بسمه تعالی

وظایف منتظران- جلسه هجدهم

 

ادامه وظیفه هفدهم: شناخت علایم حتمی و بلایای قبل از ظهور

مقدمه:

نشانه‌های حتمی‌ ظهور حضرت مهدی (علیه‌السّلام) یعنی، نشانه‌هایی که قطعاً واقع خواهند شد و ارتباطی شدید با ظهور داشته و بسیار نزدیک ظهورند و حتی بعضی از آنها بعد از ظهور و قبل از قیام امام مهدی (عج) واقع می شوند، طبق جمع بندی روایات رسیده پنج نشانه می‌باشند خروج یمانی، سفیانی، نداکننده‌ای که از آسمان ندا درمی‌دهد، فرو برده شدن در بیداء، کشته شدن نفس زکیه. اما در بعضی از احادیث جای بعضی از این 5 تا با مورد دیگری عوض شده است ولی عدد 5 ثابت مانده است.

ما در اینجا تعدادی از این علایم را تحت عنوان علایم بسیار محتمل ظهور بررسی می کنیم چرا که بعضی از آنها بسیار محتمل می باشند اما ممکن است حتمی نباشند.

علایم بسیار محتمل ظهور:

از آنجا که در آخر الزمان ظلم زیاد می شود ( که در دعای عهد می خوانیم "ظهر الفساد فی البر و البحر بما کسبت ایدی الناس") همان سنتهای خدا در مورد ظالمین قبلی که به مردم ظلم کردند و پیامبرانشان را انکار کردند بسیار محتمل است که دوباره روی دهند. در حدیثی از پیامبر(ص) آمده است:

"هرگاه شر در زمین آشکار شود، خدای متعال سختی اش را بر اهل زمین فرو می فرستد." (الفتن، ص 431، جزء 9، ذیل ح 1354)

در نتیجه، قبل از ظهور که فسادی که توسط مردم ایجاد می شود زیاد است بلاها هم به تناسب این فسادها زیاد شده و نازل می شود. اما بلاهای ملتها و اقوام گذشته چه بوده است و باید منتظر چه چیزهایی باشیم؟ قُلْ سِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُجْرِمِينَ (بگو: در زمين سير كنيد و بنگريد كه پايان كار مجرمان چگونه بوده است.)(سوره نمل، آیه 69). توجه در عاقبت مجرمان در امتهای پیشین، ما را به عاقبت مجرمان در آخر الزمان می رساند.

در قرآن در سوره عنکبوت آیه 39 می بینیم که خداوند از قارون و فرعون و هامان صحبت می کند:

"وَقَارُونَ وَفِرْعَوْنَ وَهَامَانَ وَلَقَدْ جَاءَهُمْ مُوسَىٰ بِالْبَيِّنَاتِ فَاسْتَكْبَرُوا فِي الْأَرْضِ وَمَا كَانُوا سَابِقِينَ"

(و «قارون» و «فرعون» و «هامان» را نیز هلاک کردیم؛ موسی با دلایل روشن به سراغشان آمد، امّا آنان در زمین برتری جویی کردند، ولی نتوانستند بر خدا پیشی گیرند!)(سوره عنکبوت، آیه 39).

در اینجا بر " فَاسْتَكْبَرُوا فِي الْأَرْضِ" تاکید شده است پس این افراد در اینجا مصداق کسانی اند که در زمین برتری جویی کرده اند. لذا در آخر الزمان قارون نماد نظامهای سرمایه داری است. فرعون نماد نظامهای استکباری مانند آمریکاست که با تفرقه اندازی در دیگر کشورها و تضعیف آنها می خواهند بر آنها حکومت کنند و هامان نماد همدستان قدرتمند و مشاوران و مجریان آنها از اسراییل و انواع کشورهای غربی گرفته تا داعش و گروهکهای تروریستی که خودشان آنها را پرورش می دهند. لذا هم اکنون در دوره آخر الزمان وقوع این نوع حکومتهای قارونی و فرعونی و هامانی را می بینیم.

