواند از یاوران حضرت قائم علیه السلام خواهد بود و اگر پیش
از ظهور آن حضرت بمیرد خدای تعالی او را زنده خواهد کرد تا در رکاب آن جناب جهاد نماید و به
شماره هر کلمه از آن هزار حسنه برایش نوشته می شود و هزار کار بد از او محو می گردد. این دعا در
پیوست آمده است.

16- زیارت آن حضرت / درود و سلام فرستادن بر حضرت
زیارت آن حضرت به وسیله توجه نمودن به حضرت در هر مکان و هر زمان و سلام دادن به حضرت
است.
درود و صلوات بر حضرت فرستادن با عباراتی نظیر:

15

اللهم صل علی مولانا و سیدنا صاحب الزمان (عج) می تواند باشد. همچنین دعا کردن برای توفیق یافتن
به صلوات فرستادن بر ایشان و نیز امر کردن دیگران به درود فرستادن بر ایشان از موارد سفارش شده
است (منبع مکیال المکارم جلد دو ص ۳۱۴ و 345)

17- احترام گذاشتن به نزدیکان و منسوبین به حضرت
این نزدیکی ممکن است جسمانی باشد و یا معنوی. لذا احترام گذاشتن به سادات علوی، علمای دینی و
مومنان در واقع احترام به حضرت است (مکیال المکارم جلد دو ص ۳۶۹).

18- بزرگداشت اماکنی که به قدوم حضرت زینت یافته اند و متعلقات به حضرت
مانند مسجد سهله، مسجد اعظم کوفه، سرداب مبارک در سامرا، مسجد جمکران، مسجد الحرام، توقیعات
منسوب به حضرت، لباس حضرت و کتبی که یاد حضرت در آنها آمده است (مکیال المکارم، جلد دو ص
۳۷۰).

19- تبلیغ مهدویت و محبوب نمودن امام زمان عج در میان مردم
مسلما تبلیغ مهدویت و انتظار درست و رفع شبهات مهدویت از موارد مورد نیاز زمان غیبت است که تا
جای ممکن باید در این زمینه گام برداشت. از طرفی مسلم است که به دلایل عقلی انسان از کسی پیروی
می کند که دوستش داشته باشد. لذا به طور همزمان، محبوب نمودن امام زمان(عج) در بین مردم نیز از
اهمیت بالایی برخوردار است.
از حضرت صادق علیه السلام نقل شده است: خداوند رحمت کند بنده ای که ما را نزد مردم محبوب نماید
و ما را در معرض دشمنی و کینه توزی آنان قرار ندهد، همانا به خدا سوگند اگر سخنان زیبای ما را
برای مردم روایت می کردند به سبب آن عزیزتر می شدند و هیچ کس نمی توانست بر آنان وصله ای
بچسباند، ولی یکی از آنان کلمه ای را می شنود پس ده کلمه از پیش خود بر آن می افزاید (مکیال
المکارم جلد دوم ص ۱۸۳).