بعد خداوند بعد از اینکه از نمادهایی که در زمین فساد و برتری جویی داشته اند سخن به میان آورده است از عذاب در مورد آنها سخن گفته است. لذا در آیه 40 می خوانیم:

"فَكُلًّا أَخَذْنَا بِذَنْبِهِ فَمِنْهُمْ مَنْ أَرْسَلْنَا عَلَيْهِ حَاصِبًا وَمِنْهُمْ مَنْ أَخَذَتْهُ الصَّيْحَةُ وَمِنْهُمْ مَنْ خَسَفْنَا بِهِ الْأَرْضَ وَمِنْهُمْ مَنْ أَغْرَقْنَا وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيَظْلِمَهُمْ وَلَٰكِنْ كَانُوا أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ"

(ما هر یک از آنان را به گناهانشان گرفتیم، بر بعضی از آنها طوفانی از سنگریزه فرستادیم، و بعضی از آنان را صیحه آسمانی فروگرفت، و بعضی دیگر را در زمین فرو بردیم، و بعضی را غرق کردیم؛ خداوند هرگز به آنها ستم نکرد، ولی آنها خودشان بر خود ستم می‌کردند!)(سوره عنکبوت، آیه 40)

پس باید منتظر این بلایا به عنوان نتیجه فسادهای رایج شده قبل از ظهور باشیم.

همچنین وقوع این بلایا در اقوام ستمگر قبلی امکان پذیری وقوع آن را در قبل از ظهور اثبات می کند. حال به بررسی هر کدام از این بلایا می پردازیم.

 

1. طوفانی از سنگریزه/ باد سرخ:

همان طور که قبلا بر قوم لوط طوفانی از سنگریزه فرود آمد(لِنُرْسِلَ عَلَيْهِمْ حِجَارَةً مِنْ طِينٍ)(تا سنگهايى از گِل رُس بر [سر] آنان فرو فرستيم.(ذاریات، آیه 33) در آینده نیز احتمال این بلا بسیار وجود دارد.

در حدیثی از رسول خدا(ص) آمده است: «خرابی چین با شن(سنگریزه) خواهد بود... (نمحاضره الأبرار»، ج 1، ص 340.).

حضرت رسول (ع) پس از ذکر وقایع عامه فرمود: "چون آن وقایع ظاهر شود منتظر باشید باد سرخ یا سنگ باران و یا مسخ را (الزام الناصب، ج ۲، ۱۳۷؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ۲۶۳، ح ۱۴۸).

پس طوفان شن و یا طوفان سنگ ریزه و یا طوفان گرد و غبار از بلاهای آخر الزمان است. شاید ریزگردها و طوفان های گرد و غبار را که یکی از مشکلات کنونی برخی از کشورهاست را بتوان مصداق همین نشانه دانست.

از طرفی با برداشتی دیگر می توان طوفان سنگریزه را تشبیه به قیام دسته جمعی انسانهای مستضعفی کرد که در انواع حکومتها به استضعاف کشیده شده ا ند و بر علیه دولتمردانشان قیام می کنند و یا می تواند نشان از جنگ های دسته جمعی دولتهای ضعیف و مستعمره ها بر علیه دولتهای قوی و استعمارگر که آنها را به استضعاف و استثمار کشانده اند باشد.

 

2-صیحه آسمانی:

قوم شعیب (علیه السلام) و قوم صالح (علیه السلام) از اقوامی بودند که به عنوان بلا، صیحه آسمانی آنها را فرا گرفت.

وَ إِلى‌ ثَمُودَ أَخاهُمْ صالِحاً ... وَ يا قَوْمِ هذِهِ ناقَةُ اللَّهِ لَكُمْ آيَةً ... وَ لا تَمَسُّوها بِسُوءٍ فَيَأْخُذَكُمْ عَذابٌ قَرِيبٌ‌ فَعَقَرُوها فَقالَ تَمَتَّعُوا فِي دارِكُمْ ثَلاثَةَ أَيَّامٍ ذلِكَ وَعْدٌ غَيْرُ مَكْذُوبٍ‌ وَ أَخَذَ الَّذِينَ ظَلَمُوا الصَّيْحَةُ .... (سوره هود آیات 61 تا 67)

وَ إِلى‌ مَدْيَنَ أَخاهُمْ شُعَيْباً ... وَ لَمَّا جاءَ أَمْرُنا ...وَ أَخَذَتِ الَّذِينَ ظَلَمُوا الصَّيْحَةُ فَأَصْبَحُوا فِي دِيارِهِمْ جاثِمِينَ (سوره هود، آیه 84 تا 94).

قوم لوط علاوه بر باریدن سنگهای گلی به عذاب صیحه نیز دچار شدند:

فَلَمَّا جاءَ آلَ لُوطٍ الْمُرْسَلُونَ...‌ فَأَخَذَتْهُمُ الصَّيْحَةُ مُشْرِقِينَ (سوره حجر، آیه 61 تا 73).

در نتیجه ی صیحه در این آیات داریم که مردم در خانه هایشان به زمین افتادند یعنی حتی فرصت اینکه از خانه بیرون بروند ببینند چه شده را پیدا نکردند و در آیه دیگر داریم که بر اثر صیحه همچون چوب خشکیده شدند. در آیات آمده که دلیل این صیحه، استکبار، تکذیب آیات الهی و رسولان، انحرافات جنسی و اعمال ناشایست مردم بوده است. این نوع اول صیحه است که در آخر الزمان برای عذاب مردم احتمال دوباره اتفاق افتادنش به خاطر فراوان شدن ظلم و ستم و دین ستیزی و انحرافات جنسی بسیار زیاد هست.

اما نوع دومی که قبل از ظهور اتفاق می افتد[1] بنا بر روایات، این ندا را جبرئیل ایجاد می‌کند و از علائم ظهور حضرت مهدی(ع) است(نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۲۹۰، ح۶).

بنا بر روایات، محتوای ندای آسمانی معرفی امام مهدی(عج) با نام و ویژگی‌های او است(به شیخ صدوق، کمال‌الدین، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۳۷۲، ح۵.) بر پایه برخی روایات، در ندای آسمانی از حقانیت علی(ع) و رستگاری شیعیان او نیز سخن می‌آید(کلینی، الکافی، ۱۴۰۱ق، ج۸، ص۳۱۰) . همچنین روایت شده است که در صیحه آسمانی، پایان یافتن حکومت زورگویان و روی کار آمدن بهترین فرد از امت پیامبر خبر داده می‌شود و مردم برای محلق شدن به حضرت مهدی در مکه دعوت می‌شوند(مفید، الاختصاص، ۱۴۱۳ق، ص۲۰۸).

در روایات، برای صیحه آسمانی ویژگی‌هایی ذکر شده است:

• همه انسان‌ها آن را به زبان خود می‌شنوند(نعمانی، الغیبة، ۱۳۹۷ق، ص۲۷۴، ح۵۴).
• ندا از آسمان شنیده می‌شود(کلینی، الکافی، ۱۴۰۱ق، ج۸، ص۳۱۰).
• از نزدیک و دور یکسان شنیده می‌شود(مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۱، ص۱۰۹، ح۴۲).
• انسان‌های خواب را بیدار کرده و همه را به وحشت می‌اندازد( نعمانی، الغیبة، ۱۳۹۷ق، ص۲۵۴).
• برای مؤمنان رحمت و برای کافران عذاب است (مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۱، ص۱۰۹، ح۴۲).
• پس از ندا نام امام مهدی(عج) بر سر زبان‌ها می‌افتد(کورانی، معجم احادیث الامام المهدی، ۱۴۱۱ق، ج۳، ص۳۵، ح۵۸۹.).

 

ندای شیطان[2]

در برخی از احادیث آمده است که شیطان در پایان همان روز که صیحه روی می‌دهد، با هدف ایجاد تردید در پیروی از امام مهدی(عج)، ندایی سر می‌دهد(نعمانی، الغیبة، ۱۳۹۷ق، ص۲۶۵، ح۲۹) او ندا می‌دهد: «بدانید حق با عثمان بن عفان و پیروان اوست. او مظلوم کشته شد. پس به خونخواهی‌اش قیام کنید.( نعمانی، الغیبة، ۱۳۹۷ق، ص۲۶۱، ح۱۹و۲۰.) با این ندا گروهی دچار شک می‌شوند(نعمانی، الغیبة، ۱۳۹۷ق، ص۲۶۱، ح۱۹و۲۰.).