16

20- اظهار اشتیاق به دیدار امام زمان عج در سلامت ایمان چه در زمان ظهور و چه در زمان غیبت
اَللّـهُمَّ اَرِنيِ الطَّلْعَةَ الرَّشيدَةَ ، وَ الْغُرَّةَ الْحَميدَةَ....
خدايا بنمايان به من آن جمال ارجمند و آن پيشانى نورانى پسنديده را... (قسمتی از دعای عهد) (مکیال
المکارم، جلد دو ص ۴۲۸). کیست که خواهان چنین دیداری نباشد؟ سخن دوست که از دهان مبارک خود
او در آید و دیدن رفتار و اخلاق کریمانه او چنان تاثیری بر جسم و روح انسان دارد که هزار کتاب
خواندن چنین تاثیری را نمی تواند ایجاد کند. اما باید علاوه بر اظهار اشتیاق به دیدار دانست که این
ملاقات در زمان غیبت برای هر کسی ممکن نیست و نباید بر آن التماس بی جا نمود و اظهار اشتیاق
کردن و دعا کردن با التماس بیجا کردن متفاوت است و خود دعا و اظهار اشتیاق برای دیدار ثواب دارد.
اميرمؤمنان(ع) نيز - با اينكه دو قرن پيش از تولّد امام مهدى(عج) مى‏ زيست - اظهار اشتياق به
ديدارش داشت. آن حضرت پس از آنكه قسمتى از صفات و نشانه‏ هاى او را بيان فرمود و به بيعت با او
و اجابت دعوتش، امر كرد؛ فرمود: «آه و به سينه ‏اش اشاره كرد و شوق ديدارش را اظهار داشت». در
حديثى ديگر از احمد بن ابراهيم نقل شده كه مى‏ گويد: «به جناب ابو جعفر محمد بن عثمان، اشتياقم را
به ديدار مولايمان بيان كردم؛ به من فرمود: با وجود اشتياق مايل هستى او را ببينى؟! گفتم: آرى، فرمود:
خداوند پاداش شوق تو را عنايت فرمايد و ديدن رويش را به آسانى و عافيت، به تو روزى كند! ابوعبداللَّه!
التماس نكن كه او را ببينى؛ زيرا در ايام غيبت، به او اشتياق دارى و درخواست مكن كه با او همنشين
گردى كه اين از عزايم الهى است و تسليم بودن به آن بهتر است؛ ولى با زيارت به سوى او توجّه
كن...» (بحارالانوار، ج 102، ص 97) (مكيال المكارم، ج 2، ص 246 و 247). از طرفی شواهد
تاریخی وجود دارد که بعضی از مومنان به دیدار حضرتش نائل گشته اند و کتابهایی نیز در این مورد به
چاپ رسیده است لذا دیدار، گاهی برای افراد حاصل می گردد اما باید دانست که افراد سودجو و فریبکار
ممکن است با دروغ به ادعای ارتباط با امام زمان(عج) بپردازند که از آنها باید پرهیز نمود و جلوی آنها
را گرفت.

21- اقتدا کردن و تاسی جستن به اخلاق و رفتار امام زمان عج

17

معنی تشیع و حقیقت ماموم بودن پیروی کردن از آن جناب و الگو قرار دادن ایشان است.
امام علی علیه السلام فرموده اند توجه کنید که هر مامومی را امامی ( و هر رهرویی را راهبری) است
که به او اقتدا می کند و از نور علمش برخوردار می گردد....(نهج البلاغه نامه امام علی ع به عقمان بن
حنیف فرماندار بصره). لذا خواندن احادیثی که اخلاق و رفتار اهل بیت علیهم السلام را به ما آموزش می
دهند و عمل به آنها می تواند ما را جزو شیعیان حضرت قرار دهد (مکیال المکارم جلد دو ص ۴۴۱).