در روایات دیگری، محتوای ندای شیطان، دعوت مردم به مسیحیت دانسته شده است(ابن طاووس، التشریف، ۱۴۱۶ق، ص۱۳۳) برخی معتقدند میان دو دسته روایات مذکور منافاتی نیست؛ چراکه ممکن است نداهای متعددی از سوی افراد یا جریان‌هایی که علیه امام مهدی فعالیت می‌کنند به تحریک شیطان، ایجاد شود (مهوری، «ندای آسمانی نشانه ظهور»، ص۷۰-۷۱).

 

3. فرورفتن در زمین/ خسف بیداء/خروج سفیانی/ خروج یمانی:
   1. فرو رفتن در زمین:

همان طور که قارون در زمین فرو رفت "فَخَسَفْنا بِهِ وَ بِدارِهِ الأَرْضَ" (ما او و خانه اش را در زمین فرو بردیم) ( سوره قصص، آیه 81) لذا در آینده نیز احتمال فرورفتن قارون صفتان در زمین بسیار زیاد است. از پیامبر(ص) نقل شده است: "هرگاه پنج چیز در میان شما رواج یابد، پنج چیز بر شما فرود می آید: هنگامی که بین شما زنا رواج یابد، زلزله می آید؛ وقتی که میان شما ربا شایع گردد، فرو رفتن زمین روی می دهد؛ آنگاه که از زکات جلوگیری شود، چهارپایان اهلی نابود می شوند؛ موقعی که سلطان ستم ورزد، باران نمی بارد و زمانی که با اهل ذمّه، حیله ورزی شود، دولت در اختیار مشرکان قرار می گیرد. " (روضه الواعظین، ص532).

فرو رفتن در زمین تهدیدی از جانب خداوند برای کافران و مشرکان نیز هست:

أَفَأَمِنَ الَّذِینَ مَکرُوا السَّیئَاتِ أَن یخْسِفَ اللهُ بِهِمُ الْأَرْضَ أَوْ یأْتِیهُمُ الْعَذَابُ مِنْ حَیثُ لاَ یشْعُرُونَ
(آیا کسانی که تدبیرهای بد می اندیشند، ایمن شدند از این که خدا آنان را در زمین فرو ببرد، یا از جایی که حدس نمی زنند عذاب برایشان بیاید؟) (سوره نحل، آیه 45). لذا فرو رفتن در زمین منحصر به یک فرد یا گروه خاص نیست و ممکن است برای ستمکاران مختلفی به عنوان عذاب اتفاق بیفتد. از طرفی فرو رفتن در زمین ممکن است بر اثر زلزله و ایجاد شکاف در زمین ایجاد شود چرا که وقوع زلزله نیز یکی از موارد پیش بینی شده در علائم ظهور است.

پیامبر گرامی فرمود:" او به هنگام فراوان شدن اختلاف مردم و زلزله ، قیام کرده و زمین را پر از عدل و داد می کند ، همان گونه که از ظلم و ستم پر شده است ، ساکنان آسمان و زمین به او راضی هستند و مال را به درستی قسمت می کند " (دلائل الامامه ص  471).

و در نقل دیگری فرمود:" شما را به مهدی بشارت می دهم ، هنگامی که مردم دچار اختلاف و زلزله شدند ، میان امتم بر انگیخته می شود ، زمین را پر از عدل و داد می کند همان گونه که از ظلم و ستم پر شده است " (الغیبه طوسی ص 178 ).

همچنین ایشان در پاسخ به این پرسش که زمانِ قیامِ حضرت «مهدی» (عج) چه وقت خواهد بود؟ از نشانه‌هایی برای آستانۀ ظهور نام‌برده‌اند که یکی از آنها وقوع زمین‌لرزه‌های گوناگون است. ایشان فرموده‌اند که وقتی زلزله‌ها در سراسر زمین رخ دهد و قاضیان در قضاوتشان رشوه بگیرند و مردم گناهکار شوند و به فسق و معصیت بپردازند، آن‌گاه حضرت مهدی (عج) ظهور خواهد کرد(شرح الاخبار فی فضائل الائمة الاطهار؛ ابوحنیفه نعمان بن محمد تمیمی مغربی؛ به همت محمد حسینی جلالی؛ قم: مؤسسة النشر الاسلامی؛  ۱۴۰۹ ق.؛ ج ۳، ص ۳۶۳).

اما یکی از موارد خاص فرورفتن در زمین خسف بیداء است که یکی از نشانه های حتمی ظهور است[3].

1. 2. خَسفِ بَیداء/ سفیانی:

خَسفِ بَیداء، یا خسف در بیداء، به معنای فرو رفتن و نابودی لشکریان سفیانی در سرزمین بیداء - بیابانی بین مکه و مدینه - است[4]. لذا چون خسف بیداء به فرورفتن سفیانی مربوط است هم فرورفتن در زمین بیداء و هم خروج سفیانی جزو علایم حتمی ظهور محسوب می شود.

در مقاله خروج سفیانی[5] می خوانیم که: سفیانی از خبیث ترین مردم است که هیچ گاه خدا را نپرستیده(مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۵۲، ص۲۰۶، بیروت، مؤسسة الوفا، ۱۴۰۴؛ نعمانی، محمد بن إبراهیم، کتاب الغیبه، ص۳۰۶) اما با اظهار زهد و بی‌اعتنایی به دنیا و پوشیدن لباس‌های کهنه و مندرس و نان و نمک خوردن و بذل اموال فراوان، دل‌های افراد جاهل و اراذل و اوباش و هم‌چنین گروهی از علمای ساده‌لوح را نیز به خود جذب کرده، بدین‌ وسیله طرف‌دارانی پیدا می‌کند و از طرفی در این زمان سرزمین شام هم میدان تاخت و تاز چندین لشکر با یکدیگر هست  در این هرج و مرج است که سفیانی در ماه رجب از وادی یابس(مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۵۲، ص۱۸۶، بیروت، مؤسسة الوفا، ۱۴۰۴ ) خروج می‌کند و آن سرزمینی خشک و بی‌آب و علف است و تقریباً در حوالی مرز سوریه و اردن قرار دارد. شعار او "یا رب یا رب یا رب ثم النار" است. تا چندین ماه مشغول مبارزه و درگیری برای از بین بردن نیروهای مختلف در شام است که همان کافران هستند و در این زمان به شیعیان کاری ندارد. اما سفیانی پس از تثبیت حکومتش شروع به دشمنی و کینه‌ورزی نسبت به شیعیان کرده و فجایع وحشت‌زا و مرگ‌باری را به وجود می‌آورد؛ به‌گونه‌ای که امام صادق (علیه‌السلام) در این زمینه می‌فرماید:
"منادی او ندا می‌دهد که هر کس سر یک تن از شیعیان را بیاورد، هزار درهم پاداش اوست و در این هنگام همسایه به همسایه حمله برده و می‌گوید این شخص از شیعیان است پس گردن او را می‌زند و هزار درهم جایزه می‌گیرد." (شیخ طوسی، محمد بن الحسن، الغیبه، ص۴۵۰، قم، مؤسسه معارف اسلامی، ۱۴۱۱ هجری قمری؛ مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۵۲، ص۲۱۵، بیروت، مؤسسة الوفا، ۱۴۰۴).

یک لشکر سفیانی به سوی عراق می رود که در آنجا در نهایت همه شان کشته می شوند و لشکر دیگر به سمت حجاز می رود و بعد از به بار آوردن قتل عام در مدینه به سوی مکه می روند تا با امام زمان(عج) مبارزه کنند که خسف بیداء صورت می گیرد.

خسف بیداء یا همان فرورفتن لشکریان سفیانی در زمین، در برخی روایات یکی از نشانه‌های قطعی قیام امام زمان (علیه‌السّلام) دانسته شده است. این حادثه پس از ظهور و قبل از قیام امام دوازدهم (علیه‌السّلام) اتفاق می‌افتد.

امام باقر(ع) فرمودند: "زمانی که سپاه سفیانی به سرزمین بیداء برای استراحت توقف می‌کنند یک منادی از آسمان ندا می‌دهد که ای بیداء! این طایفه را فرو ببر. پس زمین تمام آن‌ها را فرو می‌برد و هیچ‌کس از آن‌ها باقی نمی‌ماند مگر سه نفر که... (نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة، تهران، مکتبة الصدوق، ۱۳۹۷ه ق، ص۲۸۰).