22- خدمت و دیدار دوستان حضرت، خدمت و دیدار امام
کمک به شیعیان در واقع خدمت و احسان به امام است و سبک شمردن آنان سبک شمردن امام است.
رسول خدا(ص) در این باره فرمودند: «هر کس صبح کند و به امور مسلمانان اهتمام نورزد، مسلمان
نیست و کسی که بشنود فریاد انسانی را که از مسلمانان کمک می طلبد و به ندای او پاسخ مثبت ندهد،
مسلمان نیست.» (ميزان الحكمه، ج 4، ص 531).
از حضرت موسی بن جعفر علیه السلام نقل شده است که فرمودند:
کسی که نمی تواند ما را زیارت نماید پیروان صالح ما را دیدار کند که ثواب زیارت ما برایش نوشته می
شود و هر کس نمی تواند ما را صله کند پس نیکان پیرو ما را صله نماید برای او ثواب صله ما نوشته
می شود(کامل الزیارات، ۳۱۹، باب ۱۰۵).
همچنین در روضه کافی به سند خود از ابوهارون نقل کرده که گفت حضرت ابوعبدالله امام صادق علیه
السلام در حضور من به چند تن از حضار فرمود: شما را چه می شود که ما را سبک می شمارید! گوید
در این هنگام شخصی از اهل خراسان از جای برخاست و عرضه داشت: ما به خدا پناه می بریم از اینکه
شما را سبک بشماریم یا چیزی از اوامر و دستوراتتان را سبک گیریم. آن حضرت علیه السلام فرمود:
چرا تو یکی از کسانی هستی که مرا سبک شمرده است‌. عرض کرد: پناه به خدا می برم از اینکه تو را
سبک شمرده باشم! فرمود خدابیامرز! آیا نشنیدی که فلانی در حالی که ما نزدیکی جحفه بودیم-به تو می
گفت به مقدار یک میل راه (چهار کیلومتر) مرا سوار کن که به خدا سوگند من خسته و مانده شده ام. به
خدا تو سرت را هم برای او بلند نکردی و او را سبک شمردی و هر کس مومنی را سبک شمارد ما را
سبک شمره و حرمت خدای عز و جل را ضایع نموده است(روضه الکافی، ۱۰۲/۸ ح ۷۳).

18

خوشحال کردن مومنین با رفع نیازهای مالی و یا جسمی آنان، برطرف کردن غصه های آنان،شفاعت و
وساطت آنان، قرض دادن، به تعویق انداختن مطالبه قرضها و صله رحم آنها و ...می تواند انجام شود.
پس چنانچه مومن نیت کند که با انجام این کارها امام زمان (عج) را خوشحال کند به ثواب آن نایل می
شود بعلاوه ثوابی که برای خوشحال کردن مومنین هست.
از امام صادق (ع) روایت شده که فرمودند: کسی از شما نپندارد که چنانکه مومنی را شاد و مسرور
نماید تنها او را شادمان کرده بلکه والله ما را خوشحال ساخته بلکه سوگند به خدا رسول خدا صلی الله
علیه و آله وسلم را خوشحال نموده است(اصول کافی ۱۸۹/۲). همچنین از ایشان نقل فرموده اند که: هر
کس مومنی را شاد نماید رسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم را مسرور نموده و هر کس بر رسول
خدا صلی الله علیه و اله و سلم سرور وارد کند آن سرور را به خداوند رسانیده و همین طور است هر که
بر مومن اندوهی وارد کند (اصول کافی ۱۹۲/۲).
همچنین آمده است که دیدار مومنین صالح و سلام کردن بر آنها می تواند به قصد زیارت آن حضرت و
سلام دادن به حضرت صورت بگیرد(مکیال المکارم، جلد دو، ص 314).

23- توسل/ دادخواهی و عرض حاجت نمودن به پیشگاه امام زمان(عج)
حضرت فاطمه زهراء (سلام الله علیها) فرمودند: «حمد کنید پروردگار را که عظمت و نورش ایجاب
می کند که اهل آسمان ها و زمین ( برای قرب به او ) وسیله بجویند و ما (اهل بیت) وسیله او در میان
آفریدگانش هستیم». - « شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج ۸۶، ص ۲۱۱ ». لذا هر حاجتی اعم از
پذیرش توبه و حاجات مادی و معنوی همگی با توسل به اهل بیت علیهم السلام خصوصا امام زمان(عج)
می بایست صورت گیرد.
در روایات از فردی آورده شده که به حضرت ابوالحسن (امام هادی) علیه السلام نوشت: شخصی مایل
است حاجات خصوصی و اسراری را با امام خویش در میان گذارد همان گونه که دوست دارد با
پروردگارش باز گوید. پس آن حضرت در جواب نوشت: اگر حاجتی داشتی پس لبهایت را (به شکل گفتن
آن) حرکت بده که همانا جواب به تو خواهد رسید.