 

1. 3. خروج یمانی:

در این میان در روایات آمده که یکی از کسانی که با سفیانی همزمان خروج می کند و با سفیانی می جنگد یمانی است[6]. یمانی، لقب فردی است که بنا بر روایات، پیش از ظهور امام زمان(عج) قیام می‌کند(نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۲۵۳-۲۵۲)و مردم را به سوی وی دعوت می‌کند(نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۲۵۵-۲۵۶؛ فتلاوی، رایات الهدی و الضّلال فی عصر الظّهور، ۱۴۲۰ق، ص۱۰۱).

دو اقدام مهم یمانی به شرح زیر است:

1-  دعوت به حق؛ بر اساس روایتی از امام باقر(ع)، قیام یمانی بر حق دانسته شده و بر ضرورت پیوستن به قیام او تأکید شده است(نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۲۵۵-۲۵۶).  برخی از نویسندگان مقصود از قیام به حق را دعوت به امامت تفسیر کرده‌اند(مهدوی‌راد، «بررسی تطبیقی روایات یمانی از منظر فریقین»، ص۵۲.). در روایتی از فردی به نام منصور نام برده شده که یاری‌دهنده حضرت مهدی است و ۷۰ هزار نفر حامی دارد (نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۳۹-۴۰).

2- درگیری با سفیانی؛ برخی روایات از درگیری میان یمانی و سفیانی خبر می‌دهند؛ برای مثال کسی که چشم سفیانی را درمی‌آورد از صنعا خروج می‌کند(نعمانی، الغیبه، ۱۳۹۷ق، ص۲۲۷).

 

4. غرق شدن:

همان طور که فرعون و یارانش در آب دریا غرق شدند و عذاب الهی آنها را فرا گرفت در آخر الزمان نیز غرق شدن و غرق شدن بر اثر سیل و باران نیز آمده است. در برخی احادیث اسلامی به وقوع سیل در برخی شهرهای «عراق» و غرق شدن بعضی از آنها در آب، پیش از ظهور امام مهدی(عج) اشاره شده است. امام سجّاد(ع) در این باره فرموده است:

"هر گاه نجف شما را سیل و باران پرکرد... منتظر ظهور قائم منتظَر ما باشید" (التشریف بالمنن، ص 369).

حسن بصری به هم شهریانش چنین می گوید: بادی زرد از سوی قبله (جنوب غربی) به سوی شما می آید. سه روز و دو شب ادامه دارد تا آنجا که شب از شدّت زردی، مانند روز روشن شود و غرق شدن بصره در پی آن خواهد بود (التشریف بالمنن، ص 254).

این غرق شدن برای گروههای مختلف و شهرهای مختلفی از دنیا ممکن است صورت بپذیرد و اینکه دو روایت مذکور آورده شده است به معنی حتمی بودن غرق شدن این شهرها نیست بلکه صرفا مدرکی است که نشان می دهد غرق شدن نیز جزو عذابهای آخر الزمان است.

 

5. خروج دابه الارض/ رجعت امام علی(ع):

دابه الارض به معنی بیرون آمدن جنبنده زمین است. روایات زیادی در این زمینه وجود دارد که دابه الارض یک انسان متجرک و فعال(جنبنده) است که یکی از کارهای اصلی‌اش جدا ساختن صفوف مسلمین از کفار و منافقان و علامت گذاری آنان است. حتی از بعضی روایات استفاده می‌شود که عصای موسی و خاتم سلیمان، با او است

در قرآن آمده است:

وَإِذَا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَيْهِمْ أَخْرَجْنَا لَهُمْ دَابَّةً مِنَ الْأَرْضِ تُكَلِّمُهُمْ أَنَّ النَّاسَ كَانُوا بِآيَاتِنَا لَا يُوقِنُون(و هنگامی که وعده عذاب کافران به وقوع پیوندد (و یا زمان انتقام به ظهور قائم فرا رسد) جنبنده‌ای از زمین بیرون آریم که با آنان تکلم کند، که مردم به آیات ما (بعد از این) از روی یقین نمی‌گروند.)(سوره نمل، آیه 82).

امام رضا (علیه السلام)- أَخْرَجْنا لَهُمْ دَابَّةً مِنَ الْأَرْضِ تُکَلِّمُهُمْ. منظور از دابة الارض، علی (علیه السلام) است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۱۰۲

بحار الأنوار، ج۳۹، ص۲۴۴/ المناقب، ج۳، ص۱۰۲

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- وَ لَقَدْ أُعْطِیتُ السِّتَ عِلْمَ الْمَنَایَا وَ الْبَلَایَا وَ الْوَصَایَا وَ فَصْلَ الْخِطَابِ وَ إِنِّی لَصَاحِبُ الْکَرَّاتِ وَ دَوْلَهًِْ الدُّوَلِ وَ إِنِّی لَصَاحِبُ الْعَصَا وَ الْمِیسَمِ وَ الدَّابَّهًُْ الَّتِی تُکَلِّمُ النَّاس.

امام علی (علیه السلام)- به من شش چیز داده شده است؛ مرگ و بلا، وصیّت‌ها، فصل‌الخطاب، من شیر میدان جنگ و بهترین دولتم، صاحب عصا و آهن داغ (نشان داغ) منم و دابّه‌ای که با مردم سخن می‌گوید، منم!

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۱۰۶

الکافی؛ ج۱، ص۱۹۸/ نورالثقلین/ البرهان

و روایات دیگری هم در این زمینه وجود دارد که دابه همان امام علی(ع) است.

از طرفی در قرآن در جای دیگری نیز به این مساله اشاره شده که برای چند نفر از پیامبران (از جمله حضرت نوح(ع)، حضرت ابراهیم(ع)، حضرت موسی(ع) و حضرت هارون(ع) و حضرت الیاس(ع))، خداوند برای آنها در میان مردمان آخرالزمان (آخرین) باقی گذاشته است (و ترکنا علیه فی الاخرین (سوره صافات، آیه 78، 108 و 129) و ترکنا علیهما فی الاخرین(سوره صافات، آیه 119)) و این همان رجعت امام علی(ع) است چرا که در سوره شعراء آیه 84 از زبان حضرت ابراهیم (ع) دعایش را می خوانیم که "واجعل لی لسان صدق فی الاخرین" و در دعای ندبه می خوانیم که خداوند دعای حضرت را مستجاب کرد و آن لسان صدق را حضرت علی(ع) قرار داد (فاجبته و جعلت ذلک علیا). از آنجا که زمان به امامت رسیدن امام علی(ع) آخرالزمان نبود و امتهای زیادی بعد از ایشان زیسته اند لذا منظور رجعت حضرت در آخر الزمان است.

 

6. کشته شدن نفس زکیه:

نفس زکیه شخصی است که در روایات، انسانی صالح و با تقوا معرفی شده است(محمدی ری شهری، دانشنامه امام مهدی، 1393ش، ج7، ص 438) که از یاران امام زمان(عج) می باشد و امام او را برای هدایت مردم مکه می فرستد. امام به یارانش می فرماید: " اهل مکه مرا نمی خواهند، اما من کسی را به سوی آنها می فرستم تا حجت بر آنان تمام شود." هنگامی که نفس زکیه خود را معرفی می کند که نماینده حضرت مهدی (عج) است مردم بر او هجوم آورده و بین رکن و مقام سرش را می برند(علامه مجلسی، بحارالانوار،1403 ق، ج 52، ص 307). قتل نفس زکیه از نشانه های حتمی ظهور حضرت مهدی عج است. در کمال الدین از امام صادق (ع) روایت شده است که بین قیام قائم آل محمد ص و کشتن نفس زکیه 15 شب فاصله خواهد بود(شیخ صدوق، کمال الدین،1395ق، ج2، ص 649، ح2).

 

نشانه های دیگری هم برای آخر الزمان و پیش از ظهور یا پیش از قیام امام زمان (عج) در منابع مختلف ذکر شده است از جمله نزول فرشتگان از آسمان برای یاری امام زمان (عج) و مومنین، مرگ سرخ و سفید (کشته شدن بر اثر جنگ و بیماریهای واگیردار)، مسخ شدن، دجال، تغییرات آب و هوایی و ... که در روایات آخر الزمان به آنها اشاره شده است. روایات آخر الزمان تعداد بسیار زیادی دارد بعضی حتی صرفا به بررسی روایات آخر الزمان در نهج البلاغه پرداخته اند.