19

توجه: این گونه استغاثه و عرض حاجت دارای وقت خاصی نیست.(مکیال المکارم جلد دو ص ۳۲۳ تا
325)

جمع بندی نکات تولی:
به عنوان جمع بندی می توان گفت که تولی واقعی را تقریبا می توان در 7 دسته خلاصه نمود:
1- اطاعت کامل از اوامر خداوند و اهل بیت علیهم السلام و ترک گناهان
2- تاسی کردن به اخلاق و نحوه رفتار چهارده معصوم علیهم السلام در خانواده و در اجتماع
3- کسب معرفت و شناخت نسبت به امام
4- انجام هر کار خیری از جانب امام یا تقدیم ثواب آن به امام
5- دیدار و خدمت مخلصانه به شیعیان در هر کار خیری و کوتاهی نکردن از هر گونه خیرخواهی
و کمک به آنان و همزمان تبلیغ مهدویت در بین آنان
6- احترام گذاشتن، سلام دادن و زیارت و گفتگوی درونی و عرض حاجت به حضرت
7- دعا کردن برای ظهور و حفظ دین در دوران غیبت

خداوند در ایه ۴۶ سوره فصلت می فرماید:
"كسى كه عمل صالحى انجام دهد، سودش براى خود اوست؛ و هركس بدى كند، به خويشتن بدى كرده
است؛ و پروردگارت هرگز به بندگان ستم نمى‌كند".

 خاطره: یادم است یک روز در تاکسی که سوار شدم راننده تاکسی یک سی دی سخنرانی را در
ضبط ماشین گذاشت که سخنرانی راجع به امام زمان(عج) بود. هر از گاهی آن را جلو می برد
تا قسمت خاصی که جذاب تر بود برسد. افراد دیگری هم در تاکسی بودند. وقتی آنها پیاده شدند
از راننده علت کار را پرسیدم. مضمون حرفش این بود که من در طی مسیر برای مسافرانم سی
دی پخش می کنم نه برای خودم چرا که بارها آنها را شنیده ام (و البته خوب آنها احتمالا فکر می

20

کنند که راننده برای خودش دارد سی دی می گذارد و آنها هم خواه یا ناخواه می شنوند و چه
فرصتی از این بهتر برای کسانی که حتی ممکن است در یک مجلس مذهبی و سخنرانی هم
شرکت نکنند) و حتی راننده کاغذهای کوچک چاپ شده هم داشت که روی آنها جملات مثبتی را
نوشته بود و می گفت به کسانی که حس می کنم حالشان خوب نیست و یا نیاز به اینها دارند این
نوشته ها را می دهم.
خوب این راننده می تواند در طول کارش از صبح تا شب صرفا رانندگی کند یا حتی با پخش
آهنگهای غیرحلال، گناه برای خودش و دیگران ایجاد کند اما از همین فرصت برای یاری دین
خدا و امامش استفاده می کند. یادم است راننده دیگری تبلیغ برای فرزندآوری را پشت ماشینش
چسبانده بود و یا جملاتی که دیگران را به کار خوب تشویق می کرد و از کار بد باز می داشت.
 سوال: چقدر ما اهل کار کردن برای ائمه علیهم السلام هستیم؟ در خانه، مدرسه، دانشگاه و محل
کار چه برنامه ای داریم؟ از فضای مجازی و امکانات روز چقدر برای کارهای مذهبی استفاده
می کنیم؟ چقدر آموزش نرم افزار و غیره برای انجام کارهای مذهبی دیده ایم؟ برای خدمت به
شیعیان و محبان اهل بیت علیهم السلام و تامین نیازهای مادی و معنوی آنها چه برنامه مستمری
داریم؟ چقدر به تربیت و آموزش خود و فرزندان و خانواده مان پرداخته ایم؟ چقدر محبت اهل
بیت علیهم السلام را در دل فرزندان و جوانانمان ایجاد کرده ایم؟ ...

سلامتی و فرج حضرت مهدی (عج) صلواتی ختم بفرمایید.