 

ظهور ناگهانی:

مطابق آنچه از ائمّه اطهار(ع) نقل شده است، ظهور امام زمان(عج) به صورت دفعی و بدون زمینه قبلی واقع خواهد شد. حضرت ولیّ عصر(عج) در توقیع مبارک به جناب شیخ مفید فرموده اند: «فإنَّ اَمرَنا یَبْعَثُه فَجْأَةً؛10 (خداوند) کار ما را به طور ناگهانی برمی انگیزد.» در حدیث دیگری امام علیّ بن موسی الرضا(ع) نقل فرموده اند که وقتی از پیامبر اکرم(ص) پرسیدند که قیام کننده از فرزندان شما چه وقت ظهور می کند، حضرت در پاسخ فرمودند:

«مَثَلُه مَثَلُ الساعَةِ التی لا یُجَلّیها لِوَقْتِها إلّا هو... لا یأتیکُم إلّا بَغْتَةً؛

ظهور همچون قیامت است که آن را در زمان خاصّ خودش فقط خداوند ظاهر می سازد... جز این نیست که به طور ناگهانی برایتان رخ می دهد.»

 

سوال: اگر ظهور ناگهانی روی دهد تکلیف علائم ظهور چه می شود؟

این اشکال را نویسنده بزرگوار کتاب ارزشمند «مکیال المکارم» مطرح فرموده اند و در پاسخ به آن دو جواب داده اند.(مکیال المکارم، ج 2، ص 160 و 161) در این مورد دو احتمال می توان داد: احتمال اوّل: چه بسا در وقوع این علائم، بداء صورت پذیرد و حتمی نامیدن آنها، منافاتی با ظهور بداء در مورد آنها نداشته باشد[7].

احتمال دوم: بدون قائل شدن به بداء در مورد آن علائم نیز می توانیم ناگهانی بودن ظهور حضرت را بپذیریم. راه حلّ مسئله این است که ظهور حضرت را همراه با وقوع علائم آن، دفعی و ناگهانی بدانیم. طول مدت رخداد علائم بسیار کوتاه و نزدیک هم باشد و نزدیک به زمان ظهور رخ دهد.

 

اما یکی از مسائل مهم در آستانه ظهور، رجعت است.  که شناخت آن از اهمیت زیادی برخوردار است. لذا در ادامه به آن می پردازیم.

 

بحثی پیرامون یاران امام زمان(عج) و رجعت:

در روایات برای امام زمان (عج)، 313 یار خالص ذکر شده که البته تعداد یاران بسیار بیشتر از اینهاست و جمعیت بسیاری از سراسر دنیا می باشند اما این 313 نفر از خواص هستند که در بین آنها 50 زن وجود دارند.

در میان یاران امام زمان(عج) بعضی از افراد وجود دارند که به دنیا رجعت کرده اند. یعنی قبل از ظهور از دنیا رفته و بعد به جهت یاری امام زمان(عج) به دنیا باز می گردند. در روایات آمده است که هر کس 40 صبح دعای عهد را بخواند جزو رجعت کنندگان به دنیا و یاری کنندگان حضرت خواهد بود و این احتمالا به این دلیلی است که فرد وقتی 40 روز عهد خود را مبنی بر پذیرش دستورات خدا و امام و یاری حضرت تکرار کند از گناهان دست کشیده و جزو افراد مومن می شود. احادیث فراوانی از رجعت انبیا، و اولیای خدا به ویژه امام حسین(ع)، امام علی(ع) و اهل بیت(علیهم السلام) سخن گفته اند. رجعت دانیال، یوشع، عیسی و خضر و اصحاب کهف نیز در روایات آمده است. ضمن اینکه علاوه بر مومنان خالص که رجعت می کنند کافران ویژه هم به دنیا باز می گردند تا عذاب شوند[8].

 

به عنوان جمع بندی باید گفت که ظهور بسیار نزدیک است و ظهور را باید مثل قیامت ناگهانی دانست حتی اگر ظهور هم الان اتفاق نیفتد وظیفه ما تربیت خودمان و خانواده و جامعه و کل بشریت است تا با این کار جزو یاران حضرت مهدی عج باشیم لذا هر لحظه مرگ ما ممکن است برسد و فرصت یاوری حضرت را از دست بدهیم.

به کارمان، به ازدواج، به تحصیل به ... به همه چیز فکر می کنیم. چقدر به فکر حضرت مهدی (عج) هستیم؟ ظهور اول باید در قلب و دل ما رخ بدهد.